Wednesday, October 23, 2024

Lewensviering

 Elke dag het genoeg aan sy eie, aan soveel wat kom en wat gaan. 

As mens terugsit, stil word en oë toemaak, kom daar, te midde van alle wisselvallighede, die diepe besef van lewe. 

Mens kan jou verwonder daaraan. 

Ek bly die afgelope tye daaroor mymer. 

En dan die besef, telkens weer, dat dit 'n genadegawe is. 

En dan, het ek die afgelope maande ervaar, kom die besef by jou op van hoe dankbaar jy kan wees. 

Dat jy die gawe van die lewe ontvang het. 

'n Lewe so ryk, so vol, so onbegryplik kosbaar: jare lank jou deel. 53 jaar. 

Selfs dankbaar vir die pyn. Want ook dit was goed. Net goed. 

Die lewe laat jou val. Maar die lewe tel jou weer op. 

Die hand wat dit so mildelik uitgedeel het, glo ek, is die hand wat my vashou. 

Tot die ewige lewe. 




Sunday, October 20, 2024

Wanneer sy my na aan haar vashou.

Hier is in die artikel (hier onder) veel om oor na te dink: 

Mens laat nie die pyn van verlies ooit agter nie. Jy kan nie. En dit is wreed om vir hulle wat rou te vertel hulle moet aanbeweeg. 

Die verlede bly in al sy pyn by ons. 

Daar is inderdaad ook 'n tyd om te rou.  

Die evangelie vertel immers dat pyn / lyding en opstanding deel bly van ons lewe. 

Ons kan pyn nie ontkom nie. 

Ons kan egter steeds in pyn probeer soek om die wonder van liefde raak te sien - hoe pynlik en moeilik dit mag lyk. 

Ek leer om elke dag te onthou hoeveel liefde sy in my lewe ingedra het. So stilweg en geduldig dat ek dit nie altyd na waarde geskat het nie. 

Elke keer weer, elke dag, onthou ek ander, nuwe dinge wat van haar liefde in my lewe vertel. Duisend keer. 

Want die liefde is so wyd, so wyd. Dit sien 'n mens net as 'n mens oë oopmaak en fyn kyk. 

Sy het 1 Korintiërs 13 beliggaam. Ek lees dit en besef: elkeen van die vrugte van die liefde in daardie hoofdstuk het in my lewe waar geword. In haar, in alle eenvoud en waarheid. 

"Love’s imagination never tires of ways to keep its beloved close": Sy bly naby aan my, ook en veral in die routyd. 

Die pyn vertel immers van die Nabyheid wat by ons in die liefde bly. 


Hier is die artikel uit Ecstaticse nutste nuusbrief: 


I have come to think of those who grieve as time-travelers. If one cannot be near the beloved in the present, then they will find a way, somehow. Looking to the past, love keeps every scrap and shred of memory close so that it might be preserved. Looking to the present, love enters the multiverse, keeping hold of a parallel world of what might have been—our 25th anniversary, her fifth birthday, getting to see the look on your grandmother’s face meeting her first grand. Love’s imagination never tires of ways to keep its beloved close. 

I warmed to the wonder of my first pregnancy during Advent. Then, the week before Christmas, just as the world readied to celebrate the ultimate pregnancy and birth narrative, I miscarried. It was Advent’s week of joy. I soon became pregnant again, and my daughter was born one year nearly to the day later, so our December will forever hold two daughters, two very different birth stories. When she was one and a half, I lost another pregnancy—strangely, on what should have been the birthday of our first. 




Crossing In A Moonlit Night by Albert Rieger (1900)

For those who love someone who is no longer here, time can be tricky. Days can hold the triple threat of memories past, ghost futures that should have been but aren’t, and the time-senseless present. The grief of what could have been settles into the crevices of the calendar like silt into river rock. I never wanted to be “over it.” I wanted to stay close—if not in the present or future, then in memory. 

Whether you’ve lost a baby you’ve never met or a partner, parent, friend, or family member with whom you hoped to share a lifetime, in loss you confront the death of the future. This singular grief is to hold in your imagination what should have been, while reckoning with a reality you did not choose. 


In the thick of grief after my first pregnancy loss, I re-read Madeleine L’Engle’s classic A Wrinkle in Time, following the impulse to return to old favorites. And here I found a new frame for the lengths love will travel through time.

A Wrinkle in Time follows teenage Meg, her little brother Charles Wallace, and friend Calvin in an interstellar search-and-rescue mission for their scientist father who has been captured by dark forces on another planet. The Library of America calls it “one of the most beloved and influential novels for young readers ever written.”

Perhaps because Meg Murry is all of us—feeling awkward in her skin, glasses and braces, full of faults and angsty in her self-awareness of them, yet fiercely protective of those she loves. And in the end, it is this love that has the last word, a hope that is held out to all of us.

The novel, first published in 1962, was an odd bird among young adult fiction, as it did not shy away from what might be considered more “adult” topics. L’Engle deliberately declined to dumb the narrative down for young readers, instead trusting their imagination and intelligence to grasp big ideas in physics, philosophy, and religion. Most of all, she did not shield young minds from very real forces of darkness.

It would seem L’Engle was suspect of linear thinking. “A straight line is not the shortest distance between two points,” says Mrs. Whatsit, an astral being who guides the children in their interstellar journey.

It is Mrs. Whatsit who introduces the children to tesseract time travel. In a pivotal passage, Mrs. Whatsit likens tessering to an ant crawling across a skirt. The ant can take “the long way,” marching straight across from point A to point B, or—she pinches the skirt to connect the two points—the ant could simply take a shortcut across the fabric fold. This “wrinkle” is the tesser: a shortcut.

To be alive is to move through time and space. Surely, we are constantly tessering—but not always tessering well. Mostly, we’d prefer to tesser out of unpleasant times and spaces, and tesser only into brighter, happier, more successful, more settled times. But that’s not how life works. Life holds a startlingly diverse array of experiences, and we do not get to choose the time we’re in.


Some define the conventional advice of “Time heals all wounds,” or “This, too, shall pass,” as spiritual bypassing, overcomer culture, or toxic positivity, but by whatever name, we’ve all heard the scripts. The language of bright-siding and brave-facing all presumes a linear mindset; the assumption that personal progress is the reward for those who just push through, that we can make a clean getaway from past pain by simply hopping “over” it like a track hurdle. That the ideal life traces the pattern of the hero’s journey—sure, you might face some setbacks, but from there, the only way forward is up. And maybe worst of all, this mindset ratifies the expectation that if your life is not a bright line rising steady to the right, you’re doing it wrong.

Within this straight-line mindset so favored in the modern Western world, resilience is often presented as putting as much A-to-B distance between oneself and past pain as possible. But no one should have to hustle for their own healing. A straight-line-to-the-top is too simplistic for the complex creatures that we are, and I dare not believe that our healing is so cleanly predictable that it can be charted on graph paper. 

The cycle of the seasons, of both the earth and the sacred year, shows us there is no clean, straight line. There is only the slow-gathered accumulation of wisdom through the circle as we move through the seasons high and low, dignifying each through honest witness. If time is not linear but cyclical, authentic resilience is cultivated through braving the bend again and again, deepening with every new orbit. The strength we need most is sourced not in bouncing back or powering through or even fighting forward, but in holding in tension the highs and lows of the human experience. True resilience will never be a project of denial, but rather one of open witness. We become more human when we choose not to make less of our pain. This is precisely the way God became human: never to minimize our pain as overcomer hustlers are quick to prescribe, but rather to take on human skin and scars himself with us.

“Over it”—what an empty place to be, where nothing can touch you. I hope I’m never over the realness of loving another, even if this means enduring loss. I hope I’m never over the depths and empathy that love through loss has awakened in me. I hope I’m never over it because if you dim one set of colors in the color wheel of human experience, you will desaturate them all. 


Contrary to the hero’s journey, which suggests time is only well spent toward rising success, the Scriptures say otherwise. There is a time for everything, we are told, a season for everything under the sun: “a time to be born and a time to die, a time to plant and a time to uproot” (Ecclesiastes 3:2). A time to weep, laugh, mourn, and dance. “A time to scatter stones and a time to gather them” (Ecclesiastes 3:5).

And so the circle turns, again and again and again. It seems to me that tessering might be simply the way we move around the circle of time, as it is expressed in the Christian liturgical year. Maybe this is the essence of taking on the risks of life and love: accepting that there is a time for everything, and trusting that God is with us, around the circle, in every time. God with us in the birthing, the dying, the weeping, the gathering. God with us in mothers wailing and prophets rejoicing. God who is never “over it”—far-removed and distant from human pain, but profoundly with us in every experience of love, loss, and liminality.

Maybe the invitation is not to get over our loss, but to go around the circle ever deepening and drawing closer to the beating heart of love Itself. Maybe this is what it means to tesser well: braving the multiverse, trusting that God is with us in every time. 

Sacred time is the tesseract by which divine love breaks into our here and now, wrinkling the hem of eternity to be with us, traveling through space and time to be with the beloved. The liturgical year is not about memorializing the past; it’s a living remembrance that reaches into our present, as if to take our hand and say: Here, trace the pattern. Feel the deep grooves of motion across time, the center that will hold, the pattern that will not break.

L’Engle describes tessering as traveling at faster than the speed of light. One might say that tessering is traveling at the speed of love—a love that never lets go, no matter what dimension we find ourselves in.


Adapted from Even After Everything by Stephanie Duncan Smith. Copyright © 2024 by Stephanie Duncan Smith. All rights reserved. No part of this excerpt may be reproduced or reprinted without permission in writing from the publisher.


Stephanie Duncan Smith
Author & Editor

Stephanie Duncan Smith is a senior editor at HarperOne, the creator of the Substack newsletter Slant Letter for writers, and the author of the October 2024 release Even After Everything: The Spiritual Practice of Knowing the Risks and Loving Anyway

 

 

Veilig

Die nuwe vertaling van Deuteronomium 1:31.

In die woestyn het julle gesien dat die Here julle God julle die hele pad wat julle gekom het tot op hierdie plek dra, soos 'n man sy seuntje dra.

Maar die vertaling wat jy neergeskryf het, destyds al, op 22 Oktober 2000 is: Julle het in die woestyn "ondervind" dat die Here julle die hele pad dra. 

Van sien tot ondervind. Deurtrekte belewenis. En tog - sien is glo. Albei vertel die verhaal van geborgenheid. 

Dit is immers waarom die liefde gaan: om veilig te wees en te voel. Soos 'n seuntjie by sy pa. 

Vanoggend op hierdie lente-Sondag, is dit sekerlik my hartservaring. Die Here dra 'n mens die hele pad.

22 Oktober 2000 was ook 'n Sondag...

Dis net: die wete dat jy dit op daardie dag net so as een versie kon skryf, jou gedagtes en hart vol van 'n enkele Skrifwoord wat jou veilig laat voel het, maak tog terselfdertyd ook die gemis net skreiender. 

Die hart is aan skerwe. 






Saturday, October 12, 2024

Om eenvoudig net uit God se liefde te leef. Oor egte nederigheid.

Ad Montem se nuusbrief het 'n diepzinnige uitleg van 'n verhaal van die Woestynvaders. 


De spreuk: Abba Macarius was eens op de terugweg naar zijn kluis; hij kwam uit de moerassen en droeg een bos riet. Op zijn pad kwam hem de duivel tegemoet met een sikkel in de hand. De duivel probeerde hem met de sikkel te raken, maar het lukte hem niet. En de duivel zei: Ik heb zwaar van jou te lijden, Macarius, want ik kan het niet van je winnen. Want, zie maar, ik doe alles wat jij doet. Jij vast en ik eet helemaal niets. Jij houdt nachtwake en ik slaap nooit. Er is maar één ding waarin je het van mij wint. Abba Macarius vroeg hem: Wat is dat dan? Je nederigheid, antwoordde de duivel, daarom kan ik het niet van jou winnen. 

Hier is Ad Montem se kommentaar op die gesprek:

De duivel komt Abba Macarius in deze spreuk heel menselijk tegemoet, en hij deinst er niet voor terug rustig een gesprek met hem aan te knopen. De duivel is hier als het ware zijn eigen spiegelbeeld, zijn schaduwzijde die precies dezelfde dingen doet. 

Als we in alle rust het gesprek met hem aangaan, merken we hoe herkenbaar hij is: hij dwaalt rond en kan geen rust vinden, omdat hij voortdurend bezig is zichzelf met anderen te vergelijken. Hij wil alles beter doen dan anderen en voelt zich toch steeds tekortschieten. Met zijn vergelijken houdt hij zichzelf gevangen in een spinnenweb waar alles draait om ‘hoe anderen mij zien’. Verstrikt als hij is in deze laag van het bestaan, haalt hij uit naar Abba Macarius, die op de terugweg is naar zijn kluis nadat hij riet heeft gesneden in het moeras. Maar Macarius blijkt voor hem onaanraakbaar, omdat hij leeft op een ander niveau van bestaan, waarin hij er simpelweg mag zijn zoals hij in Gods ogen is. 

Dat is de nederigheid waar deze spreuk uiteindelijk over handelt: leven vanuit de diepte van het door God gezien en bemind zijn, en vanuit die verworteling – zoals de krachtige wortels van het riet die tot in het water staan – jezelf en de situatie aanvaarden zoals die is. Daarmee ben je wezenlijk onaanraakbaar voor zowel de kritiek als de bewondering van anderen. 

Het venijnige hierbij is wel, dat zodra je het zelf als nederigheid gaat zien en dus als het ware een verdienste van jezelf, de nederigheid meteen weer vervlogen is. Zo blijkt de duivel in deze spreuk uiteindelijk niet alleen de vergelijker maar toch ook de verleider, want hij weet Abba Macarius er toch toe te verleiden de vraag te stellen naar wat het is waarin hij het van de duivel wint. Daarmee begeeft hij zich in de nieuwsgierigheid, wat bij Bernardus de eerste trede is van de trap van de hoogmoed. 

Uiteindelijk blijkt niemand – ook Abba Macarius niet – een toonbeeld van nederigheid te zijn. Pas in het vergeten van onszelf in Gods blik van onvoorwaardelijke liefde komen we op die laag van het bestaan terecht waar we er simpelweg mogen zijn en waar wij dan ook werkelijk thuis zijn.

Saturday, September 21, 2024

Nagtelike vrede

https://www.afrikaans.us/afrikaans/culture/op-afrikaans/musiek/choirs/oos-kaapse-kinderkoor/somerkersfees/   Gesing deur die Oos-Kaapse kinderkoor. 

Die onlangse Kyknet program oor Koos du Plessis was boeiend, ryk aan insig en by tye diep ontroerend. 

Koos, het meer as een van die sprekers beklemtoon, se werk is tydloos in die manier waarop dit verby alle oppervlakkighede die diepere uitbeeld en vier. Hy dring deur tot wat werklik saak maak. om op die manier te skryf oor dit wat spreek tot die mens van alle tye. 

Ek onthou die verwondering in my toe ek vir die eerste keer die magiese "Kinders van die Wind" gehoor het. En telkens weer bly dit ‘n lied wat iets in mens raak en jou verwonderd laat. 

Reeds daarom het sy digkuns ‘n mistieke trek en krag.


Die besondere program het in detail ingegaan op sy besondere digterskap en musikaliteit. 


Maar dit is veral ook die inhoud van sy werk wat diepte het. 


Soos byvoorbeeld die boeiende eerste twee verse van sy Somerkersfees wat in die Liedboek opgeneem is. (Die derde vers is later bygevoeg en wyk af van die vorige twee verse met sy invoeging van 'n nuwe tema). 

 

Mens resoneer met die lied. Dit sing immers van ‘n Afrika kersfees. Dit is ‘n gebed vir die Suiderkruis-land, in die somertyd. Dit leef in ons tyd en onder ons. 

 

Dis nie net die Afrika-somer wat tref nie. Die lied is veral deurtrek met ‘n diep verlange na vrede. 


Kerstyd is die tyd van vrede. Só was dit in bybelse tye. So word dit in Koos se kerslied uitgebeeld. 


Die lied praat oor iets wat diep in ons leef, van ons smagtinge na 'n einde van die geweld van elke dag en alle tye. 

 

Veel word deur sommige mense gemaak van Koos se melankolie, selfs by tye beskryf as depressie. Miskien is dit wel daar. Maar sy “melankolie” het in hierdie lied 'n dieper betekenis. Dit is eerder 'n biddende verlange wat diep in ons menslike psige ingebed is en wat smag na dit wat ons tot rus kan bring.  

Dit is 'n vreugdevolle, blye lied. Tog gaan dit in die lied oor ‘n anderse vrede as bloot net die afwesigheid van geweld en geraas. Vrede gaan nie oor kerspresente, jolighede en partytjie-hou nie. 


Heel vooraan in die lied word die toon uitdruklik uitgewerk: dit is 'n "stille nag van vrede." Dit kom in die donkerste nag, as alles stil geword het. Dit is vrede in die "nagtelike swye." 


Mens kan maklik die eintlike diepte van die kerstyd verslaap... 


En nou kom die lied in die kerstyd terug, as 'n ou, ou verhaal. Lank verwag, vertroetel in menseharte oor eeue heen as die terugkeer van die verlore paradys, wanneer die skepping in volle harmonie en skoonheid weer sal sing van die goedheid van alles. 


Hemel op aarde en aarde verbind met die hemel. Vrede op aarde. Lof in die hoogste hemele.  

 

Dis die “ou verhaal”, die “stemme uit die ver verlede” wat die diepere betekenis onderstreep. Selfs in die afgeleë plekke, selfs in die sterrevelde, weg van woelige stede, word die verlore vrede weer sigbaar, weer hoorbaar. 


Nietemin is die toon ook ingehoue, sag, want byna geruisloos, stilweg is die boodskap te hore, "ruis" dit oor die aarde heen. Dit is aards, mens sien en hoor daarvan, maar terselfdertyd ook stil, broos, breekbaar.

 

Tog is dit  terselfdertyd ook bo-aards, ongewoon. Engele praat daaroor. Vanuit die hoogste perspektief gesien, is dit ‘n tyd van welbehae. Eer aan God in die hoogste hemel, en vrede op aarde vir almal in wie Hy 'n welbehae het. (Lukas 2:14) 


Hierdie keer, op kersdag, is dinge anders as in die ou verlede. Die somerlied sing bly van 'n “welkom” tyd. Wat mens afbreek, word as 'n geskenk teruggegee, ‘n gawe wat die tye van geweld afbreek. Wat mense lank verwag het – in die ou, ou tye het uiteindelik begin deurbreek - die vrede, in verre tye aangekondig en verwag, is hier: dit is tyd vir die blye groet aan die goue, nuwe daeraad. Mens sien iets van die ánder aarde, die paradysplek wat in die Liefdestyd vir die mens terug gegee is. 


Maar nog het al hierdie gedagtes nie die laatste sê nie. Die lied soos Koos dit geskryf het, eindig op 'n hoogtepunt met die lofsang: gee aan God die eer. Van buite af, word mense herinner aan die mistieke gawe van ‘n vrede wat in die donkerste nag, in dorre onherbergsaamheid in harte verseël word. 


Die hart word dankbaar, bly omhoog opgetel om oop te wees vir die groot gawe van goedheid. En die raaiselagtige skoonheid van die gawe bring ontsag, maak mens tot verwondering voor die Gewer van die goeie, voor dit wat die mens sal wees - elke keer as die welkom gawe as 'n werklikheid ervaar en omhels word. Welkom, o vredestyd, hier by ons.

Dit is dáár, te sien en te hoor: in die stille nag. In die eenvoud van die sterrevelde. 

Daarom die fyn luister, die aandagtige oorgawe, na die ou ou tyding wat in die helder somertyd by ons kom woon het. 


Op dié manier gesien, word elke dag 'n kerstyd. In die onrustigheid van ons daaglikse bestaan, in die worsteling om sin in die donker nag van ons lydensweg, kom daar wel 'n oomblik wat ons vrede verwelkom: Wanneer ons verlang na 'n helder somertyd is dit immers omdat ons vashou daaraan dat God by ons in ons verlange is. 


In dié tyd van alleenheid, in die donker nag van die gees, word ons van alles gestroop, van alle oppervlakkighede bevry om alleen maar rus te vind in die onverwoesbare rus wat alleen Hy kan gee. 


Te midde van ons smagtinge, kom daar 'n stil, bros welkomsgroet. 


Dis 'n wankelrige vashou aan die ou, ou tyding uit die ou verlede. 

Hier is die woorde: 

Welkom, o stille nag van vrede onder die Suiderkruis

Wyl stemme uit die ou verlede oor sterrevelde ruis

Kersfees kom, Kersfees kom, gee aan God die eer
Skenk ‘n helder somerkersfees aan hierdie land, o Heer

Hoor jy hoe sag die klokke beier in eeue-oue taal
Kyk, selfs die nagtelike swye, vertel die ou verhaal

Kersfees kom, Kersfees kom, gee aan God die eer
Skenk ‘n helder somerkersfees aan hierdie land, o Heer

Elders skryf Koos ‘n lied wat die mistieke, brose aanbreek van die vredestyd vier: 


Wanneer die wêreld stil en kalm is,
Wanneer die maan oor die heuwels wag,
En die sterre blink met ’n rustige glans,

In die stilte van die nag,
Wanneer die wind oor die veld gaan,
Wanneer die skaduwees lank en magtig raak,
En die aarde haar geheimenisse onthul,

In die stilte van die nag
Leker die maanlig oor die bos,
Wanneer die stilte sag en sag
Die rustige ritme van die donker omarm.

In die stilte van die nag
Voel jy die warmte van die aarde,
Die kalmte wat die siel verlig,
En die gevoel van vrede en rus.

In die stilte van die nag
Is daar geen angs, geen vrees,
Net die fluistering van die natuur,
En die belofte van die dag wat sal kom.

 

 

Tuesday, August 20, 2024

Doringkroon

 

Op 'n keer, net na haar derde groot operasie, en nie lank voor haar dood, was ek by Susan in die siekeboeg. 
Sy was baie siek. Haar liggaam was verteer, haar lyf was gedaan.

Tog het sy nog hard probeer om na my te kyk toe ek met haar praat. 

So asof sy my wou gerusstel. Asof sy wou laat weet sy is tog daar vir my, selfs as sy eintlik nie meer kon nie. 

Sy kon eintlik regtig nie.  

Ek was besig, het dit dieper en wreder in my binnenste ingedring, om haar te verloor.  

Juis, toe nog, is daar haar sagte, weerlose uitreik na my,...

Ek loop in die gang af,  oorweldig deur hierdie donker oomblik. Ek kan byna nie sien waar ek is of gaan nie. 

Voor my kom iemand aan wat my een kyk gee en stil gaan staan. Sy het besef, dadelik. 

Want sy het kort tevore self haar man na 'n lang lyding verloor. "Ek praat nog elke aand met hom", het sy my een kaar vertel toe ons oor haar verlies gesels het. 

En boonop dra sy die las van haar kind se lewe wat heeltemal uitmekaar val. Dit moet erger as haar man se dood wees, het ek soms gedink, want sy staan hulpeloos voor die las wat sy moet dra oor wat met die kind gebeur. 

Dis 'n doringkroon wat sy dra. Elke dag se rou wonde. 

Sy trek my woordeloos nader en slaan haar arms om my. Sy hou my vas. Niks getroos nie. Nie maklike woorde nie. 

Sy sê niks nie. Sy weet. En sy wil net probeer troos. 

Sy help ander om orent te bly onder die aanslag. Want sy weet. 

In die gang in daardie helder, sonnige winteroggend omhels sy my. 'n Eenvoudige daad van ontferming. 

Dit was, besef ek vandag, 'n aanraking wat eintlik gekom het van die Een wat ook so 'n kroon gedra het. En Hy het dit uit pure liefde gedoen. Met min woorde, die allerminste gepraat, het Hy die mens in hul lydingstog omhels, en saamgeneem paradys toe. 

Daar in die gang het sy my vertel van die Groter Liefde wat by ons bly - selfs op die mees onverwagte oomblik. 

Daar is soveel ontsagwekkendheid aan die belangrikste boodskap van die evangelie - dat God liefde is. En dat ons in die liefde inwoon. En dat ons vertrou word om instrumente van daardie liefde in ander se lewens te word. 




Tuesday, May 28, 2024

Van "God wat leef in ons" tot "Ons in God se lewe".

Dit is eintlik te verwagte as mense sê dat God deel is van hulle lewe. Die binnekoms van God in 'n mens se lewe verander en vernuwe immers mense wanneer hulle tot geloof kom. En die lewe word dan 'n immer groeiende en selfs gloeiender verhouding met God wat in die diepste kern van ons bestaan inkom.  Dis dus goed om te kan sê God is in ons.  

Maar daar is 'n ander proses wat mettertyd op gang kom as mense so saam met God reis: Dit is 'n proses wat uitloop op 'n verdere diepgaande oomblik wanneer mense uiteindelik begin besef dat hulle deel in God se lewe. 

 

Dit skryf jy op 20 April: op 'n dag in 'n kort opmerking: Daar verskuif iets in mens - dan groei die besef dat ons deel is van God se lewe. Dit is 'n volwassener begrip van 'n God wat genadiglik mense inlyf in oneindigheid. 

 

'n Mens kyk dan met nuwe oë na die wêreld om jou en na die lewe buite jouself. Dit word in jou oë God se wêreld waarin God woon en wat God as lewensruimte geskep het. Wat voorheen skaars raakgesien is, skuif nou in die sentrum van 'n mens se geloofservaring. 

 

Hoe lyk God se lewe? Alles wat altyd rondom ons was, kry skielik nuwe sin: God se lewe is om ons, veel groter as ons, maar dan (!) heel gewoon neem God ons op in die mees gewone van dinge. 

 

Mens sien dit eers wanneer jy 'n oop gemoed het vir God se lewe wat oneindig groter as mens se eie lewe is. 

 

Hierdie nuwe kyk na die wêreld, omtower die gewoonheid. Dis God s'n, besef 'n mens. En ek deel daarin. In al sy gewoonheid, maar ook in sy rykheid. Wat is die mens! wonder die Psalmdigter. 

 

Dit dring 'n mens tot verrukking. En tot dankbaarheid - om te kan en te kon deel in die Lewe. Pure genade. 

 

In die Psalms is daar ekstatiese lofprysinge op die wonder van die skepping as God se woning en lewe.  In die woord van Psalm 139:14, bv. "Ek wil U loof, want U het my op 'n wonderbaarlike wyse geskep. Wat U gedoen het, vervul my met verwondering." (Ook bv. Psalm 19).

 

Dis taal waaraan 'n mens dalk te gewoond geraak het. Sheila Cussons se boeiende gedig met die titel "Orrel"(!) vul Psalm 139 aan en help 'n mens om nuut na God se lewe te kyk. Die gedig is 'n diepe mistieke teks wat die aarde vier in al sy skoonheid. Dit is mistiek omdat dit dieper kyk na dit wat ons in verrukking voor God bring. Dit vertel hoe dit kom dat 'n mens verwonderd oor God se lewe kan wees. 

 

Orrel (uit die Woedende Brood).

 

My sintuie is verwisselbaar,

hoor kleure, beluister geure:

skarlaken trompetter, peper is

'n pizzicato en bruin roffel -

En somer, somer veral, trek

deur die neus: son is seepkook.

Wololie van warm lug verras my,

soos die sweet van krygers wanneer

uie stoom in 'n pot - En iemand

is daar, so fyn-sensueel-gesond

dat hy in slaap neute en lou melk is,

en wakker, gloeiende Augustus

in 'n sonbesie-dennebos. En elke

jaargety kies sy sintuie uit -

winter is pure oor - en meng hulle

weer tot elk in elk die ander herken,

en popelend van kreature,

verwikkeld kontrapuntaal, om

die ronde jaar die groot Te Deum

galm, met al die registers oop.

 

Wie hulle so in die aarde inleef, kom onwillekeurig tot luide lof. Maar op die diepste punt is dit nie lof van die aardse nie. Eerder van God. En dan is dit ook nie lof oor God nie. Dit is heel mistiek, 'n intieme toekeer tot God,  eerder om "U" te loof - Te Deum. U, o God, wil ek loof met alles in ons, ook op 'n aardse manier deur al ons sintuie.  

 

 

Saturday, May 25, 2024

Nag Pa:

Ek begin vir haar nagsê na die tydjie van ons saamwees. Dit is aand, dit word tyd vir haar om te gaan slaap. Ek moet groet, die versorgers maak almal reg vir die nag. 

 

Sy kan nie eintlik meer praat nie. Daarom het ek ook daardie aand die lang pad van ons saamwees in stories vir haar vertel. 

 

Ek vertel al van lank af elke keer van ons saamwees van die begin af, van ons skooldae, van haar grootwordhuis, haar pa, ma en broers, en van ons lewe saam met ons kinders: die stories wat ek bly vertel, is ons gedeelde geheue. Sodat sy weet, sodat sy onthou, sodat sy ons lewe kan bly bedink. Sodat ons ons saamreis verder kan deel.  

 

Wat sy nie meer kan onthou nie, onthou ek op die manier vir haar. Dit is ons saam-praat. 

 

Dit is meer as net blote pratery. Ek hou haar hand vas in die saam-tyd, soos altyd maar as ek by haar is. En sy bly elke keer, soos vanaand weer, stip na my kyk terwyl ek gesels. Met onverdeelde, selfs gretige aandagtigheid wat vir my vra om met haar te bly praat, om weer ons lewe saam te onthou en te vier.  

 

Ook in die skemeraand van ons saamwees, in die donker van ‘n afgebreekte geheue, is nie net ons lewensverhaal nie, maar ook ons handevat, haar konsentrasie, ‘n teken van ‘n band wat ons nog steeds bly bind aan mekaar. 

 

As ek begin regmaak om te gaan, wil sy nie my hand los nie. 

 

Ek wil daarom die swaar van afskeid besweer met my woorde: “Jy moet lekker slaap. Hulle is goed vir jou hier, die versorgers is dan so lief vir jou. Sorg nou dat jy rus. Môre kom ek jou weer haal, dan gaan ons ‘n bietjie rondry en kuier.” 

 

Sy glimlag, en, vanaand, skielik en onverwags sê sy, skaars hoorbaar, vir my: “Ja pa.”

 

Sy was haar pa Koos se oogappel, dink ek verwonderd op pad huis toe. Die enigste meisie-dogter, die absolute teenpool van haar drie woelige broers. Die dogter was die oudste, die meisie in die huis, op ‘n troontjie gesit. ‘n Josef-figuur vir die familie.

 

Te meer, want sy was ‘n liefdevolle kind.

 

En sy, sy het daarvan geleef: sy was naby aan haar pa. 

 

Ek onthou hoe stil sy vir dae en tye lank was nadat haar pa so onverwags en so onmiddelik, sonder ‘n groet, gesterf het. Sy kon nie daaroor praat nie, dit was te pynlik. 

 

In en deur hierdie enkele, kort sinnetjie waarin sy vir haar “Pa” nagsê, besef ek: hier, selfs in haar wegwees van ons twee se huis met sy geborgenheid, hier, alleen in die kamer, gaan sy vanaand slaap met ‘n herinnering aan die veiligheid van ‘n ouerhuis. 

 

Sy beleef, aan die einde, weer haar pa-liefde van soveel jare terug. 

 

Sy is weer kleintyd-tevrede, gevul met die vrede soos wat net die nabyheid van ‘n omgee-pa mens kan gee. Sy is geborge, veilig, in die vaderhuis. 

 

Ek talm ‘n oomblik. Traag om weg te gaan na die wonder van haar onverwagte nagsê. 

 

Toe ek opstaan, oomblikke later, sien ek, opnuut verras, het sy eenvoudig net daar vas aan die slaap geraak. 

 

Summier aan die slaap na die “Ja, pa”. 

 

Woorde, weet ek, kan lewe skep, ver bo wat ‘n mens kan bedink. Maar die krag in woorde word bepaal deur waaroor die woorde gaan. En sulke eenvoudige stories oor ‘n pa kan lewenslank ‘n mens se lewe ryk maak. 

 

Nog meer: lank na die aand, besef ek hoe spesiaal dit vir iemand moet wees wat so ‘n pa gehad het, om oor God as ‘n pa te dink. 

 

Ook in die skemeraand van die lewe, te midde van die donker verwarring van ‘n verwelkende geheue, kan selfs ‘n mens se kleinste wete van ‘n Pa wat nagtyd kom groet, jou tot rus bring. 

  

Wednesday, May 22, 2024

Tuis by God

 Jy skryf, op 20 April 2014, ‘n beroemde aanhaling neer uit Richard Foster se boek oor God en gebed.

 

"He invites us to home, to serenity and peace and joy, home to friendship and openness, intimacy and to acceptance and affirmation." 

 

Die woorde vertel wat gebed is - om in nabyheid met God in te tree. 


God nooi ons uit om huis toe te kom – na rus, vrede en vreugde. Om huis toe te kom na vriendskap, openheid, intimiteit, na aanvaarding en bevestiging / waardering. 


Dit gebeur wanneer ons in stilte ons onttrek om oop te wees vir God. 

 

Daardie dag het hierdie woorde jou so geraak dat jy dit spesiaal neergeskryf het in die paasnaweek van 2014: dat God ons nader wink na 'n plek waar ‘n mens geborge, veilig voel, geliefd en gewaardeerd. 


Dit is hoe ‘n mens oor God dink: om net by volkome goedheid te wees. En dan na God kyk, verwonderd oor die kans om in die goedheid te kan wees. 

 

Dis genoeg. Nie nodig om allerhande dinge te vra, af te smeek, daaroor te wil onderhandel, selfs nie om onderdanig of kruiperig te wees om aldus beloon te word nie. Nie nodig om te vrees nie, te twyfel nie. Net daar wees. 


Want ‘n mens is in die Teenwoordigheid van die Een wat uitnooi, aanvaar, omhels.  Waar jy Jouself kan wees. Dit is genoeg, die tyd sal stilstaan, die alledaagse dinge verwelk in die helder lig van hierdie Gawe. 

 

Foster se woorde word dikwels aangehaal, want mens herken daarin die hart van spiritualiteit. Dit is die blye evangelie. Die goeie woord. Ons ontdek met 'n stuk ontnugtering hoe sy stil woorde ons bewus maak van ons gebedsgebrabbel, wanneer ons die diepste sin van ons lewe - die oorgawe aan ons eintlike bestemming mislees - en mispraat. En met gebed wil presteer. 

 

Jy skryf dit in die tyd toe die eerste tekens van jou siekte jou verward en onseker begin maak het. En in jou skrywe is ingebed ons almal se verlange na die Huis wanneer ons lewe wankel, waar ons kan skuil. As koue winde om ons huis begin waai. 


Die bladsy het jy met 'n potlood 'n lysie volgeskryf van wat jy vir 'n reis wat voorlê wou inpak: jou pajamas, vests, sokkies, toenek trui, blou toerits onderbaadje, jas (?), Gap trui met groot kraag, blommetjies hemp. En toe, aan die einde, weer "jas" herhaal, weer met 'n vraagteken daaragter - die klein teken van minder onthou, tóé al. Jou alledaagse dinge, beleef van naderby, beskryf in detail. 


Maar dan, langs die kant, dwars, aan die sykant van die volgeskryfde bladsy het jy in swart pen hierdie aanhaling van Foster geskryf. So asof jy wou dat die lysie omraam word deur 'n woord oor God wat in ons lewe, in ons reise en in ons onsekerhede, vir ons nader wink en naby hou. Dit is wat die alledaagse invul. 


En die mooiste: heel bo aan die bladsy skryf jy: "Appeltert bak" En jy trek 'n vierkant daarom. Tuis is met die opskrif ook daar waar die soetigheid eerste kom! 


Jy het nooit jou sin in die lewe verloor nie. En jou op die dag, soos deur jou hele lewe, ook van jou huis 'n tuiste met klein heerlikhede gemaak. 


Op die manier bring jy gebed in die lewe in en doen jy wat God ook so mildadig uitdeel. Byna sakramenteel - soos die grootste offer wat met eenvoudige brood en wyn versinnebeeld is.


 





Monday, May 20, 2024

Wanneer woorde rou verder verniel...


Jacob Steinhardt het dikwels vir Joh uitgebeeld: Hier teken hy vir Job, in rou, roepende om te kan verstaan.


 

Stanley Hauerwas (sien https://cct.biola.edu/presence-silence-lessons-grief-suffering/) skryf oor rou:

... Were there words, there’s this Thomas Merton reference, in a letter to someone where he just points out, “Sometimes, there just are no words for suffering, “or grief.” But then, if that’s the case, what is Lamente? And what is it to Lamente and what is, how did you, how did you deal with that?

Well, I wrote a book some years ago, called “Naming the Silences”, and [mumbles] thought that the title, after its first publication was too obscure, so they renamed it “God, Medicine, and the Problem of Suffering”, but it’s “Naming the Silences”. Silences drip off the edges of words I think that often times, what we were too noisy around people who are suffering, by trying to make things okay, that what they absolutely need is presence. They need us to be there. Job, friends, have such a bad wrap, generally–

But originally, they saw Job from afar and they went and sat silently with him for days. I think that is a sign of goodness.

Evan: It’s when they start talking that they–

It’s when they start talking when thing go bad. So there is a sense that to be with the suffering is first and foremost to be, to be with them, just to be present. Because there’s, I mean, you think about how often times we mislead people when for example, when you’ve gone into a home where a young person has died, and you try to provide comfort, and you come up with locutions like, “I guess they’ve gone to a better place.”

That’s just terrible. First of all, heaven is not a place, I mean, God is not a place, but it’s to try to say something, when what you ought to say is, “You and the person you love will be in my prayers.” And then, you don’t need to say more than that.

Evan (die journals wat die onderhoud voer):  Yeah. Have you been comforted by particular words, that is to say, is there wisdom for the sufferer? Can the sufferer follow a path or a way, that can offer them hope, clarity, a way forward to–

Stanley: I’m sure there is, but it’s not just the words, it’s who says them. It’s very important that, that the designated person of a community called the priest or the minister, know what to say. And it’s very important that friends know how to be there, as well as not to say too much.

Om die minste te sê, en die minste te doen. Net daar wees...

 

Monday, January 01, 2024

Op reis met stilte

 Jy het geskryf:

Wanneer God jou roep tot en in stilte, neem alles wat jou aanraak jou verder dieper tot en in die stilte. 

Die aanraking tot stilte is die begin van die reis in ewigheid  




Saturday, May 13, 2023

Waansin

Dit is vir my intens pynlik om te lees hoe mense argeloos op die oorlog in Oekraïene reageer. Die verskriklike beelde van verwoesting, van geboue, huise wat gebombardeer word, van lyke in die strate, van kinders wat ontvoer word, van die ontruiming van stede se inwoners, van hongersnood, lang toue van vlugtelinge roep by sommige, soos by my, verontwaardiging op: uit die bloute is 'n land deur die gierige politiekery van 'n demagoog soos Putin aangeval. Pynliker is die feit dat sommige, ook hier te lande, en nogal kerklikes, die inval goedpraat omdat Rusland deur die Weste geprovokeer is. Dit is vir my die verpersoonliking van boosheid: dat mense, goeie mense, so 'n grootskaase lyding op enige manier kan rasionaliseer. Niks, geen argument, geen goedpratery kan daardie wrede oorlog regverdig nie. 

Friday, May 12, 2023

Ma se wysheid

 

Vanoggend se nuusbrief van die New York Times (12 Mei) vier moedersdag van Sondag met reaksies van lesers oor die wysheid wat hulle van hul ma's onthou het. 

“When I wanted to get my first tattoo at 21, she subtly suggested I get it someplace where I did not have to see it every day. I followed her suggestion and now have a slightly embarrassing, poor-quality tattoo on my back instead of my forearm.” — Amanda Olson, Seattle

“My mother, a nurse, asserted that everyone should learn first aid. I followed her advice and ended up using the Heimlich maneuver on my then little boy.” — Karen Russ, Rockford, Ill.

“When I was in my 20s, I was absolutely miserable at a job and was looking to get out as fast as I could. My mom gently reminded me that I should always be running toward something, not away from something.” — Sheryl Magzamen, Fort Collins, Colo.

“Select friends with traits of the kind of person you want to be.” — Seun Sowemimo, Manalapan, N.J.

“Just after my first child was born, my mother put her hand on my arm and said, ‘Honey, you have breathed your last free breath.’ And she laughed — in a kind, not a bitter, way. Her words meant that I was now to know love so consuming that every second of the rest of my life would be spent in fear of loss. I feel connected to her knowing that we have shared this deep and meaningful terror.” — Shannon Kilgore, Santa Fe, N.M.

“Mejor estar solo que mal acompañado. Translation: Better to be alone than in bad company.” — Maria Espinosa, New York City

“You wouldn’t worry so much about what other people think about you if you knew how little they do.” — Lisa Horan, Somers, Conn.

“When I was 3 years old, I asked my mother whether or not a lady had to be a mommy. She said, ‘No, she does not have to.’ I clung to her response as to a life raft and remained child-free my entire life.” — Gretchen Williams, Santa Rosa, Calif.

“When faced with risky decisions or chance opportunities, my mother has always told me, ‘Just ask. The worst thing they can say is no.’ It didn’t mean the no would be painless, but only that I’d be in the same place I was before. It’s advice that empowered me to ask for dates, discounts and jobs.” — Leah Cheshier, Houston

“My mom suggested I was gay when I was 16, and I snapped at her. She saw through my repression, was brave enough to broach the subject and was right about my sexual orientation.” — Oren Livne, Tel Aviv

“I once asked my mom, ‘What am I ever going to do when you are gone?’ She said, ‘Exactly what you’re doing now.’ I was startled by the simplicity. In a few words, she let me know that life would go on and I would be fine. And while I miss her still after 20 years, I have told my own daughters the same thing.” — Mary Ellen Collins, Toronto

Saturday, April 22, 2023

Vas hou

 Jy het dit 'n lang ruk terug geskryf. 

In jou netjiese, noukeurige, geduldige drukskrif. Die aanhaling:

"The nameless and unsearchable one, silent and yet near... God, who when he comes to us out of his own self in grace, just cannot be mistaken for anything else." 

Op die eerste bladsy van jou nuwe aantekeningboek. So wou jy begin... 

Net die aanhaling. Nie wie dit waar geskryf het nie. Die gedagte was belangrik. 

Dit is die enigste inskrywing in die boek. Die gedagte oor die onmiskenbare koms van God in ondeurgrondbare, maar intieme nabyheid. 

Jy wou die gedagte vashou. 

As ons maar toe en nou daaroor kon praat... 




Monday, April 03, 2023

Geestelike oefeninge:

Ons kort geestelike oefeninge om te groei as mense:  die chaotiese en afbrekende aanbod van buite, van ons vernielsugtige wêreld is oorweldigend en die negatiewe soms te veel. Mens se gees word afgebreek, word dan vermoeid.

Vandaar die drang om weg te kom en dan die vreugde om tog dan wel iewers in aanraking te kom met dit wat mooi en sielsverheffend is. 

Dit word vir sommige 'n hele bedryf: die groeiende publikasies woel en werskaf oor hoe om geestelike uitkoms te kry. Allerhande geestelike "oefeninge" word bekyk en beleef. 

Dus sonder mense hulle af. Weg van die geraas. Eenkant, alleen, waar mens nadenkend, mymerend kan vra na wat jou weer op jou voete kan bring of jou net weer moed kan gee. 

Luister en lees, fokus op gidse, geestelike vriende wat mens weer goed kan laat voel. 

Pelgrimstoere word byvoorbeel 'n gewilde, selfs top spirituele oefening. Mens stap deur die natuur en ontdek die klein dingetjies wat verligting gee. 

Dit is, egter, nie altyd 'n kwessie van kilometers en kilometers sweet en worstel deur vaal en verlate landskappe nie. Iemand skryf dat 'n mens sulke reise byvoorbeeld stil, sonder skoene  stap sodat jy die aarde onder jou voete kan voel. In daardie gevoel kom 'n nuwe gewaarwording na vore. Mens kom in aanraking, so eenvoudig soos deur die klippe en grond met die wereld, met wat groter en anders is. Mens word een met die wonder van die mooi wêreld om ons. 

Jy oefen om op 'n "natuurlike" manier op 'n nuwe, geestelike manier te leef. Vernuwing kom sonder grootse inspanning op 'n gewone manier na jou. 

Op klein skaal is daar dan ook die labirint: 'n gerigte, doelbewuste wandeling, hulpmiddel om in verwondering op 'n mens se eie te wees, al wandelende in 'n stil voetpad met 'n vaste rigting. 

Nog vele ander oefeninge is daar: Stilte in 'n retraite sentrum, selfs met 'n geestelike leier, is meer direk geestelik. Gebede, meditatiewe lees en luister, sang, musiek, liturgiese viering. 

Gesprekke met 'n ervare vriend wat kan help rigting gee vir die pad vorentoe - juis wanneer 'n mens se gemoed troebel is oor wat op jou moontlik kan weg. 

Eredienste met mooi, kleurryke dinge, orkeste wat meevoer, sangers wat biddend en smekend sing oor geestelike nood en verlange na uitkoms. 

Alles belangrik, verheffend en mooi. 

Ons tyd maak erns met ons verlange na die diepere. 

Daar is 'n intense soektog na goedvoel.

Dit is goed so. 'n Mens moet immers na jouself kyk. En tyd maak vir jou eie dinge. 

Net dat 'n mens goed kan voel, jou egte self kan ontdek sonder om te voel en te weet dat 'n mens in die teenwoordigheid van God is. Goedvoel kan skraal wees, kan 'n mens tog ook weer onvervuld laat.  

Want dit is 'n onvermydelike aspek van die geestelike lewe hoe goedvoel oorweldig kan word. Soms, dikwels, miskien selfs altyd word hierdie goedvoel dan weer maklik deur ons kwytgeraak.  

Dit is hier waar 'n mens onderskei wat eintlik gebeur. Die reis bring goeie en slegte tye, sodat 'n mens iets groters as jou goeie gevoelens kan weet. Iets, 'n wete, 'n gevoel wat nie môre as jy terug is tussen die ou dinge, vinnig sal verdamp nie. 

Tog: dit gaan oor Iemand. Die enigste vaste wete, die enigste egte gevoel, is dat ons tye in God se hande is. Wat ook al oor ons pad kom. Die eenvoudige besef, 'n mens leef in 'n Teenwoordigheid wat geborgenheid skenk.   

Die geestelike oefeninge lei mens dus uiteindelik veral om te wag op God. Om oop te wees vir 'n aanraking wat al ons begeertes stil en vervul. 

En, stil, sober, kom God in ons afwagting na ons. Die Geliefde bly by ons, juis in die donkerste nag, Mens wag met aandag, met verlange, met 'n brandende liggie in die donker nag - omdat 'n mens weet - wat werklik saak maak is dat Iemand op pad is na ons. 

Daarom is selfs en veral die nag mooi. 

Veral die donkerste nag, want, weet ons, die nag is die tyd van liefde, van minnende intiemheid. 


Friday, March 05, 2021

Dankbaar vir elke oomblik. Oor totale verdriet.

Die radio omroepers parkeer voor 'n hospitaal in België. Hulle gesels met die werkers in die hospitaal. Die een na die ander kom vertel wat hulle in die tyd vir Covid-pasiënte doen. En hoe hulle dit beleef. 

Die Persiese vrou is 19 jaar gelede weg uit haar land. Sy is met 'n Belg getroud. Haar familie bly nog steeds daar. 

Sy het verpleging gestudeer en werk nou in die hospitaal. Om haar man nie aan te steek nie, bly sy in haar Persiese kamer: 'n matras en Persiese matte wat die kamer versier. Sy en haar man praat oor die foon met mekaar. 

Sy wil hom nie aansteek nie. En intussen werk sy lang ure onder pasiënte. Die virus saai verwoesting - ook onder haar familie. Haar ouers en susters/broers het almal in haar land siek geraak. Sy praat darem met haar ouers oor die foon.

Wat hou haar aan die gang, vra die omroepers, as sy vertel van die uiterste vorme van lyding?

Mens bly aan die gang, oorleef, omdat jy weet dit sal ook verbygaan. Maar wat haar eintlik orent hou, is dankbaarheid. Dankbaarheid vir elke dag wat sy nog kan leef en beleef - en vir ander kan help. Maar sê sy,  die dankbaarheid herinner haar telkens daaraan om elke oomblik voluit te waardeer. Want, het sy besef, die lewe is kosbaar. Terwyl jy dit het, moet jy bewustelik weet elke oomblik is goed en goud. En dit maak 'n mens dankbaar. 

Ek kyk verwonderd na die program, na die vrou en die baie ander mense wat elk op hul manier lyding bestry. Dit roer 'n mens diep om te sien hoe, selfs in hoogs sekulêre België, die enorme goedheid van mense deur lyding uitdy. En hoe mense omgee vir ander.

Te maklik? Is die goedheid sommer so uit die mou geklits, asof maklik, asof vanselfsprekend?

Die Persiese vrou sit later in haar "persiese" kamer met die matras en die tapyte - daar waar sy in afsondering van haar man in dieselfde huis woon - om hom nie aan te steek nie.  Die radiomanne neem haar af waar sy sit, 'n stil, rustige, maar tog deurdronge mens. 

Sy praat oor haar ouers en haar familie wat tuis in haar land in haglike omstandighede woon. Sy is dankbaar, dankbaar dat sy nog met hulle kan gesels. 

Maar as die gesprek einde se kant toe staan, begin sy vir die eerste keer oor haar self praat. En sy sê hoe sy verlang om net weer 'n slag haar geboortestad te besoek. "Ek verlang so..." begin sy. 

Sy bly lank stil. Die kameraman hou die kamera vas op haar gesig gefokus  -  die minute snel verby. Maar sy kan nie verder praat nie. Dit is totale verdriet, so skrynend onder haar ingehoude pyn. Intenser gemaak deur die dankbaarheid. So bly oor al die seëninge, maar so stukkend, tog, van die pyn. 

Dis (byna) soos daardie kruiswoorde - die een wat praat van die liefdevolle oorgawe aan die Vader, veral van sy sterk hande. 

Maar wat tog, in 'n volgende oomblik, in 'n ander woord vertel van totale verlatenheid. 

Dit is ons lewensverhaal - die weg van tydelikheid, maar waarin die laaste woord tog die oorgawe-woord is. 



Blog Archive