Die gevaar van mag

Yuri Kozyrev het hierdie foto van Libiese rebelle geneem. 

Bonhoeffer het in die tweede wêreld-oorlog aan sy eie lyf ervaar hoedat die Nazi’s hulle aan hul magsposisies vergryp het. Hy is tereggestel weens sy verset teen hulle magsvergrype.

Die absolute mag van Hitler en sy Nazi-meelopers het die geskiedenis van die mensdom onherroeplik verander: miljoene mense is wreed en sinloos om die lewe gebring. Hulle was weerloos teen die oorweldigende mag van die Duitse Nazi’s. Die konsentrasiekampe was moordmasjiene wat gebruik is om kinders, vrouens, bejaardes en ander mense op die rand van die samelewing weens hul ras, of selfs hul gebreke, uit te roei.

Mag, absolute mag, soos wat die Nazi’s gehad het, het nog nooit tevore op so ‘n verkriklike omvang mense uitgemoor nie.

Nou skryf Bonhoeffer die volgende:

As ‘n mens dieper daaroor nadink word dit duidelik dat elke magsontplooing, elke keer wat mense hul mag gebruik, ‘n groot deel van die mensdom met domheid slaan.

En, voeg hy by, dit geld nie net van die politiek nie, dit geld ook van godsdiens.

Mense wat mag jaag word slagoffers van domheid.

Dus: Mag maak mense dwaas.

Dit boei my dat Bonhoeffer skryf: “elke magsontplooing”.  ‘n Mens kan nie genoeg skepties staan teenoor mag nie. Per slot van sake, dom mense kan gevaarlike dinge doen.

In ‘n gelowige konteks bly die model steeds hoe Christus mag prysgegee het. 

Mag as energie.

Die skeppingsverhaal vertel hoedat God die mens gemaak het en toe aan die mens mag gegee het om die aarde te bewerk.

Dit is ‘n verhaal wat besondere insig gee in wie God is, maar ook in wat mag is.

God wat dikwels as die “almagtige” beskryf word, deel en delegeer mag aan die mens. God word daardeur die voorbeeld van alle voorbeelde. Egte mag, soos God dit verstaan, is gedeelde mag.

Alles wat ‘n mens kan doen, alle mag waartoe ‘n mens in staat is, is slegs outentiek wanneer dit bedoel is om ander ook te bemagtig.

Dit beteken dat mag ‘n spesifieke karakter kry: mag moet energiek wees – dit moet iets wee swat ‘n mens in verhoudinge met ander deel. Wie mag het, gebruik dit sodat ander ook sterker kan word. Egte mag is dus mag wat uitstraal na ander en hulle lewens ook vul.

Dit is nogal veel gesê. Dit beteken dat mag nie ander mag vernietig nie. Mag kan nie ander seer maak of benadeel nie. Dit moet steeds weer energie in ander mense se lewens tot stand bring. Die mag wat in ‘n mens se lewe teenwoordig is, moet dus ook in ander kan invloei en vir hulle inspireer.

Toets dit nou aan die praktyk: mense het baie magsposisies. In sake, in politiek, in skole, in kerke, in families. Oral is daar iemand wat ‘n posisie het van waaruit hy of sy ander se lewens kan beïnvloed. Dit groot toets is of ‘n mens se lewe gevul is met energie wat na ander uitstraal en of ‘n mens soek na mag om ‘n eie posisie te beskerm.

In die kersfees tyd vind ‘n mens ‘n verdere dimensie van mag. Daar vind ‘n verdieping plaas van die begrip mag. Met die koms van Christus en met sy lewe en sy sterwe, vind ons dat mag nie net gedeel word nie, maar eintlik prysgegee word.

Christus, die onmagtige is die kindjie die gekruisigde. In sy woorde het Christus dit pertinent ter sprake gebring toe Hy vertel het van hoe nodig dit is dat ‘n mens alles moet prysgee – ook mag – om alles te wen.

Dit is ‘n grootse eis. Menige gelowige weet hoe waar dit is. Wanneer ‘n mens op jou weerloosste is, wanneer ‘n mens magposisies prysgee, word jy sterk in die liefde en nog sterker in die energie wat jy uitstraal.

En om mag op te gee, is eintlik, vanuit ‘n verborge hoek gesien, maklik. Immers, ‘n mens is maar die instrument van mag. Wat ‘n mens deurgee aan ander, die energie wat ‘n mens gee in ander se lewens, is iets wat ‘n mens ontvang het. En as dit weggegee word, gebeur dit in die wete dat die bron waarvandaan ‘n mens mag ontvang onuitputlik is. 

‘n Mens sou beeldsprakig kon sê: hoe meer ‘n mens mag weggee, hoe skoner en oper bly ‘n mens as die kanaal waardeur God die energie van die lewe met die skepping deel.