Die wonder van omgee: oor die geestelike oefening van aanraking

Daar is iets besonders mistiek aan die nagmaal:

Ons beskryf dit normaalweg as 'n gedagtenismaal: doen dit tot my gedagtenis, vra Jesus aan sy dissipels. Dit is dan vir ons veral 'n maaltyd wat 'n mens herinner aan Jesus se liefdesoffer. Maar dit hou ook in gedagte dat daar 'n tyd is dat opoffering verby sal wees, dat 'n mens ononderbroke in God se nabyheid sal wees. Dit sal die tyd van die feesmaal wees: die aanlê by die feesmaal wat God voorberei.

Maar die nagmaal het lank nie net met gedagtes en onthou te doen nie.

Neem, eet. Neem, drink, sê die liturg: en daarmee word die liggaam van Jesus deel van ons. Fisiek ervaar 'n mens dit. Dit is aanraking, intimiteit, verinnerliking wat tot in 'n mens se liggaam gevoel kan word. 

In Spiritualiteit praat ons van die goddelike aanraking wat mense vir een en vir altyd omvorm en op 'n geestelike reis neem.

God "raak" mense "aan." Dit word deur ander simbole uitgedruk: God "woon onder" mense. "Bly in My, soos Ek in julle." In die huis van my Vader is baie wonings. 

God werk konkreet - met die skepping, met liggame, met die aarde. Die geloofsgemeenskap het altyd weer beklemtoon dat God nie net met mense se gees werk nie. Die gnostiek het nooit werklik wortel geskiet in die kerk van alle tye nie.

En God raak nie net "simbolies" aan nie. In die nagmaal, wonderbaarlik, raak God met wyn en brood ons liggame aan en vra ons om in die wyn en brood God se allernabyste teenwoordigheid te ervaar. 

Dit is 'n sagte, lewegewende, omvormende aanraking wat ons in liggaam en siel en hart kan voel. Daarom volg die vredesgroet: na die nagmaal, in baie kerke, omhels en groet mense mekaar. 

Soos God ons aanraak, so vol lewe en vreugde, so verander ons aanraking ander mense en omvorm hulle aanraking ons.

'n Aanraking, 'n handdruk, 'n omhelsing, 'n klop op die skouer, 'n ma se toetrek van haar kind met die kombers, die broer se speels duikslag, 'n liefdesoen van 'n vriend/in. Almal fisieke tekens van toegeneentheid wat 'n mens innerlike vreugde en vervulling gee.

Ek lees vanaand in Bass se boekie oor geestelike oefeninge van 'n vrou wat in Italië gewoon het, maar verskriklik eensaam in die groot stad was. Sy het 'n behoefte gehad aan mede-menslikheid, na uitreiking en na omgee. Daarom het sy elke week na die mis in die plaaslike kerk gegaan: daar ten minste, het mense na die nagmaal na haar gekyk, haar gegroet en vir haar 'n omhelsing gegee. 

In ons stywe, gereserveerde spiritualiteit ondervind ons dieselfde behoefte: dit is 'n behoefte aan erkenning, aan toegeneentheid en aan omgee. Die fisieke aanraking is maar net 'n teken van die roep om intimiteit wat ons kwytgeraak het in ons harde, vinnige lewe.

Die gelowige, is die ondertoon van die gedagte, kan ander aanraak as die vrug van God se aanraking van mense.  

Is dit moontlik dat 'n mens van aanraking 'n sterker geestelike oefening kan maak in ons tyd van vereensaming en hardheid? 

Dink maar aan al die ou geestelike oefeninge wat op aanraking ingestel is: die nagmaal, die salwing van siekes, die voetwassing, maar dink ook hoe die sakrament van die doop en die geloofsbelydenis deur die beklemtoning van die sigbaarheid van die aanraking verryk kan word: nie net kan die liturg se hand op die baba se voorkop bly rus as die water uitgegooi word nie, maar die liturg kan die baba tydens die doopplegtigheid vashou - 'n wonderbare teken van God wat selfs die kindjie in God se arms neem. 

En, wat ek al gesien het, wanneer kinders geloofsbelydenis aflê, kan hulle met 'n hand in die doopbak staan. 

Met troues, het ek gesien, word die oomblik van die verbintenis in die eg, verryk wanneer ouers langs hul kinders kom staan. En, na die egverbintenis hul kinders omhels en gelukwens. 

Ons is arm aan aanraking, omdat ons te min dink aan die rykheid wat geestelike oefeninge kan bring, aan die groot rol van aanraking en die belangrike plek van aanraking in die liturgie. 

Hoe verlang U hart na my : oor die Liefdesmag en 'n spirituele praktyk

Die aangrypende melodie is geskryf deur Dmitri Bortniansky, een van my gunsteling komponiste. 

Dit is een van daardie unieke stukke wat ‘n mens direk en onmiddelik meesleur. Maar ook die woorde is boeiend. 

Te verstane, want dit is deur Tersteegen geskryf.

Dit is ‘n moeilike lied om te sing. Luisteraars weet altyd wanneer liefde uit ‘n hart, suiwer met liefde, kom. Van die weergawes waarna ek luister, is hierdie een die naaste van wat ek wil hoor.

Iemand skryf iewers 'n stukkie kommentaar: Ek luister elke aand na hierdie lied of sê dit vir my self op. Dan verdwyn al my besige gedagtes oor myself. 

Die persoon het van die luister na die lied 'n spirituele praktyk gemaak. 

Ek het my keuse gemaak: dit is die lied wat ek by my begrafnis gespeel wil hê.

Hier is die Nederlandse teks:

Ik bid U aan, o macht der liefde,
die zich in Jezus openbaart.
O licht, dat ’t helse duister kliefde
en blijde hope bracht aan d’ aard.
Ik wil die liefde steeds gedenken,
wil U mijn liefde wederschenken.

O Jezus mog’ uw naam mij immer,
in ’t diepst der ziel geschreven zijn.
En geef mijn schuld’ge lauwheid nimmer,
uw liefd’rijk harte wederpijn.
In woord, in werk, in heel mijn wezen,
zij steeds uw heil’ge naam geprezen.

En hier is die Duitse oorspronklike.  Anders as die Nederlandse teks, is die Duitse weergawe ‘n wonderlike, mistieke teks waarin veel sterker nie die mens se liefde vir God nie, maar God se liefde vir mense besing word. 

"Ek wil in die see van U liefde wegsink eerder as om aan my te dink."   Al die mistieke elemente van verlange, God se teenwoordigheid, self-prysgawe, eenheid met God en wederkerigheid vind 'n mens hier.

Ich bete an die Macht der Liebe,
die sich in Jesus offenbart;
ich geb mich hin dem freien Triebe,
mit dem ich treu geliebet ward.
Ich will anstatt an mich zu denken,
ins Meer der Liebe mich versenken.

Wie bist du mir doch so gewogen
und wie verlangt dein Herz nach mir!
Durch Liebe sanft und stark gezogen,
neigt sich mein Alles hin zu dir.
Du teure Lieb du höchstes Wesen,
du hast mich, ich hab dich erlesen.

In deinem teuren, heilgen Namen,
eröffnet sich des Vaters Herz;
da find ich lauter Ja und Amen,
und Trost und Heilung für den Schmerz.
Oh daß dies jeder Sünder wüßte,
sein Herz wohl bald dich lieben müßte

Te besig met die Bybel om Jesus te volg....

Die uitbeelding laat my dink aan die groot argwaan in ons familie oor oordrewe vroomheid. En aan die nugterheid van die godsdienstige tradisie waarin ek grootgeword het. Godsdiens was nie 'n vermaak nie en het ook nie vertonerig uitgestal nie.

Nie te vroom wees nie. Nie te veel met die Bybel smous nie. Nie te hoogheilig opgee nie.

Doodgewoon maar net in die spore van Christus loop. 

'n Waagstuk. Soms in die donker. Soms al swoegend.

Maar altyd in die nugtere geloof en wete dat die God van genade daar sal wees om te lei - selfs wanneer dit nie so voel nie. 

'n Lekker prentjie vir 'n boodskap oor nugtere mistiek: om 'n 'n gesonde, lewensveranderende en intieme verhouding met God te leef deur die navolging van Christus - soos Hy gevraa het. 

Boekevat: 'n Spirituele oefening.

Ek onthou dat ons as kinders ook “boekevat”-tyd gehad het. Almal het dit destyds gedoen. Dit was 'n "kerklike" vermaning wat menige Sondag aan die vol kerkgebou se mense gerig is: moenie boekevat verwaarloos nie. En "boekevat" het 'n algemene naam geword vir so 'n geestelike oefening saam met die gesin, saans, om die tafel, na ete. 

Elke dag, as die ete verby is, en die tafel afgedek is, het ‘n kind die Bybel gaan haal. Ek kan nie onthou dat ons ooit dit iewers anders gedoen het as na ete aan tafel nie. Pa het ‘n gedeelte uit die Bybel voorgelees. Dan het almal op hul knieë by ons stoele gekniel, terwyl elkeen ‘n gebed opgesê het. 

Ons het selfs gehoor van mense wat soggens ook saam boeke gevat het. En, wat dit gekombineer het met die sing van psalms en gesange. Boekevat was 'n algemene geestelike oefening van daardie tyd. 

Die onderliggende gedagte was uitstekend: lectio divina, maar ook toewyding aan die Here in gesinsverband. Saam om die Bybel as gesin, luisterend aan die einde van die dag na God se woord; saam as gesin op die knieë om te bid.

Op die manier word geloof in die gesin ‘n ereplek gegee. Dit is soos die plakaat in vele huise: die Here is die hoof van hierdie huis.

Soms, afhangende van pa se bui, of van die aandprogram (of daar ‘n vergadering was of konsert), was daar tyd en plek vir ‘n paar vrae. Dan moes die kinders sê wat hulle onthou van die Bybelgedeelte.

Tipies van die tyd was dit dus ook ‘n tyd om die kinders se “kennis” te toets.

Mettertyd het boekevat minder geword. En minder. Selfs waarskuwings in preke om nie boekevat te verwaarloos nie, het minder geword. Wie praat nog vandag daaroor?

Met televisie se koms was Boekevat se dae in vele huise getel. In die ou dae was dit hoogstens die Du Plooys van Soetmelksvlei wat saans om half-agt op die radio uitgesaai is, wat die boekevat aangejaag het. Maar daar sou nie gedroom gewees het om daarmee te staak nie. Vandag kan boekevat nie kompeteer met die groot televisie-aanbod nie.

Die ritueel en geestelike oefening van boekevat kry eintlik nie meer enige aftrek nie. Die dag is te vol. Ander dinge is te belangrik. Kinders leer in elk geval genoeg – hulle word volgeprop met inligting, ook oor geestelike sake.

Dit hoef nie ‘n ramp te wees dat boekevat in sy ou formaat verdwyn het nie. Spirituele praktyke het in sekere tye hulle nut. In ander tye word hulle nie meer verstaan nie en maak dit min sin om met hulle vol te hou. Behalwe, natuurlik, as hulle kan tred hou met die tyd en nuut bly.

Hoe, dan, kan ‘n mens vandag nog uiting gee aan die onderliggende gedagte dat ‘n gesin saam die Here dien? Wanneer kom pa, ma en kinders saam om te bid, om saam die Bybel te lees? Of op watter manier moet ‘n mens aan God die plek gee wat God in die lewe van ‘n gesin toekom?

Veel, veel meer geleenthede is vandag beskikbaar om meer van die Bybel te hoor: media, radio, televisie en die geestelike boekemark maak dit moontlik dat ‘n mens orals en altyd geestelike voedsel kan vind. Gesinne hoef nie geestelik te verarm omdat hulle nie meer boekevat nie.

Maar waar is daar ‘n ruimte wat vir almal besonders is, waar ouers en kinders saam in die teenwoordigheid van die dieper dinge kan verkeer? Op watter maniere kan ouers en kinders ‘n tydjie van saam-wees geniet wat hulle in hul geloof kan versterk en van hulle meer volwasse mense kan maak?

Wanneer ‘n mens hieroor nadink, moet ‘n mens ‘n idee hê van wat spirituele praktyk beteken. En dit is die groot vraag van ons tyd: dink ons genoeg na oor die aard en sin van spirituele oefeninge?

Terwyl ek kyk na uitbeeldings om by te voeg by hierdie skrywe, tref dit my hoe uniek ons boekevat eintlik was: saans om die tafel, na 'n lang dag dat almal met hulle dinge besig was, maar nou bymekaar, volgeëet en reg om die dag af te rond, was almal saam: reg om die Here te ken en te eer as die Een wat die hele dag die lewensgang begelei het. En vir Wie daar elke keer maar weer gevra is: "Gaan met ons in hierdie nag in, bewaar ons in U troue hoede en gee dat ons in die oggend met nuwe krag sal opstaan om U met ons lewens te eer."

Mis ons iets? 

Wat doen ‘n mens wanneer dit lyk asof alles verlore is?

Wat doen ‘n mens wanneer dit lyk of alles verlore is?

Wat doen ‘n mens wanneer jy net ellende en teenspoed ervaar?

En, skryf Thomas a Kempis (Die navolging van Christus 4.30.19-27), wat doen ‘n mens wanneer dit vir jou voel dat God ver van jou is?

Hoe hanteer ‘n mens dit wanneer jou gevoelens negatief en wanhopig raak?

Hoe reageer ‘n mens wanneer jy voel of alles en almal jou in die steek gelaat het?  En jy in jou binneste op geen manier geestelike vertroosting vind of ervaar nie?

Wanneer jy dink dat alles verlore is, is daar dikwels groot wins aan die kom, antwoord Thomas hierdie vrae.

Wanneer jy dink dat God ver is, is God dikwels na aan jou.

Boonop: Die negatiewe oomblikke in ‘n mens se lewe is dikwels die oorgang na die Koninkryk van die hemel.

Deur teenspoed en terugslae word ‘n mens dikwels meer gevorm as wanneer dit met jou goed gaan en jy alles kry wat jy wil hê.

Trouens, volgens Thomas, is dit vir ‘n mens dikwels goed om af en toe swaar te kry.

Anders sou ‘n mens te maklik op jou mooi sukses steun.

Te maklik kan ‘n mens dan ‘n behae skep in wat jy nie regtig is nie. Want teenspoed is nie ‘n teken van jou onwaardigheid en moet jou nie ineen laat krimp nie. Dink aan al Jesus se dissipels: hulle is vir swaar stryd bestem, is met smaad begroet, moes hulle hard inspan en moes hulle instel om vrug te dra.

Dit alles knoop Thomas aan Jesus se woorde aan sy "beminde" dissipels: Soos die Vader my liefgehad het, so het ek julle liefgehad (Navolging van Christus 4.30.33).

Daarmee fokus Thomas op die navolging van Christus: Hy, Seun van ‘n Vader wat Hom innig liefgehad het, het ‘n smadelike dood gely. Deur valleie van donker depressie het Hy sy lewe gevoer.

Maar altyd weer het Hy aan die Liefde vasgehou.

En dit is wat bestem is vir kinders van God.

Waarin moet ‘n mens behae skep? Wat maak ‘n mens bly? Wat vul jou innerlike met sin en vreugde?

Nie wat jy het nie. Nie die goeie tye nie. Nie voorspoed nie. 

Die enigste vreugde is dat ‘n mens kind van God is. Niks, geen teenspoed, terugslae en ontnugtering kan dit wegneem nie. 

Wat jongmense vandag afsit. Wat jongmense vandag aantrek.

Die artikel in vandag se NYT is interessant vir my.

Dit het as pragtige opskrif: Exalting the Sacred, wooing the secular. 

Die artikel vertel van ‘n Amerikaanse rock groep, Skillet, wat uitgesproke Christelik is in hul musiek - al is hulle as kinders verbied om na rock-musiek te luister. 

Maar  hulle wil nie “prekering” wees nie. Dit jaag mense net weg. 

Hulle  het onlangs ‘n lied uitgebring met die title: “Sick of It.”

Hier is die dinge wat moderne jongmense siek en sat maak: 

Wanhoop,

groepsdruk 

ydelheid 

onkunde 

haat

depressie 

afknouery

onbetrokkenheid.

Maar kyk na hierdie mistieke lied wat vertel wat hulle wel belangrik vind:

I feel you keeping me alive
You are my salvation
Touch you, taste you, feel you here
You are my salvation.

Boeiende materiaal om oor na te dink. Preekstof!

Hier is die artikel, geskryf deur David Molnar.

Only three rock bands had albums that sold more than one million last year — the Black Keys, Mumford & Sons and a hard-rock outfit from Wisconsin with far less name recognition: Skillet. 

What makes Skillet unusual is not just that its sales numbers rival two of the biggest rock acts on the American charts, but also that this quartet is an unabashedly Christian band that has won over mainstream rock aficionados without alienating its religious fans.

“That is a little bit of a trick,” said John Cooper, the 38-year-old frontman, bassist and songwriter. “I tend to write songs I believe in, that get my message across in the best way possible and leave it as nonthreatening as possible.”

Last week Skillet’s most recent release, “Rise,” a concept album about a teenager coming to terms with a violent world, made its debut at No. 4 on the Billboard 200 chart and No. 1 on the Top Rock Albums chart. And this comes after the group’s last album in 2009, “Awake,” reached No. 2.

Skillet’s success seems to signal a growing acceptance of Christian rock at a time when rock is generally declining in cultural importance. While it is not unusual for Christian acts to score an occasional hit on mainstream radio, Skillet has become a regular presence there, emerging as a leader among Christian bands that have crossover appeal, among them Thousand Foot Krutch, P.O.D., Flyleaf and Switchfoot.

Mr. Cooper composes squarely in the heavy-metal vein and sings in an angry yet melodic rasp, recalling 1990s Nu Metal bands. His lyrics touch on Christian themes — struggle, salvation, a relationship with a heroic savior — but seldom mention Jesus. He makes no open overtures to win converts.

One single from the new album, “Sick of It,” has been getting heavy airplay on mainstream rock stations and has climbed Billboard’s Active Rock airplay chart to No. 12. Another Skillet single, “American Noise,” is steadily moving up the Christian Songs chart.

“Skillet’s done a really good job of straddling that line, where they are pulling from both the Christians and the mainstream rock crowd,” said Jeff Cage, program director of the Edge, a rock radio station in Little Rock, Ark. “Skillet is not a Christian band that is overly preachy, by any means. You’d have to dig into their lyrics to even find out they are a Christian band.”

Though some detractors have complained that Skillet does not proselytize enough, Christian rock stations, like KVRK in Dallas, still consider the band to be one of their own. “They are one of our core bands, and they have been for many, many years,” said the station’s music director, Chris Goodwin. “The power of their music breaks down any kind of barrier people might have.”

Zach Kelm, Skillet’s manager, attributed the band’s success to relentless touring that includes both mainstream rock festivals and Christian music events. This week it will appear on Conan O’Brien’s show, play a festival in Quebec supporting Guns ’n’ Roses, then travel to Wisconsin for the Christian Lifest. Later in the year it will tour with mainstream acts like Shinedown and Nickelback.

But Skillet has also been canny about using viral marketing — online contests and events pegged to the release of singles and videos — to motivate fans, who call themselves Panheads, to spread word about the album. The band has four million followers on Facebook.

Rather than simply release a single to radio in advance of the album, the band rolled out four singles on iTunes between early April and mid-June and tied those releases to animated videos published online by rock magazines like Revolver and Guitar World.

“We felt, ‘They have this fan base — let’s give them a real taste of the album, not just an appetizer,’ ” said Julie Greenwald, chairwoman of Atlantic Records, the group’s label.

So far, critical acclaim has eluded Skillet; it remains a band with a big and loyal following but a low profile in popular culture.

“They are not necessarily the critics’ darling,” Ms. Greenwald said. “When you are not the critics’ darling, it’s hard to get media attention, so we just go right to the consumers.”

The band also invited fans to contribute images to a video for the song “Sick of It” by sending Instagram pictures of themselves holding signs spelling out what made them angry (hopelessness, peer pressure, vanity, ignorance, hate, depression, bullying, apathy). Then Skillet pieced together a music video using the images and released that on YouTube.

Despite several lineup changes, the band has had a steady climb since it was formed in Memphis and released its self-titled debut album in 1996. The core of the group is Mr. Cooper and his wife, Korey Cooper, who plays keyboards. The other current members are the drummer Jen Ledger and the lead guitarist Seth Morrison.

Mr. Cooper grew up in a Baptist family in Memphis, where he was forbidden to listen to rock music — “Drums were considered evil,” he recalled — but became fascinated with metal after hearing Metallica and Motley Crue at school.

For years Skillet won fans only in Christian circles. Then, in 2006, its album “Comatose” spun off the single “Whispers in the Dark,” which crossed over to rock radio. It has since had nine songs on Billboard’s rock chart, including the hits “Monster” and “Awake and Alive.”

Mr. Cooper said that “Rise,” inspired partly by school shootings and terrorist bombings, is about “a typical American teenager coming into adulthood and faced with how tragic and horrifying the world can be,” he said.

By purposely keeping his approach understated, Mr. Cooper finds that many secular-minded rock fans feel that the band’s messages are as moving as those of darker, more violent groups. “I get a lot of people at our concerts who say Skillet and Slipknot are their favorite bands,” he said.

Indeed, some of the songs on the album can be interpreted as about a couple facing adversity together, but also can be read as a teenager turning to God for comfort and spiritual salvation. A good example of this ambiguity is the chorus of the song “Salvation”:

I feel you keeping me alive
You are my salvation
Touch you, taste you, feel you here
You are my salvation

“I like that it can be interpreted in different ways,” Mr. Cooper said. “If it was very clearly about Jesus, they might not get what we are saying.”

Seepbel en banke

Vanoggend het die nuwe pous die eilandjie digby Noord-Afrika besoek waarheen vele arm mense vlug op soek na ‘n beter toekoms. 

Dit, van alle plekke, was sy eerste buite-besoek. Geen staatsbesoek aan ‘n voorste land en ‘n magtige wêreldleier nie. 

Die buitelandse media wys hom waar hy kaalvoet, maer, onbekende en arm vlugtelinge elkeen met die hand groet. 

Die kerkleier uit Rome laat ‘n klompie mense in hul kele stik. Die verontwaardiging is duidelik: hy is, sê die televisie-kommentator, vir vele te “gewoon,” te min kerkvorstelik. Hy meng met die uitskot van die samelewing.

Al hoe meer word duidelik dat die pous nie verniet die naam Franciscus gekies het nie. 

Franciscus van Assisi, die een wat armoede as geloofsreis gekies het. 

Hierdie Franciscus bly ook nie in die amptelike pouslike kamers van prag en praal nie, hoor ons ‘n ruk terug. Hy het sy intrek in ‘n gewone klooster geneem.

Hy het nie die kerkvolk hoog-hoog aangespreek toe hy op die balkon na sy verkiesing verskyn het nie, maar met hulle Spaans gepraat en as ‘n gewone mens vir hulle gegroet.

Wat sê die pous vir die arme vlugtelinge op Lampedosi, die piepklein eilandjie wat aan Italië behoort - daar waar hulle as ongure en onwelkom indringers verdra word? 

Die wêreld ignoreer armoede, sê hy met ‘n strak gesig. Ons het ons onbetrokkenheid geglobaliseer. Mense geen nie meer om vir hulle wat in nood is nie. Mense soek eerder na die “mooi” dinge wat, blyk dit dan, niks anders as ‘n seepbel is nie. Dit lyk mooi en blink, maar beteken niks nie.

Ek sal nooit weer dieselfde na ‘n seepbel kyk nie. 

Die pous se kritiek op wêreldleiers wat ‘n sosiale sisteem aan die gang hou waarin armes al hoe meer agterbly en ontberings lei, is vlymskerp. So vertel die media.

Die laaste deel van die media-dekking oor die Nederlandse joernaal-program meld hoedat die pous onverskrokke besig is om die korrupsie in die Vatikaanse bank vas te vat. Stil-stil vat hy daardie magtige skelms aan vir wie die vorige pous blykbaar (te) versigtig was. 

Franciskus het, toe hy die operasie skoonmaak begin het, opgemerk dat Petrus nie ‘n bankrekening gehad het nie. 

Hoe logies is dit alles: die kerk reik uit na die armes. En die kerk gaar nie rykdomme op nie. Die kerk se besittings word gedeel, nie in banke opgegaar nie.

Dit is alles so Bybels, so evanglies, so aangrypend. Die franciskaanse ideale is immers direk, naïewelik op die lewe van Jesus geskoei. 

Franciskus, die vader van die armes, die vriend van die voëls en die swerwer sonder dak, het immers opgemerk dat Jesus niks besit het nie. Waarom sou hy dan iets moet besit? En terstond het hy, rykmanskind, alles weggegee. 

Daar is min wat daardie dapperheid het. Die wêreld is vol Ryk Jongmanne. 

Spiritualiteit kan ‘n mens diep aanraak en inspireer. 

Die grootste ontbering was om sonder kinders te moes wees.

Die grootste ontbering was om sonder kinders te wees.

Pynlike leesstof. In vandag se NYT. 

CAPE TOWN, South Africa — As Ahmed Kathrada led President Obama and his family recently through the prison on Robben Island where Mr. Kathrada had spent much of his life, he explained how the rules of apartheid had granted him, because of his Indian ancestry, long pants and socks. One of his fellow inmates, Nelson Mandela, as a black man, received short pants and no socks.

Mr. Kathrada, 83, also showed the Obamas the sign listing the different amounts of sugar, coffee, soup and other foods that South Africa’s prison system had apportioned to blacks; mixed-race inmates, who were known as coloreds; Indians; and whites.

“In everything there was apartheid,” he said in an interview on Thursday in his small apartment here in the shadow of Table Mountain.

Mr. Kathrada said Mr. Obama’s reaction to the tour last weekend, and to one he gave him in 2006 when Mr. Obama was a senator, was as full of outrage as the typical visitor’s. But he said he especially remembers how Mr. Obama’s daughters, Malia, who was about to turn 15, and Sasha, who was 12, responded.

“Malia was much more involved. She asked a lot of questions, but Sasha didn’t. I think she was quite shaken. She just stuck to her mother,” said Mr. Kathrada, who gave 18 tours last year and eight so far this year.

For nearly 20 years, Mr. Kathrada, an African National Congress activist who later served in the Mandela administration, has led heads of state and global celebrities through Mr. Mandela’s steps on Robben Island. In 1994, five years after Mr. Kathrada’s release, Mr. Mandela asked him to take on the role of a guide, given the number of people who wanted to visit the prison site. Margaret Thatcher (“She called us terrorists,” he said). Fidel Castro (“My hero.”). Jane Fonda. Beyoncé. Mr. Obama twice.

He recalled the absence of children as “the greatest deprivation” of his years in jail. He has no children of his own. But when asked if his decades in the struggle against apartheid had cost him his chance, Mr. Kathrada insisted they had not.

“I have no regrets,” said Mr. Kathrada, who lives with his partner, Barbara Hogan, a white former political prisoner who served as a minister during Mr. Mandela’s presidency.

He runs a foundation in his name dedicated to fighting racism.

Sacrifice, often unacknowledged — even by activists themselves, even now — is typical of Mr. Kathrada’s generation of anti-apartheid leaders. The living example that the leaders of the movement provided has come again to the fore in the weeks Mr. Mandela has been clinging to his life in a Pretoria hospital.

On Friday, the presidential spokesman, Mac Maharaj, himself a former Robben Island inmate, denied a report that Mr. Mandela was in a “permanent vegetative state,” saying the anti-apartheid leader and former president remained in critical but stable condition. The Thursday report by the Agence France-Presse news service pointed to court papers filed June 26 in a dispute among Mandela family members over the burial location of three of the Mandela children.

During the sometimes rocky transition to democracy, many South Africans drew faith from the former Robben Island prisoners’ dedication to their cause, even against the longest odds, and their eventual triumph.

If, for all those years, the thinking went, they could have faith in a new South Africa, then surely South Africans who endured far less could do so today.

Before Mr. Kathrada and his co-defendants were sentenced to a life of hard labor in 1964, they were certain the apartheid state would execute them, Mr. Kathrada recalled Thursday as the setting sun painted Table Mountain ocher, white and rust. In the end, the government did not want to create martyrs to the cause. “The Afrikaners knew from their own history how martyrs could be exploited,” he explained.

On his guided tours, Mr. Kathrada also points out a sign of hope in the form of a concrete block with the words “A.N.C. is sure of victory. 1967.”

“The 1960s were the worst period, inside and outside of jail,” he said, “and the optimism never left us. We knew we were going to win.”

Family, even absent family, was at the center of the prisoners’ experience. Though Mr. Kathrada quit school after he joined his first protest at the age of 17, he completed four university degrees on Robben Island. He could do so only because his family had the money to pay tuition.

Mr. Kathrada was 34 when he, Mr. Mandela and six other anti-apartheid leaders were sentenced to a life of hard labor in the quarry of Robben Island, apartheid’s most infamous island prison. They would spend 18 years there, followed by nearly a decade in Pollsmoor prison, in the Cape Town suburb of Tokai.

Mr. Mandela and the inmates with wives and children endured a particular pain, Mr. Kathrada said. “Their families suffered much more than others. They were detained, they were banished, they were exiled. But they never allowed that to get preference over their responsibilities toward their fellow prisoners.”

WHEN one of Mr. Mandela’s nephews, who was the head of one of the apartheid government’s black homelands, wanted to visit him, Mr. Mandela put it to a vote of comrades.

The nephew had buried Mr. Mandela’s mother and one of his children — the remains of whom were the subject of this week’s court case involving the Mandela family.

The other prisoners voted against the visit, and Mr. Mandela wrote to his nephew, saying he could not come.

But Mr. Kathrada said the prisoners of Robben Island — who included Jacob Zuma, the current president — had it better than their comrades on the outside.

“No policeman could come to Robben Island and start shooting at us,” he said. “In the Soweto uprising of 1976, we are told, 600 kids were killed. Others, people we knew closely, tortured to death, shot, assassinated. We were safe.”

He said the prisoners were also sustained by the example of their leaders. “The work at the quarry with pick and shovels, they were there with us. Hunger strikes, they were there with us. Madiba was offered the same food as we were getting, the clothing,” he said, using the clan name by which Mr. Mandela is widely known. He referred to the better clothes and rations offered to mixed-race and Indian inmates.

“He refused,” Mr. Kathrada said. “He said, ‘I will accept it when everybody gets it.’ ”

For all its historic triumph, Mr. Kathrada said, the A.N.C. faces a much more varied set of problems today than it did when the apartheid system was its sole focus.

“Our challenge is poverty, hunger, unemployment disease, children without schools, street children who haven’t got homes, AIDS orphans, thousands and thousands of them,” he said.

“So perhaps the challenges now are greater than smashing apartheid.”