In afwagting op God se aanraking: oor die erediens en ons instelling

Vir jare kla ons oor mense so “styf” in die kerk inkom voor die diens begin en nie ‘n woord sê of kwytraak nie. Ons het hieroor nogal baie nagedink na ons studiejare in Nederland waar die Hollanders destyds in die kerk wat ons bygewoon het, soos ‘n bye-nes tekere gegaan het. Dit was nogal gesellig. ‘n Regte basaar van oor en weer groet, hand-gee, gesellig gesels was daar aan die gang. Teenoor hierdie woeligheid moes ons na ons terugkeer eers weer gewoond raak aan die stilte.

Ek begin oor stilte voor die diens veral in onlangse tye weer anders dink. Natuurlik kan ‘n stilte ongemaklik wees. Maar dit kan ook ‘n intimiteit en gewydheid reflekteer. Na al die gejaag van die week, is dit ‘n tyd om terug te sit en te voel ‘n mens is in ‘n veilige ruimte. Met musiek daarby, word ‘n mens verder in die regte stemming geplaas.

Die vraag is: kan ons nie meer doen om hierdie tyd van stil word sinvoller te maak nie?

Ons stilte voor die erediens is diep in ons Suid-Afrikaanse gereformeerde gemoed ingeprent. Ons hou daarom nie eintlik van hande in die lug druk of rondspring of hard praat nie. Dit is vir ons “tradisie” om stil te wees.

En noudat ek dikwels oor spiritualiteit nadink, word dit vir my ‘n uitstaande kenmerk van ons eie spiritualiteit. Iets waaroor ek al hoe meer waardering het.

Ek begin al hoe meer die waarde hiervan insien: as ‘n mens die Bybel lees, begin jy immers ook gewoonlik met die gebed dat die Here jou hart sal “oopmaak” vir wat daar staan. Net so kan die tyd voor die erediens op 'n individuele vlak ‘n innerlike inrigting en instelling meebring op wat in die erediens gebeur. ‘n Mens “berei jou voor” vir die ontmoeting met die Here en die aanbidding wat nou plaasvind.

Miskien moet ons meer moeite doen hiermee, veral omdat mense nogal geneig is om hierdie tyd van stilte voor die diens as ongemaklik te beleef. Of mense sit en kyk wie almal in die kerk instap en dié wat laat is voel duisende oë hou hulle dop as hulle in die kerk instap.

Ons kan dalk ‘n nota op die afkondigings aanbring wat mense help om hulle gedagtes in te stel: ‘n foto, of tekening of illustrasie daarop wat mense ter voorbereiding van die diens kan bedink. En dan kan die liturg vir mense vra om spesifiek daarop te let as hulle voor die diens hulleself voorberei. Of dit kan ‘n teksvers uit die Bybel wees wat mense kan bedink. Of ‘n kort verhaal: vandag is tradisioneel die geboortedag van Augustinus (met ‘n kort lewensbeskrywing).

Ons het feitlik oornag ons gemeentes gehelp om die erediens af te sluit met die gesonge “amen”. Dit was ‘n baie sinvol liturgiese verryking wat gou-gou in feitlik alle gemeentes oorgeneem is, veral omdat die closure gebring het en die ou manier van rustelose uitmekaarspat na die seën, omgekeer het in ‘n biddende toeëiening van God se seën. Ons kan tog dieselfde doen ter voorbereiding van die diens.

Die punt is dat ons steeds weer mense help om tot die erediens “in afwagting” toe te tree. ‘n Mens sal nie seën uit ‘n diens put, as jy nie seën afwag nie. Baie dinge kan ‘n mens help om jou hart innerlik op God te rig. Ons weet dit tog uit ons eie ervaring. Wanneer ons die Bybel in ons stiltetyd lees, is dit gewoonlik in die afsondering van ons kamer waar daar nie geraas is om ons aandag af te trek nie. Ons hou ook daarvan om ons Bybels in ‘n omslag te hou as teken van ons eerbied vir die Bybel as die Here se Woord. Uiterlike dinge help ons om ons in te stel op die geestelike oefening waarmee ons besig is. Op dieselfde manier moet ons nog meer vindingryk dink hoe kan ons ons erediens as ‘n ontmoetingsruimte voorberei. Baie plekke doen dit reeds: ‘n verwelkomingsgroet by die deur is ‘n baie sinvolle manier om mense te laat tuis voel. Pragtige blomme rangskikings, kansel-klede, selfs kerse help ook om ‘n atmosfeer van wyding te skep. Kan ons nog meer doen of kan ons die bestaande dinge spesifiek op ‘n geestelike belewing instel. Ons moet elke keer weer die vraag stel: hoe stel al hierdie dinge wat voor die diens gebeur my in op aanbidding wat in die erediens (diens tot verering van God) volg.

Des te meer ook omdat ons in ‘n tyd van die visuele leef. Mense wil nie net na die brein gevoed word nie. Hulle oor , oog en hart moet aangespreek word.

Die groot uitdaging is om ons voor te berei op die erediens in ‘n meditatiewe gees. Ons moet onsself aktief kan instel, kan bedink en oordink op wat volg.