Wat waar is, word werklik. Oor ons soeke na God om ons ontwil.

Ons bid: "Laat U koninkryk kom." Dit staan, saam met die gebed om die heiliging van God se Naam, aan die begin van die Onse Vader (Matteus 6:10). 

Dit gaan om die koninkryk wat God s'n is. 

Ons verlange begin dus by God en eindig by God.Ons bid tog ook ten slotte: Want aan U behoort die koninkryk.... Elke keer weer is die fokus op God, rig ons ons begeerte op God alleen.

God is dus die begin en einde van alles.Ons reik uit na God. God is ons diepste verlange.

Maar eintlik gaan dit vir ons nie bloot net om God nie. Ons verhouding met God is lank nie net maar 'n soektog na God om God se wil alleen nie, begryp ek vandag, besig met my leeswerk.

God wil dit ook nie so sien nie. Want ons bid ook: laat U koninkryk "kom." En ons weet dit beteken dat God na ons toe kom. God, ervaar ons, is 'n God wat na ons op pad is, in ons ruimte intree en intrek. 

Ons gebed is dus dat God se koninkryk deel sal word van ons bestaan.

Spiritualiteit beklemtoon twee pole : God is die Een by wie alles begin, maar God wil na ons toe, na die mens toe kom. God, die Oneindige wil in die eindigheid, in ons kom woon. 

Dit het groot gevolge vir ons. Die mistieke Johannes Evangelie beskryf dit so: "Die Woord het mens geword en onder ons kom woon. Ons het sy heerlikheid gesien, die heerlikheid wat Hy as die enigste Seun van die Vader het, vol genade en waarheid"  (Joh.1:14).

Die koninkryk "kom" - om in heerlikheid "onder ons" te kom woon. Die goddelike en die menslike pool is ten nouste verbind, vul mekaar aan en vind vervulling in mekaar.

Ons bid dus dat ons deur God se intrede in ons lewe verheerlik sal word. 

Die verheerliking van die mens. Ver-heer-liking.

Ons verlange is dus nie bloot net na God nie. Ons verlange is nie so abstrak nie. Ons begeerte is dat God by ons sal wees, in heerlikheid in ons sal kom woon.

Ons bid daarom om die intieme vereniging van met God met ons. Wat ons glo oor God, moet deel word van ons bestaan. 

Ons bid dat God van ons besit sal neem, en dat alles wat vir ons waar is, vir ons ook werklik sal word. 

Transformasie.

Ons soek God om ons ontwil!

Wat is verlossing? Oor wie 'n mens is en oor wie 'n mens werklik is.

Daar is in die gelykenis van die verlore seun ‘n opmerking dat hy “tot homself gekom het.” Dit staan in Lukas 15:17 wat vertel van die oomblik toe sy terugkeer na die Vader begin het.

Hierdie opmerking is ‘n sleutel om “verlossing” te verstaan. Iemand wat redding vind, is iemand wat hom- of haarself ontdek.

Nie te gou moet ‘n mens nou dink dat dit ‘n New Age-erige ontdekking is van jou eie innerlike goddelike potensiaal wat tot ontplooing moet kom nie. Baie meer is op die spel as net jou eie lewensbestemming.

In die oomblik van die goddelike aanraking, kry ‘n mens ‘n ontmaskerende insig in wie jy is en wie jy werklik is. Twee dinge gebeur:

Aan die een kant is die insig sekerlik ontnugterend: dit is ‘n raaksien van die varkhok waarin jy beland het, die ontdekking van wat jy geword het. Die skille val van jou oë af. Jy word bevry van die illusies van die lekker lewe in die ver land. Die verlore seun vind uit wat nie regtig saak maak nie. Hy sien wie hy is: 'n eensame verkwister in ver land.

Maar aan die ander kant is die oomblik van herkenning ook ‘n bevryding tot die liefde toe. Dit is die oomblik van heldersiendheid – van besef waar ‘n mens werklik behoort, van watter plek joune is: Nie op jou eie in die ver land nie, maar die Vader se woning.

Die Seun het sy goed gevat en na die ver land gereis. Maar uiteindelik het hy besef dat sy reis nie weg van die Vader moet loop nie, maar juis na die Vader toe. Hy wou dáár wees, by sy familie, die knorrige, voorbeeldige ouboet, maar ook die nederige werksmense van sy Vader. As hy maar tussen hulle kon wees, sou sy lewe sinvol en vervullend wees. ‘n Kneg saam met ander, saam met die geliefdes, is beter as op sy eie in die verte. Hy sien wie hy werklik is: die seun van die Vader.

Dit is ‘n bevrydende ervaring gewees: hy word in een oomblik oorval met ‘n intense gewaarwording van sy werklike tuiste. Hy voel vir die eerste keer die liefde vir die Vader en van die huisgesin van die Vader.

Die sin van die lewe, ontdek ‘n mens, bevrydend, lê juis buite jouself, lê in die verhoudinge met die Liefde – met die bron van die liefde en hulle wat uit die liefdesbron drink en leef.  Spiritualiteit wil juis beklemtoon: egte transformasie, egte lewenssin, vind plaas in die verhouding tot die Ander. Spiritualiteit is altyd om die eindelose vreugde van jouself verloor in liefdesrelasies.

Maar wat die seun in daardie bevrydende oomblik ervaar, verdiep in wat hy doen: hy staan op en gaan na sy Vader toe. Dit is die mistieke perspektief – hy is op soek na die vereniging, die intieme eenheid met die Vader van die Liefde.

Twee keer in Lukas 15:18 en 20 word hierdie motief uitgespel. Sy subjektiewe ervaring, sy belewing van ‘n helder oomblik van self-verstaan, word opgevolg deur sy terugkeer na die Vader. Hy knoop homself aan die Ander. Hy gaan “huis” toe, seker, na die “plaas”. Maar die teks vertel duidelik en onmiskenbaar, mistiek, dat hy na die Vader van die huis op pad was. “Ek sal na my Vader gaan...” (nie huis toe nie). En tuis, het hy hom aan die Vader oorgegee, toegelaat dat die Vader se liefde op hom uitgestort word.

Hier vind die ommekeer plaas: het hy aan die begin sy goed opgeëis en afgesit om dit te spandeer (Lk.15:13 – mooi: hy het kwistig, losbandig gelewe, volgens die ou vertaling), is hy nou volledig leeg aan homself: ek is ‘n sondaar teen God, ‘n nikswerd (Lk.15:21), net so goed soos ‘n huurling. Leeg aan homself, besef hy dat hy alleen by die Vader tuis sal wees. Dit is mistiek. Hy sterf aan homself, verlang om in die arms van die Vader te wees, deur hom omhels en gesoen te word. Om deur die Vader tot nuwe lewe opgewek te word.

En die Vader bevestig die transformatiewe potensiaal van sy verlange: hy was dood, maar lewe (2 keer – vers 24 en 30). Wie verlang na die Verborgene, die Ander, die Liefde, sal deur die Liefde ingeneem en omvorm word.

Eintlik het die seun, toe hy tot homself gekom het, nie homself “ontdek” en sy eie innerlike, goddelike potensiaal ontwikkel nie. Hy het juis besef hoe ellendig hy is. Maar tog was dit ‘n bevrydende ontdekking. Hy het daardeur tot verlossing gekom. Hy het ontdek dat hy by die Vader hoort. Hy het die grootste van alle geheime ontdek: die kragtige liefde van die Vader. Hy het gewaag om huis toe te gaan. En die Liefde het hom nie gefaal nie.

Wat is die diepste sin van die lewe? Om te weet: op jou eie is dit alles net varkhok. Om jouself te leer ken as iemand wat nie sonder God en God se mense kan leef nie. Hy homself eers gevind toe hy sy goddelike bestemming bereik het, toe hy in die Liefde gaan woon het. Eers toe het hy die lewe in sy volheid ervaar – nadat hy dit in God verloor het.

Verlossing, dus, is om God te ontdek, na God te haas en by God in Liefde te gaan bly.

Die sin van die lewe...

Om mens te wees, beteken om te weet dat die lewe sin het.  Maar vra maar wat is dan nou die sin van die lewe? Hierop kan ‘n oneindige klomp antwoorde gegee word. Daar is immers nie so iets soos “die” sin van “die” lewe wat vir alle mense geld nie.

Daarom sou ‘n mens kon sê dat ‘n mens se lewe ‘n aanhoudende proses is waarin ‘n mens steeds dieper nadink en antwoorde vind oor die sin van die lewe.

‘n Mens loop darem nie die pad heeltemal alleen nie. In hierdie proses van singewing, help dit baie om te luister hoe ander mense hul geestelike reis geloop het. Hulle ervaringe kan leersaam en insigryk wees.

Maar om sin in die lewe te ontdek, is ook ‘n hoogs individuele proses. Elke mens moet op sy eie die sin van sy lewe ontdek. Ander mense kan nie die finale, bindende antwoorde gee vir ‘n individu se vraag na sin nie.

Jesus, wat by die wet en die profete aangesluit het en hulle lewenskrag bevestig het (nie een jota of titel...), het tog duidelik bygevoeg: “Maar Ek sê...”  Vir Sy tyd was nuwe sin nodig. Nuwe wyn kon nie in ou leersakke gegooi word nie. En Hy het vir die toekoms voorspel dat sy volgelinge groter dinge sou doen...

Die sin wat sommige mense in en vir hul lewens ontdek, is dus baie keer nie vir ander se lewens geldig nie. Dit kan soms selfs gevaarlik wees om ander mense se antwoorde vir hul lewens sommer eenvoudig as ‘n antwoord vir ‘n mens se eie lewe oor te neem.

God loop ‘n unieke pad met elke mens.

‘n Mens tel ‘n geestelike boek op en sit dit onvervuld neer. Die persoon wat die boek geskryf het, kan vol entoesiasme wees vir al die dinge wat hy of sy sinvol ervaar het. En tog kan die leser wegstap van die boek sonder om veel van daardie entoesiasme te deel.

‘n Mens sit soms in ‘n geestelike byeenkoms, onaangeraak en soms selfs geïrriteerd. Alles wat gebeur kan wel onderhoudend, interessant en dalk soms selfs indrukwekkend wees. En tog verander dit niks aan ‘n mens se lewe nie.

Dat dit gebeur, is heel verstaanbaar. Dikwels, heel dikwels, kan ‘n mens op ‘n heel ander plek as jou geloofsgenote wees. En dit sou ‘n fout wees om ‘n mens hieroor te kwel. Dit is dalk iets waaroor ‘n mens dankbaar moet wees – dit is ‘n teken van die dinamiek van geloof, wat steeds nuut uitbot en groei.

Om op ‘n ander plek te wees, moet egter nie misverstaan word asof dit “die” “regte” plek is nie. Dit is bloot vir ‘n individu ‘n regte plek vir waar hy of sy in die lewensreis is. Steeds weer is ‘n verwerpende houding teenoor ander se anderse geloofsbelewing afbrekend.

Sekerlik is daar so iets soos ‘n oor-kritiese en afbrekende houding teenoor ander se geestelike ervaringe. Wanneer ons weet dat elke mens sy of haar eie pad met God loop, bewaar dit ons juis van só ‘n afbrekende houding teenoor ander. Dit help ons om ruimte te skep vir al die baie maniere waarop mense met hul onderskeie gawes ‘n pad met God loop. Die liggaamsbeeld, het Paulus immers geskryf, vertel vir ons daar is ‘n helder kop, ‘n fyn-kyk oog, ‘n skerp oor, ‘n vlytige hand en ‘n nederig voet. Selfs ‘n toon het tien verskillende vorme. Die gemeente blink uit in sy ryke, godgegewe verskeidenheid waarvan nie een deel sonder die ander kan nie en almal belangrik is. Aanvaar dit, skryf Paulus, en vier dit!

Dit is ‘n gawe van die Heilige Gees om ander toe te laat en, meer nog, toe te juig in die pad wat hulle met God loop. ‘n Mens moet geestelik besonder volwasse wees om aan ander geestelike vryheid te gun.  Dit vra van ‘n mens om te weet dat elkeen ‘n Godgegewe reg het om hulle lewe op hulle manier sinvol te beleef.

Terwyl ‘n mens dit aan ander gun, beteken dit nie dat ‘n mens daarmee hulle lewensantwoorde joune hoef te maak nie. Wat sinvol is, hang af, het Jesus geleer, van ‘n mens se talente toe Hy die gelykenis van die goue muntstukke vertel het (Mt.25). Die Skepper se gawe van sulke dinge soos iemand se persoonlikheid, karakter, liggaam, vaardighede speel alles ‘n rol in die sin wat ‘n mens vir jou lewe vind. Terwyl een sinvol leef deur melaatses in die arm wêreldstad Kalkutta te verpleeg, is die ander een ‘n prokureur in ‘n ryk klein landboudorpie in die Wes-Kaap. Die geduldige kategeet dien God so sinvol soos die noukeurige saakgelastigde.  Die man met die twee goue muntstukke het net soveel vreugde vir sy werkgewer gebring as die een met vyf stukke.

Maar hierdie opmerkings lei tot ‘n belangrike insig: ‘n mens kan nie wag totdat iemand vir jou sê wat sinvol is nie. ‘n Mens moet sin ontdek. Dit is ‘n proses van persoonlike groei. Dit is ‘n verantwoordelikheid en ‘n uitdaging. Hieroor sê die gelykenis van die talent groot dinge. Wie nie woeker nie, bring die vernietiging oor sy of haar lewe. Moenie gaan begrawe wat kosbaar is nie – dit is sinloos, destruktief sinloos. Daardie een wat die een goue muntstuk gekry het, was gedurig bang, sê hy self (Mt.25:25). En sy eienaar som hom netjies op as “’n lui slaaf” (Mt.25:26).

In hierdie proses van sin ontdek, loop ‘n mens, soos hierbo gesê is, uiteraard ‘n pad met die wyses van die eeue, die Bybelskrywers, maar ook met ons geloofsgenote in die geloofsgemeenskap. Uiteindelik egter, ontdek ‘n mens die sin van die lewe, word ‘n mens getransformeer, al meer en meer, na God toe. Sin in die lewe kom wanneer ‘n mens so leef, elke dag, in ‘n lang groeiproses, dat ‘n mens steeds inniger met God verbind word.  Dit is dan die lakmoestoets vir die sinvraag: of ‘n mens se lewe staan in die teken van ‘n goddelike verinnigingsproses. Juis daarom praat ons met eerbied oor mense se lewensreis – want wie is ons om te oordeel oor die pad wat God met hulle in hulle lewens loop? En waarom kan ons dan nie ons eie pad met groter vreugde loop nie – selfs al is dit bietjie onkonvensioneel en onortodoks. Wat saak maak, tog, is of dit vir God tel. Vir God.

Die liefde wil begeer word...

In die teenwoordigheid van God word liefde in die mens se hart ontsteek.  

Daar is baie dinge aan hierdie goddelike liefde wat ‘n mens se verstand te bowe gaan. Dit is ‘n liefde wat verborge, onpeilbaar en oorweldigend is.

En tog is daar iets glashelders aan die liefde. As ‘n mens voor God staan, in die godddelike liefde opgeneem word, is die reaksie onvermydelik: Die aangeraakte mens besef helder dat dít, hierdie leef in die liefde, dat dít is wat werklik saak maak. Om in die liefde opgeneem te word, om tot die stille besef en ervaring van die liefde te kom, gee aan ‘n mens iets wat ‘n mens nêrens anders kry nie. Dit bring die mens in ‘n vredesruimte waar totale geborgenheid aan jou geskenk word. Die liefde, ontdek ‘n mens saam met Paulus, is die grootste van alles. Dit is só ‘n helder saak –jy hoef nie ‘n profeet, ‘n talespreker, ‘n genie, ‘n uitblinker  te wees om dit te peil nie. Deur en in die geloof kom ‘n mens tot hierdie glashelder wete.

Maar iets méérs gebeur met iemand wat deur God aangeraak word as net ‘n besef van hoe groot die liefde is. As iemand deur hierdie goddelike liefde aangeraak word, ontstaan daar ‘n begeerte na nog meer daarvan. Die liefde wek die liefde wek die liefde.

Tog is daar hier iets anders om ook te bedink. Dit het te doen met ‘n belangrike eienskap van die liefde. Die liefde verteer ‘n mens al hoe meer deur die immergroeiende verlange wat dit in ‘n mens ontsteek – dit is waar. Maar die liefde is iets wat ‘n mens dring, sonder dat dit aan ‘n mens opgedring word. Die liefde wil begeer word.

En hiermee hang iets anders saam: Hoe meer die verlange na die liefde van God, hoe meer liefde vir God het ‘n mens! En hoe sterker die verlange, hoe meer liefde wag op ‘n mens.

Verlange! Begeerte!

Bedink ‘n mens dit, klink dit eenvoudig. Tog is dit belangrik. Die geheim is om te verlang. Die resep is om te begeer.

Hierdie wete dat die liefde begeer moet word, bring ‘n mens in beweging – om meer daarvan te kry, om dieper daarin opgeneem te word. In die hande van die soeker na die liefde rus nou hierdie taak: om steeds weer te bly verlang na die liefde. Daarom voed ‘n mens hierdie beweging, vertroetel ‘n mens die begeerte na meer. Die geestelike lewe beteken om steeds weer die verlange na God aan die gang te hou, om die vlam van verlange aan te blaas.  

‘n Mens kan dit nog eenvoudiger stel:  die liefde kom tot hulle wat vra en verlang. Bid, en vir julle sal gegee word.... God is so: God wil gevra word. Die liefde wil gesoek en begeer word. ‘n Koue hart is ‘n hart wat nie verlang nie. Die teendeel is: My hart “brand” van verlange – dit is die beeld wat hier ‘n rol speel.  

“Gebed” het so ‘n verslete woord geword. Ons assosieer dit met “vra”, “versoek”, lysies maak. In spiritualiteit, waar oratiwiteit ‘n sleutelwoord is, word gebed dikwels met verlange verbind. Soms word die mistieke ervaring geknoop aan die inisiële soeke by die mens – die biddende verlange na God. Oratiwiteit is die versugting van die mens wat weet van die liefde wat verlange ontsteek na nog meer liefde. Om te bid is die begeerte na méér van God, om nader aan God te kom, om dieper in die Liefde ingetrek te word.

Dit is tog merkwaardig: hoe meer ‘n mens na die liefde verlang, hoe meer lief het ‘n mens en hoe meer liefde sal ‘n mens ontvang. Die liefde kom tot ons in die maat waarin ons dit begeer. Soveel liefde word aan ons gegee as wat die mens wil hê!

Dikwels vra ons gulsig baie dinge wat ons nooit kry nie.

Maar wie die goddelike liefde vra, sal nooit onverhoord bly nie. Die gebed om liefde is die een gebed waarvan verhoring gewaarborg is.

Eerbied vir menswaardigheid as spirituele houding en waarde

 

Die hele week al broei daar ‘n klomp gedagtes in my oor die inherente waardigheid van elke mens. Dit is vir my al hoe meer ‘n belangrike aspek van spiritualiteit. As ‘n mens praat oor die twee pole – die goddelike en menslike pool wat mekaar ontmoet wanneer God die mens aanraak, dan is menswaardigheid ‘n deurslaggewende aspek van die menslike pool.

My gedagtes het begin by ‘n onderhoud op ‘n sender met iemand teen die agtergrond van ‘n vuil, totaal verarmde township. Dit was ‘n uitstekende gesprek, waarvan een opmerking my bygebly het. Kyk, sê die persoon met wie die onderhoud gevoer word, na hierdie armoede – en hy steek sy vinger na die sinkhuisies uit. Dit is dikwels ‘n situasie wat mense totaal onwaardig is. Hulle waardigheid word deur hul konteks aangetas. Dit is moeilik om in sulke volslae ellende en armoede nog jou gevoel vir waardigheid te behou. Dit is dan dat al die vorme van maatskaplike verval voorkom. Diefstal, alkoholisme, prostitusie, middele-afhanklikheid, geweld is dikwels simptome van mense wat hul menslikheid en dus hul waardigheid verloor het.

Terwyl ek daarna luister, flits my gedagtes terug na Moeder Teresa wat iewers geskryf het hoedat sy selfs sterwende mense uit die slote gaan haal het, gebad het en in ‘n skoon bed versorg het totdat hulle gesterf het. Ten minste kon hulle dan met waardigheid sterwe.

In die loop van die week begin ek ander dinge onthou wat my herinner aan mense in my eie lewensloop wat uitgestyg het bo baie omdat hulle ‘n sin gehad het vir die waardigheid van ander. Op ‘n keer, in ‘n uiters moeilike situasie, het ek gesien hoe goeie Christen-mense op ‘n uiters subtiele en berekende manier ‘n kollega geestelik afgetakel het. In ‘n vergadering waar hy, ek en die gemeenskapsleier teenwoordig was, het sy moeilike situasie onder die loep gekom. Hy was ‘n gebroke mens, verniel deur maande se pogings van sy medewerkers om hom te verneder. Ek kon op ‘n stadium sien dat hy byna geen gevoel van eie-waarde oor het nie.

Ons het die dag dus almal saam in die kantoor gesit – bekommerd oor hierdie moeilike situasie . Die persoon wat die situasie toe moes oorneem en hanteer het, het rustig, met begrip, sonder enige haas geluister, vriendelik gereageer wanneer nodig en uiteindelik vir ons gevra om alles in sy hande te laat.

Daar was iets mistieks in daardie ervaring. Bloot al in ons gesprek het ‘n stuk genesing gekom, het daar al by my kollega ‘n stukke waardigheid teruggegekeer, was daar al ‘n stukkie heling te sien.

Ek het dikwels gewonder waarom sy gesprek met ons nou nog dikwels by my opkom, waarom ek steeds met soveel bewondering na hom opkyk as ‘n egte, beskeie, maar indrukwekkende leier. En hierdie week, het, behalwe vir ander redes, dit by my opgekom dat dit ook so spesiaal was omdat hy daardie oggend my kollega doodgewoon menslik behandel het. Dit was soos ‘n herder wat sy skaap uit die kake van ‘n klomp wolwe geruk het en vir hom ‘n veilige hawe gebied het waar hy tuis en geborge kon voel. Die manier waarop hy na hom geluister het, sonder enige vooroordele, toegelaat het dat hy praat, dat hy ook sy hart kon ontbloot, die wyse waarop hy hom ernstig opgeneem het, het my laat besef dat hy na hom kyk as ‘n mens. Hy het nie daardie dag gewerk met sy “kollega”, sy ondergeskikte, ‘n “voorval”, ‘n “insident wat gehanteer moes word nie.” Hy het ook nie toegelaat dat die groepswrok teen my kollega hom bevooroordeel nie.  Trouens, ek het die gevoel gehad dat hy hom in sy menswaardigheid wou bevestig.

Dit is nie altyd maklik om in woorde te beskryf presies wanneer iemand ‘n ander persoon se waardigheid eerbiedig en bevestig nie. Ek het die week dikwels aan maniere gedink waarop ‘n mens dit sou kon uitspel: dit het te doen met vriendelikheid, met geduld, met ‘n goeie glimlag, met ‘n warm handdruk, met ‘n sagtheid van taal en groet, met ‘n eerbied in houding, soms met min praat, met baie luister, met erkenning. Dit het soms met heel eenvoudige dinge te doen, soos om iemand toe te laat om voor jou by ‘n deur in te stap, soos om nie onwettig op die parkeerplek van ‘n gestremde te gaan stilhou nie. Eerbied vir ander en hul waardigheid behels om jou woorde te tel, om sensitief te wees vir die een wat agterbly, wat arm is, wat gestremd is, wat oud is. Dit is om oop te wees vir die ander een in sy menslikheid, vir die ander as jou ewebeeld wat geregtig is op jou respek en erkenning.

Hierdie spirituele houding van eerbied vir ander se waardigheid val nie sommer uit die lug nie. Dit het diep Bybelse wortels. Vandag kom dit alles sterker as tevore by my terug toe ek weer oor die Bergrede sit en dink. Hoe merkwaardig is dit tog nie: Hierdie kosbare “program” van Jesus se bediening begin met ‘n saligspreking, ‘n makarisme.  God gee vrede en vreugde weg, deel dit met mense. God neem mense op in sy “koninkryk”. Mense mag deel in die goddelike ryk. Dit ken reeds klaar aan die mens waardigheid toe.

Onvoorstelbaar. – hierdie goddelike erkenning  wat aan mense geskenk word - die waardigheid wat mense toegereken word deur God.

Maar nog meer ondenkbaar is wie hierdie mense is wat deur God erken en bevestig word. Sommer die heel eerste saligspreking wys hoe radikaal is die evangelie. God gee die ryke vreugde en vrede aan die armes. Hulle wie se waardigheid fundamenteel deur die samelewing verloën word, word die mense aan wie God die blydskap-boodskap uitdra.

Hieroor kan ‘n mens eindeloos nadink: God reken alle mense, ook hulle wat ongereken is, as waardig vir die Koninkryk, vir die Ryk van die hemele. Die mens se waardigheid is dus nie in sy omstandighede of in uiterlikhede te vind nie. Die mense in die saligsprekinge is arm aan aardse dinge waarop soveel hul status bou. Hulle is arm aan eiewaan, aan roem, aan prestasies, aan invloed, aan erkenning, medaljes. Hulle is egter ryk in hul openheid vir God.

Die enigste kwalifikasie is dus dat mense hul afhanklikheid van God moet besef – en dit, vertel die Evangelie – is ‘n besondere karaktertrek van mense wat arm is.

Die mens se waardigheid is geleë in sy of haar openheid vir die Verborge, vir die Ander.

In die week kyk ek ‘n program oor ‘n Katolieke tehuis vir Vigs-pasiënte. Dit tonele is skrikwekkend. Dit is ‘n uitsending oor vroue wat hulself in prostitusie moet verkoop om onder andere hul kinders aan die lewe te hou. Daar is tonele van uitgeteerde, sterwende vroue wat hul kinders vashou en voed terwyl hulle op die grond, doodsiek, op komberse lê.

In die kerk waaroor die program gaan, het daar ‘n beweging ontstaan om hierdie siek prostitute deur vroue wat voorheen prostitute was, te versorg. ‘n Paar sekswerkers is daarvoor deur die kerk aangestel: hulle gaan soek die uitgeteerde, sterwende  vroue by hul huise op wanneer hulle van hul hoor.  Hulle ken die omstandighede en die siek vroue luister na hulle omdat hulle besef hullle deel hul eie ervaring. Gewoonlik wil niemand na die siek vroue kyk nie, want die siekte is ‘n vloek wat almal om hulle op vlug laat slaan.  Alleen lê hulle in die allerellendigste vuil pandokkies.

En dan kom die versorgers in: heel eerste was hulle, byna sakramenteel, hope vuil skottelgoed, vee die huise uit, was op hul knieë die vloere, was wasgoed, bring iets om te eet en reël dan dat die vroue antiretrovale medisyne by die kliniek gaan kry of in die kliniek opgeneem word. Ek staan verbyster voor die tonele van medemenslikheid: terwyl familie en vriende die loop geneem het, gaan hierdie oud-prostitute in pandokkies in en was vloere. Onwillekeurig flits Matteus 25 keer op keer in my gedagtes op. Teer, liefdevol versorg hulle die siekstes, die onaantasbares, die “melaatses” in hul gemeenskap, hulle wat harteloos en meedoënloos tot die duisternis verban is.

Ek besef, toe ek daarna kyk, dat hierdie eerste skoonmaak, versorging, bemoediging fundamenteel die waardigheid van daardie mense herstel.

Een van die vroue, so lig dat ‘n ander vrou haar in haar arms kan optel, word na die kliniek geneem waar sy gehospitaliseer word. “Ek gaan jou nou was”, sê die verpleegster. Sag tel sy haar arms op, stadig, pynlik stadig en versigtig draai sy haar op haar rug. Sy werk met haar of sy ‘n pasgebore baba is. Dan was sy haar, daar in die skoon bed met sy spierwit lakens in die skoon hospitaalkamer. Die kamera flits na die dokter. Hy is Afrikaans. Hy ondersoek die pasiënt wat vol sere uitgeslaan is. “O, ek is bly dit gaan darem al beter met jou” sê hy in Afrikaans. “Ek kan sien die sere is al gesonder” praat hy haar moed in. Maar dit is sy vaderlike stem, vol respek vir die doodsiek-vrou voor hom, wat ek nou nog hoor.

Waar is al die mense wat altyd so op die kerk trap en die kerk bykom, dog ek. En, dink ek, só lyk die evangelie: hierdie intieme, naby oomblikke van mense bymekaar. Niks, nie armoede nie, selfs nie eers die gevreesde Vigs met sy etterende lyfswere kan grense oprig nie. Dit, besef ek, is hoe Jesus gewerk het toe hy sy hande op die melaatses gelê het en hulle genees het. Inherente eerbied vir die ander, vir die menslikheid, vir die waardigheid van die ander is hier aan die werk.

Hoe mooi maak dit mense. Wat is roerender as om na mense te kyk wat vir ander se waardigheid omgee? En hoe mooi is dit om te sien met watter waardigheid hulle self gevul is terwyl hulle ander in hul menslikheid bevestig.

Dit is so mooi, want, besef ek, in hulle herken ‘n mens die Beeld van God.

Die leier wat soveel omgegee het vir die moeilike situasie waarin ons was en wat die menslike waardigheid van my kollega so eenvoudig, maar sterk bevestig het, was ‘n diep gelowige man. Dit het ek later uitgevind toe ek sy predikant ontmoet het en hy vir my vertel het watter rol hy in die gemeente speel. Soms, as ek ‘n gesig aan die spirituele begrip van konformasie aan Christus wil gee, kom hy in my gedagtes op. Sonder veel afwys, het hy die Beeld van God uitgedra.

Die inrigting vir prostitute met Vigs is die resultaat van die werk van ‘n bekende, dapper, maar onkonvensionele biskop. Tydens die uitsending het hulle ook ‘n onderhoud of twee met hom. Hoe kan jy, vra hy verontwaardig en beslis, vir ‘n vrou wat aan Vigs sterwe, hovaardig en op jou morele kruisvaart vertel sy is skuldig aan immorele gedrag en sy moet haar bekeer?  Dit is hovaardig, want dit hou nie rekening met die ellendige feit dat sulke vroue dikwels tot prostitusie gedryf word bloot net om vir kinders kos op die tafel te kry. Maar dit gaan vir hom om iets baie diepers. As jy sonder om op jou morele perdjie te sit en te veroordeel, eerder omgee, versorg, nuwe hoop bring, moet jy nie verbaas wees as daar tog ‘n geestelike omkering en transformasie plaasvind nie.

Terwyl hy praat, dink ek aan hoe die kerkleiers Jesus wou stenig oor sy omgee vir die verstotenes.

‘n Rukkie later verskyn ‘n blakend gesonde vrou op die skerm: sy is juis die een wat geduldig die vuil vloer van die gehuggie skoon geskrop het terwyl die siek en sterwende vrou buite hulpeloos op ‘n kombers lê. Kyk, vertel die vrou: ek was ‘n prostituut.  Ek was wild. Ek het kroeë besoek, mans aangeval as ek dronk was, wild rondgeslaap. En vertel sy, nadat sy siek geword het en ook verstoot is, het sy uiteindelik antiretrovale middels deur die kliniek begin gebruik. Daar het die transformasie begin. Sy het betrokke geraak by die kerk en toe aktief ‘n versorger van ander prostitute geword.

Ek het verander, sê sy met ‘n groot glimlag – die tande blink wit as die glimlag op haar gesonde, vol gesig deurbreek.  Ek kan my nie meer met daardie dinge besig hou nie.

Ek sien die waardigheid in haar – sy is nie meer die sterwende Vigs-lyer nie. Ek sien met watter spontane ywer sy die vuil vloer van die pandokkie oor en oor skrop. Daar is iets waardigs aan elke beweging, iets edels wat ‘n mens sonder woorde wil laat. En as sy, na al die harde, fisieke werk, by die sterwende vrou buite op die kombers gaan kniel, sê sy vir haar: Ek kom jou Dinsdag haal. Dan gaan jy die medisyne kry. Gou sal jy soos ek lyk. Dan sal jy weer goed na jou kinders kan kyk.

Vir ‘n oomblik breek daar ‘n gelukkige glimlag deur op die sterwende vrou se gesig. Sy is amper te siek, byna te moeg om nog te kan glimlag – dit is ‘n trae oomblik van vreugde. Hoop is, nietemin, deur die ontfermende woorde van haar redder,  herstel. Sy is moed ingepraat. Sy is in haar menswaardigheid bevestig.  

Hoe Christus in die mens se bestaan binnekom.

Shirley Kelley se skildery met die tema: Oneindigheid

Simone Weil, oor wie ek die vorige twee dae geblog het en wat vertel het hoe die gedig van Herbert oor die Liefde vir haar geestelik verdiep het, vertel hoedat sy op ‘n keer Grieks begin leer het en toe woord vir woord die Onse Vader in Grieks deurgewerk het. Dit is ‘n boeiende verhaal, gelaai met raad wat vir die geestelike weg van groot waarde kan wees.

Sy en haar Grieks-leermeester het mekaar belowe hulle sou die gebed in Grieks memoriseer. Sy dink nie hy het dit ooit gedoen nie, maar ‘n paar weke nadat hulle die belofte gemaak het, het sy, terwyl sy op ‘n keer deur die Evangelie geblaai het, vir haarself gesê dat sy die voorneme wil nakom – ook omdat dit goed is. Sy het gevoel sy moet dit doen.

 En dan volg die merkwaardige opmerking: Sy, skryf sy, het toe die teks gememoriseer. Maar die “oneindige skoonheid” van die Griekse teks van die Onse Vader het so ‘n houvas op haar gekry dat sy haarself nie kon keer om dit gedurig oor en oor op te sê nie.

‘n Week later het sy begin werk met die insameling van die druiwe-oes. Elke oggend voor werk het sy die Onse Vader opgesê en dit baie dikwels ook gedurende haar werkstye in die wingerd herhaal.

Van toe af het sy aangehou om elke oggend die Onse Vader uit haar geheue op te sê.

Maar, soos sy skryf, dit het sy met “absolute” konsentrasie en aandag gedoen. As haar aandag tydens die opsê enigsins begin dwaal of verdwyn het, selfs in die kleinste detail, begin sy weer totdat sy uiteindelik daarin slaag om dit ten minste een keer met absolute suiwer aandag deur te werk.

Simone Weil is bekend vir haar belangrike gedagtes oor die rol van aandag in ‘n mens se lewe. Dit is ‘n saak wat elders aandag verdien. En, in die lig van ons masjien-agtige bestaan waarin ons alles oppervlakkig doen en beleef, van groot belang.

Maar belangriker vir my hier is wat sy verder oor haar opsê van die Onse Vader skryf. Soms, vertel sy, het sy die Onse Vader net uit blote plesier oor en oor opgesê. Maar sy doen dit net as sy regtig die drang daartoe voel. Die gevolg hiervan was vir haar wonderbaarlik en het haar keer op keer weer verstom. Hoewel sy elke dag die spesiale ervaring het, word sy elke keer weer opnuut bo alle verwagting in daarmee verras.

Boeiend skryf sy: “By tye skeur die eerste woorde van die gebed my gedagtes uit my liggaam en neem dit na ‘n ruimte waar daar nie perspektief of ‘n gesigspunt is nie.” In wat sy dan skryf, merk ‘n mens hoedat sy iets uitsonderliks in woorde probeer vasvang: “Die oneindigheid van die gewone ontwikkeling van waarneming word vervang deur ‘n oneindigheid na die tweede en soms na die derde graad.” Met ander woorde, ‘n mens het ‘n oneindige klomp indrukke en ervaringe wat ‘n mens eindeloos waarneem. Maar deur die Onse Vader op te sê, het sy bo dit alles in ‘n ander soort oneindige ruimte ingetree – ‘n oneindigheid van die oneindigheid.  Dit is ‘n ruimte verby waarneming, hoër en dieper en anders as sintuiglikheid.

Maar dan kom sy by die eintlike punt: Terselfdertyd wanneer sy in hierdie oneindige ruimte opgeneem word, is daar ‘n stilte wat elke deel van hierdie oneindigheid van oneindigheid vul.

Sy is versigtig oor hierdie stilte: Dit is vir haar ‘n stilte wat nie afwesigheid van klank is nie. Dit is nie dat sy niks hoor nie. Dit is ‘n stilte wat die voorwerp is van ‘n positiewe ervaring, meer positief as die ervaring van klank. Geluid, as daar enige geluid is, kom tot haar eers as sy in hierdie stilte inbeweeg. Wanneer ‘n mens dus in hierdie stilte is, oorweldig ‘n mens dit meer as enige klank ooit kan doen.

Maar Simone Weil vul hierdie mistieke ervaring ook heel spesifiek met ‘n Christelike karakter. Vir haar bring die gebed haar voor Christus. Soms ook, skryf sy, gedurende die opsê van die gebed, is Christus persoonlik by haar.

En, nog boeiender is hoe sy die mistieke ervaring as ‘n steeds groeiende proses beskryf. Aan die begin van haar Christelike ervaring, het die oomblik gestaan toe Christus, in haar woorde, van haar besit geneem het. Maar elke keer weer, as sy die Onse Vader bid, word Christus opnuut weer in haar lewe teenwoordig, in ‘n “persoonlike” sin. Dit is nie ‘n blote herhaling van wat die eerste keer met haar gebeur het nie. Hierdie nuwe koms van Christus tot haar, hierdie teenwoordigheid is oneindig meer werklik, meer roerend as wat met haar gebeur het die eerste keer dat Christus van haar besit geneem het.

Hoe baie kan ‘n mens hieroor skryf, tog: so baie is daar van die mistieke weg. Daar is die onverwagte, onverdiende, onvoorsiende koms van God in die lewe van die bidder – die teenwoordigheid van God breek deur. Een oomblik bid sy ‘n mooi Griekse teks, onder die indruk van die skoonheid daarvan. Die volgende oomblik besef sy dat die woorde verdwyn en dat Christus verskyn (die teenwoordigheid van die ervaringskern). Die fokus skuif weg van wat sy doen en bid. Die perspektief skuif: een oomblik praat die mens, die volgende oomblik is God daar. Dit oorweldig die bidder. Die teenwoordigheid van God is veel werkliker as enige iets anders wat die bidder ooit ervaar het. Die mistikus is nie meer in ‘n normale ruimte nie, maar die perspektief daarvan verander in ‘n perspektieflose oneindigheid van oneindigheid. Dit word terselfdertyd die ekstase: die mens is los van alles – ek-stase – die gewone dinge verloor hul houvas. Daar is selfs nie eers meer woorde nie, selfs nie klanke nie. Die mens beweeg in ‘n ander ruimte in. Dit is terselfdertyd ‘n nietiging. Alles van die gewone lewe word nietig. Dit is nie meer die mens se bestaan wat tel nie, maar iets groters en heerlikers. Die goddelike word nou onmiddellik en reël in die mistikus se bestaan. Kyk hoe intens praat Weil oor die teenwoordigheid van Christus: Christus kom na haar, neem haar in besit – of sy word in besit geneem. Passief ervaar sy die direkte ingryping van God in haar lewe. Daar is vereniging, maar ook aanskouing. Hier word nie feite oor God uitgepak nie. Die mistikus weet – dit is Christus wat in haar lewe teenwoordig is.  

Dit is ‘n moderne voorbeeld van hoe iemand met groot intellektuele gawes en insigte uiteindelik te doen gekry het met die diepste sin van ‘n mens se bestaan – met die Verborgene wat by die mistikus wil inwoon in ‘n liefdevolle verhouding van wederkerigheid. Niks spekulatiefs nie, niks intellektualisties nie, niks feiterig en wetenskaplikerig nie. Einlik alleen maar God wat in Christus by die mens kom in ‘n verruklike ontmoeting.