Vastigheid en geborgenheid. Oor ‘n kano en spiritualiteit.

Die mag van water















Ek klim vir die eerste keer in my lewe in ‘n kano op die roeiklub se dam anderkant Stellenbosch. Die middagse winterson gee so bietjie hitte en alles is weer feëverhale hier op God se goeie aarde. Na weke se goor weer in Nederland is ek uitgehonger vir son, vars lug, water en veral fisieke oefening. Ek word ‘n platboomkano gegee, synde ‘n beginner wat nederig moet reken met omdop en inval. Nee, word ek vertel deur die bedrewe kano-genoot, ‘n rondeboomkano is nie ‘n tuig om mee te begin nie. Jy kan te maklik ontmoedig word as jou kano ook nog teen jou is.

En die water is koud. Winterkoud. Maar gelukkig sit ek in die kano en ek sorg maar dat ek nie onnodig beplas word nie.

T-hemp uit, swembroek aan, sit ek in die kano en ry so bietjie dobber-dobber dam in – nie te ver nie, met die wal binne bereik. Ek moet gewoond raak aan balans hou, reg roei, pedale stuur en sommer koers hou ook. Net iemand wat al kano geroei het sal weet dat koers hou ook al ‘n kwessie is. ;-)

Dit gaan goed – nie verniet so drie jaar terug my paddleski op Gourits darem goed gebruik nie dink ek bietjie self-ingenome. Ek gly stil-stil en rustig oor die dam. My kano-genoot roep my patroniserend allerhande komplimente toe en laat waai dam in om sy eie genot te soek. My oë volg hom onder ‘n swaar hoop van bewondering en benyding. Maar sy woorde tref die goeie kol: Gekomplimenteerd en tevrede, veral na die eerste rondte (‘n kilometer lank), wil ek arrogant en parmantig raak. Ek begin diep hale trek met die roeispaan. Spoed, spoed, soek ek. En adrenalien en nog meer trots. Al die oersondes wat mense altyd onvermydelik tot val gebring het, slaan soos die masels rooi massas op my uit. So af en toe swenk ek dus bietjie swierig dieper dam in, weg van die wal af. Ek doen nou al ‘n klomp dinge outomaties: roei en stuur en orent bly en rondkyk en berge bewonder en vrae uitroep. Daar was geen skoner toneel nog ooit voorheen op aarde nie.

Uiteindelik kom dan die onvermydelike val. Ek voel nie eers die koue nie, so skrik ek toe ek in die water beland. Ek voel ook nie grond onder my voete nie. Maar, herinner ek myself aanmoedigend, swem was mos nog nooit ‘n probleem nie, ‘n mens moet net nie in water paniekerig word nie. En die kano loop vol water. Dit trek my onder die water in, want dit is swaar en ek wil dit pligsgetrou nie verloor nie. Ek moet ook terselfdertyd vashou aan die roeispaan sodat dit nie sink nie. Wie sal my aangesig met eerbied aanskou as ek ooit hierdie storie van ‘n verlore roeispaan en ‘n gesonke kano moet oorvertel? Ek hoor helder hoon-gegiggel van meer as een genadelose familielid en vrind. En ek besef intussen dat ek vinnig moet wal toe, die water is te koud vir lank oorleef. In die winter is die oorlewingstyd immers logies korter. My kano-vriend kom aangery, maar kan nie eintlik iets doen nie. Hy sirkel om my, maar ek kan sien hy weet nie veel raad nie.

Uiteindelik kan hy die roeispaan oorneem. Ek bly klou aan die kano, swem duim vir duim en sukkelend wal se kant toe. Die las word al hoe swaarder. En die water is bruin – hier kry ‘n mens nie maklik ‘n lyk nie, miskien nog wel die kano...
My lewe het nie voor my oë verbygeflits nie, so paniekerig was ek nog nie. Maar my asem het begin kort raak en die benoudheid slaan darem al toe. Iewers registreer ek dat ons net drie kano’s op daardie dam is en dat ek hier nogal taamlik aan eie genade oorgelewer is.

Na ewigheidsoomblikke en naby groter paniek, skop ek skielik en onverwags grond raak. Dit is dan die groot oomblik. Nie die omslaan van die kano nie.
Vastigheid, dink ek, volgepomp met aderenalien, later. Ons soek vastigheid in die lewe. Toe ek eers die grond voel, ontspan ek heeltemal. Ek kry beheer. Ek bedink alles haarfyn. Gaan staan, draai die kano om en laat die water uitloop. Klim weer in en roei flink voort. Voel glad nie die koue nie. Eintlik gloei my liggaam van inspanning en opwinding.

Maar ek bly die keer naby die wal. Baie naby. Vir die vastigheid.
My gedagtes loop vir ‘n paar dae oor van hierdie middag. Ek dink aan baie dinge. Die mag van water en koue. Die voorreg om gesond te wees en om nuwe dinge te doen. Lekker mense wat jou lewe ryk maak met nuwe avonture. Ek onthou ook my pa se woorde, dikwels as hy mense sien infoeter see toe met klein vissersbootjies: ‘n mens sukkel nie met water nie. En ek beplan al ‘n tweede keer op die dam.

En iewers dink ek ook aan die bekende woord, holrug al in baie opsigte maar ewe skielik gevul met heeltemal nuwe betekenis na my kano-middag op die dam: Die Man wat die storm op ‘n keer stil gemaak het en water goed geken het, die Man wat ook lewenstorme getrotseer het – wat vertel het dat dit maar die beste is om jou huis op rots te bou. Vastigheid bring egte avontuur. As jou voet grond kan vat, is die stryd al halfpad gewonne.

Ek is terug op Stellenbosch. Ou gesigte, egte blydskap. Vreugdevolle groetery. Ons plekkie voel meer as ooit na tuiste. My eie bed, my eie motor, my boeke, my eie stoel, my muurskilderye. Tuiste, my trots, vastigheid.

Maar ek bedink die dieper dinge: die groot Vastigheid wat na my kom in soveel vorme van die ou, ou tyding. ‘n Woord, Gebed, Simbool, Herinnering, Stil oomblik. Die lewe is ‘n mosaïek van klein steentjies wat almal saam vir jou vertel van vastigheid. En dit weer, gee jou die geborgenheid.