Het mense hul morele en geestelike kompas verloor?

Van tyd tot tyd lees ‘n mens artikels waarin hard begrafnis gehou word oor die kerk se kwynende rol in die samelewing. Soos die een in vandag se Trouw wat ek aan die einde hiervan byvoeg.

Dit is waar dat sommige kerke invloed-loos geword het en die geestelike lewe wat hulle vir hul lidmate bied, bloed-loos en sonder impak geraak het. Dan is daar ook ‘n werklikheid dat ander kerke massief groot geword het en ‘n mega-pakket van vermaak, vinnige antwoorde en emosionele aansprake saamgestel het. ‘n Mens moet siende blind wees as jy beweer dat “die kerk” nie ‘n houvas op mense het nie. Dit sien ‘n mens byvoorbeeld raak wanneer kerke sekere openbare groot aksies lei wat massiewe publisiteit geniet.

Wat waar is van die kerk, is ook waar van individue: Het mense, soos die onderstaande artikel beweer, hul morele kompas kwytgeraak? ‘n Klomp het, sekerlik. ‘n Mens staan soms verslae voor die diepe goddeloosheid waartoe mense in staat is.  

Maar as ‘n mens die blaaie van geskiedenis-boeke oopslaan, is dit duidelik dat die verlede nie juis uitgeblink het aan mense wat ingestel was op die aanwysings van hul morele kompas nie. Die skelms, moordenaars, diewe, verkragters, leuenaars, ontroues en al die ander kategorieë van “sondaars” was altyd stewig teenwoordig onder ons. Dit is nie verniet dat in die erediens, vroeër, die tien gebooie graag voorgelees is om mense te herinner daaraan dat hul lewens nie in lyn is met wat God wil nie.

Maar ‘n mens sou nog meer kon sê. Daar is nog steeds in ons omgewings mense wat werklik streef na ‘n lewe wat anders is en wat ‘n verskil maak.

Dit is altyd interessant om die kommentaar op sulke artikels te lees. Vir my was die vonds onderaan die artikel ‘n stukkie kommentaar van iemand wat vertel van die morele bewussyn wat sy in haar omgewing raaksien. Ek voeg dit aan die einde van die artikel by.

Ek dink dus nie mense het hul morele kompas kwytgeraak nie. Daar is woede onder baie ordentlike mense oor die korrupsie in ons land en in ons wêreld. Daar is opstand oor wat verkeerd loop. Daar is mense wat ‘n reguit pad loop en met hul hart en siel werk vir ‘n beter wêreld. Daar is pa’s en ma’s wat alles feil het vir hulle kinders. Daar is predikante wat moedig en dapper die taai eise van die bediening bly konfronteer en wie se geestelike bydrae tot die lewe van hul gemeentes nooit voldoende gewaardeer word nie. Daar is mense wat teen armoede stry, wat kos-kombuise onderhou, wat fietsry om geld in te samel vir siek mense. ‘n Mens moet siende blind wees om nie die goeie in mense van ons tyd te herken nie.

Ek dink nie mense het hul spirituele kompas verloor nie. Maar tog is dit ook werklik die geval dat mense verlang na dieper sin wat hulle nie altyd in kerke se wysheid ontdek nie. Terwyl hulle woeker en werk, of, juis omdat hulle woeker en werk, vra hulle die dieper vrae wat te doen het met ervarings wat dieper as bloot die doen van goeie dinge behels. Hulle wil nie net die regte dinge doen nie, of goed wees nie. Hulle wil tuis voel by God. Hulle wil in ‘n liefdesverhouding leef. Maar hulle kry dit nie en dan leef hulle op ‘n hongerdieet van goedkoop massa-godsdiens.

Soos te verwagte is, vra die rasendsnelle veranderings in ons globale samelewing dat die kerk nie nuwe wyn in ou sakke moet gooi nie. 

Daarom moet die kerk vernuwe, keer op keer, soos dit drasties en dramatiese gedoen het toe dit in die geskiedenis nodig was.  Maar die vernuwing beteken nog lank nie dat die kerk met die vermaak-industrie moet kompeteer nie, of sentimentaliteit aanbied vir spesiale ervaring nie.

Een manier om hierdie verandering te soek, is om die groot vrae van ons tyd ernstig op te neem. Gelowiges is sat vir ‘n wêreld wat verskeur is deur hatigheid en wedersydse aftakeling. Hulle wil dit nie in die kerk ook beleef nie. Mense wil op hulle geestelike reis in ‘n sinvolle verhouding met God, wat groter as hulle self is, leef. As die kerk bloot vermaak, goedkoop sentimente en vlak praatjies aanbied, gaan mense hul wegraak. 

Daar is dus ‘n behoefte om te weet wat beteken dit om in ‘n liefdevolle verhouding met God te leef, wat beteken dit om deur daardie liefde geraak en verander te word nie. Dit is sake wat wysheid vra en die wysheid word nie sommer by die mou uitgeskud nie.

Hier is die artikel, gevolg deur een leser se kommentaar:

'Mensen zijn hun morele kompas kwijtgeraakt'

Top of Form

‘Iedereen heeft het over de economische crisis, maar eigenlijk zitten we in een veel diepere, maatschappelijke crisis. Ook op het gebied van milieu, politiek, samenleven en spiritualiteit zijn we vastgelopen. Het ontbreekt aan visie en leiderschap in dit land en vooral aan binding tussen mensen. De individualisering begint ons zo langzamerhand op te breken: mensen zijn eilandjes geworden, met hun oordopjes in en smartphones voor de neus.

De 50-Plussers hebben massaal gebroken met de kerk, geloven niet meer in één politiek verhaal en hebben dat aan hun kinderen voorgeleefd. Die vrijheid is mooi - ik pleit niet voor een nieuwe verzuiling - maar het probleem is wel dat er niets voor de verbindende verhalen in de plaats is gekomen. Mensen zijn hun kompas kwijt en beginnen een leegte te ervaren. We moeten op zoek gaan naar een samenhang die zuilen overstijgt.

Ik hoop dat mensen het antwoord in 2030 opnieuw vinden in religie en politieke ideologie. Maar de kerk en de partijpolitiek zoals we die nu kennen, zijn ten dode opgeschreven. Jongeren associëren de kerk met 450 jaar verstikkend calvinisme en de politiek met opportunisme en een gebrek aan visie. Er is een grote koersverandering nodig. Geen compleet nieuw verhaal, maar een zoektocht naar de kern van het geloof en de kern van politiek idealisme.

Om de kerk als voorbeeld te nemen: ik denk dat in 2030 een progressief, maatschappijbewust en ruimdenkend christendom veel mensen kan samenbrengen. Kerken zijn de afgelopen decennia te veel bezig geweest met 'kerk zijn' en te weinig met de band tussen God en mens.

Er wordt wel over de kerk gesproken als de Titanic die op de ijsschots afstevent. Maar dan denk ik: als de kerk echt van God is, dan is Hij de stuurman en gaan we niet ten onder. Het leeglopen van de kerken zie ik als een teken dat het er niet echt om God gaat en dat ze het contact met de samenleving zijn verloren.

Ik geloof dat het christendom in 2030 een antwoord op de spirituele crisis kan zijn, als het terugkeert naar drie basisprincipes: God heeft ons gemaakt en is met ons, Hij heeft een doel met jouw leven - zoek naar dat doel, en wij zijn hier om elkaar lief te hebben. Op die drie punten kun je ontzettend veel mensen verenigen. Zo kan het christendom een inclusieve godsdienst worden, waar veel mensen zich bij thuis voelen. Een kerk die preekt dat we elkaar moeten liefhebben en vervolgens homorelaties veroordeelt of vrouwen niet geschikt acht voor een politieke functie, is uit de tijd. Op een star, intolerant geloof zit niemand meer te wachten.

Ik denk trouwens niet dat het christendom in 2030 andere religies of het atheïsme heeft verdreven. Ik verwacht zelfs nog een opmars van de islam. Maar je ziet nu al dat de jonge generatie moslims in Nederland seculariseert. Een klein deel wordt conservatiever - daar horen we natuurlijk veel over - maar de meerderheid zal de moderne maatschappij omarmen. Ik vermoed dat veel jonge moslima's nog voor 2030 hun hoofddoek zullen afdoen. In Marokko en Turkije worden in de jongere generaties nu al minder hoofddoeken gedragen dan hier. De nieuwe christen, die ik christen 2.0 noem, en de liberale moslim zullen respectvol met elkaar kunnen samenleven.

Om alle veranderingen in ons land voor elkaar te krijgen, moeten er wel inspirerende politieke en spirituele leiders opstaan. Nederland sluimert nu, we wachten af tot de crisis voorbij trekt. Maar zo werkt dat niet, je slaapt er niet even doorheen. In dat opzicht kan mijn generatie, die in 2030 dit land zal besturen, een voorbeeld nemen aan jongeren in Azië of het Midden-Oosten. Daar bruist het van de nieuwe ideeën, staan jongeren met één been in de toekomst en voelen ze de noodzaak om iets te doen.

Jong talent wordt daar ook gestimuleerd, krijgt de kans om zich te ontwikkelen. Jongeren hier zijn lui en stuurloos geraakt. Onze ouders weten niet meer waarin ze geloven, laat staan de kinderen. De overheid investeert ook niet in jongeren, maar beknibbelt op onderwijs. Kortom, we zitten vast.

Eén van mijn favoriete uitspraken komt van Thomas Jefferson: 'Every generation needs a new revolution'. In andere delen van de wereld is mijn generatie al aan die revolutie begonnen, hier moeten jongeren nog wakker worden. Je ziet wel voorzichtige beweging, neem bijvoorbeeld het G500-initiatief van Sywert van Lienden. Die jongeren zijn al bezig op een andere manier naar politiek te kijken. Zelf hoop ik met mijn nieuwe boek, 'Dagboek van een zoekend christen', en lezingen in het land de discussie over het nieuwe christendom los te maken.

Ik word soms een naïef meisje genoemd, omdat realisme in Nederland gelijkstaat aan cynisme. Ik ben niet alleen maar optimistisch, maar als mensen van mijn leeftijd al denken dat het nooit wat wordt met de toekomst, wat moet je dan nog? De geschiedenis heeft uitgewezen dat niet alleen populisten massa's op de been kunnen brengen, maar idealisten ook. Als dat de komende jaren lukt, dan zijn we in 2030 weer een wakker, creatief en bruisend land."

Hier is die kommentaar:

patrick 2

Ik zie alleen hard werkende jonge mensen om mij heen met visie. In mijn directe omgeving is iedereen bloeddonor, orgaandonor en laten de meisjes hun haren groeien om af te staan voor pruiken voor zieken. Ouders die op schoolhelpen, met oversteken, met projecten voor de derde wereld en zelf mensen en kinderen opvangen. Zelf bakken, Kinderen die zelf het huis mee verven, allemaal voor en met elkaar. Waar leeft deze schrijfster? In Nederland?