In vandag se Trouw is daar ‘n artikel oor
spiritualiteit wat dien as voorbereiding en deel van ‘n Nederlandse maand vir
spiritualiteit wat op 12 Januarie begin.
Die artikel maak ‘n interesante punt:
Spiritualiteit is vreemd vir vele mense. Dit is veral die geval waar dit
geassosieer word met sekere praktyke wat eenvoudig op die oog af weinig met
mense se alledaagse bestaan te doen het. Mense kyk dus met argwaan na alles wat
so oor Spiritualiteit geskryf word.
Die skryfster verwys na die volgende
"vreemde" onderwerpe: “klankschaalmeditatie, soulfullness klankontspanning, verstilling als
levenskunst, meditatie, mineralenorakel (?), de goddelijke driehoek, verwijlen
bij je ziel, het ritme van de stilte en spiritueel afvallen.”
Al hierdie aspekte van die Spiritualiteitstoneel in
Nederland het ‘n ongewone karakter. Dit is sake wat vir die gewone mens min beteken
en heeltemal onverstaanbaar is. Dit raak of interesseer hulle nie.
Ook hier by ons word veel gewerk met hierdie "ongewone" spiritualiteit met aandag aan sake soos
meditasie, afsondering en opsoek van stilte. En ook hier vind mense Spiritualiteit as gevolg daarvan vreemd, onbelangrik en ontersake. Dit is iets wat hulle in hul "gewone" bestaan nie ken nie en wat hulle ongemaklik laat voel.
Sulke oefeninge is dus besig om ‘n groot groep mense
van spiritualiteit af te skrik.
Mense soek eerder iets konkreets, wat hulle aan die bas kan
voel. Hulle wil Spiritualiteit in die alledaagse lewe kan beleef.
Aan die einde van hul lewens wil mense juis ervaar dat
hulle hul lewe sinvol geleef het en wil hulle nie spyt wees oor wat hulle aan
lewensvreugde ontbeer het nie of oor dinge wat hulle weggeneem het van hulle
normale lewensgang.
Hulle wil nie ‘n Spiritualiteit ontvang wat hulle uit
die wêreld wegdryf of hulle lewens ondraaglik maak nie. Spiritualiteit moet nie
“iets swewerigs” wees nie.
Hoewel ek hierdie argument kan verstaan, moet
‘n mens Spiritualiteit ook na die ander kant afskerm. Neem byvoorbeeld wat die outeur skryf: “die
dagelijkse werkelijkheid is ten slotte voor de meeste mensen de hoofdcontext
waaruit men betekenis haalt, de eerste zingevingcontext.”
Dit klink goed en aanvaarbaar. Baie hang egter af van hoe ‘n mens die “daaglikse werklikheid” verstaan.
Dit klink goed en aanvaarbaar. Baie hang egter af van hoe ‘n mens die “daaglikse werklikheid” verstaan.
Dit is ongetwyfeld so dat mense hier en nou sinvol wil
leef. Hulle wil inderdaad voel Spiritualiteit help hulle om in die daaglikse
bestaan betekenisvol te leef. Die geskiedenis van Spiritualiteit bevestig juis dat dit alles te doen het met die harde werklikheid waarin mense leef en waarin mense sin soek.
Maar die daaglikse werklikheid is ook hard,
onsimpatiek, ‘n gesleur, ‘n gejaag, onrustig, vervelig, pynlik en soms net
eenvoudig aaklig. Hierdie werklikheid kan vir vele mense sinloos wees. Spiritualiteit
kan nie so ‘n werklikheid net oppervlakkig dokter of bevestig asof dit die
laaste woord is nie.
Spiritualiteit gaan dus nie bloot net om mense
gelukkig te maak nie, asof dit ‘n tipe anti-depressant is nie. Die
goedvoel-benadering tot Spiritualiteit sal net so ‘n nekslag daarvoor wees. Spiritualiteit,
hoe nou ook al verbind met die werklikheid, daag soms hierdie werklikheid
fundamenteel uit.
Nietemin is ek aangespreek deur die punt van
die artikel: spiritualiteit is nie net werklikheidsbevraagtekend nie. Dit is
ook werklikheidsbevestigend. En te min werk ons dalk met die groot vraag op
watter maniere Spiritualiteit ons help om ons daaglikse bestaan as spesiaals en
as sinvol te herken.
Hier is die artikel:
Elk mens is spiritueel, maar weet het vaak
niet
MARISKA OVERMAN, HBO-THEOLOOG EN
DOCENT IN SPIRITUELE ZORG, OMGAAN MET DE DOOD, ROUW EN ZINGEVING − 07/01/13,
12:30
© Thinkstock.
Menig Nederlander zal blijven roepen dat hij niet spiritueel is zolang
het geassocieerd blijft met 'geloof' of 'iets zweverigs'.
Is de maand
van de spiritualiteit een feestje voor intimi, of is het een middel om 'het
grote publiek' te laten nadenken over spiritualiteit? Ogenschijnlijk het
eerste. En dat is een gemiste kans.
Afgelopen vrijdag verscheen ter gelegenheid ervan een speciale bijlage bij deze krant. Vanaf 12 januari is het weer zover; de maand van de spiritualiteit start. Een maand die met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid voorbij zal gaan aan een grote groep mensen omdat zij zichzelf beschouwen als 'niet spiritueel' en zich niet aangesproken voelen tot de activiteiten.
Spiritualiteit is een lastige term. Er zijn meerdere definities en waarschijnlijk heeft zo ongeveer elk individu zijn of haar eigen opvatting van de betekenis er van. In veel gevallen komen bij mensen associaties op met 'zweverig' en 'iets met geloof'. 'Daar doe ik niet aan, aan spiritualiteit', wordt ook vaak gezegd.
Maar niet aan spiritualiteit doen, is een onmogelijkheid. Elk mens is spiritueel. Spiritualiteit gaat namelijk over dat wat je beweegt, dat wat zin geeft, betekenis geeft aan je leven. Het gaat over bewust worden en bewust zijn van die 'drive'. Dit kan met inbegrip van, maar ook volledig los staan van religie, van godsdienst of van een geloof in een transcendente werkelijkheid van welke aard dan ook. Spiritualiteit is in veel gevallen juist heel aards en ligt dichtbij de persoon zelf. Naasten, familie, werk, hobby's: allemaal drijfveren voor mensen, beweegredenen, zingevende factoren.
Kijkend naar de activiteiten die op de agenda staan in de maand van de spiritualiteit zijn zaken te zien als klankschaalmeditatie, soulfullness klankontspanning, verstilling als levenskunst, meditatie, mineralenorakel (?), de goddelijke driehoek, verwijlen bij je ziel, het ritme van de stilte en spiritueel afvallen.
De gemiddelde Nederlander wordt niet warm van dergelijke activiteiten. Het roept zelfs weerstand op, en bevestigt de associaties die men al had bij het woord spiritualiteit. Het zou goed zijn om meer aandacht te besteden aan bestrijding van de vooroordelen rondom de terminologie en ook activiteiten te bedenken die meer raakvlakken hebben met de dagelijkse werkelijkheid van de meeste mensen; die dagelijkse werkelijkheid is ten slotte voor de meeste mensen de hoofdcontext waaruit men betekenis haalt, de eerste zingevingcontext.
Misschien is het een goed idee om het thema van volgend jaar het tegenovergestelde te laten zijn van het thema van dit jaar ('Stilte'): het geluid van spiritualiteit. Een thema waarmee gewerkt kan worden aan het imago van spiritualiteit. Want imago is enorm belangrijk. Zolang ook een goedbedoeld initiatief als de maand van de spiritualiteit nadruk blijft leggen op die kant van spiritualiteit die vooral negatieve associaties oproept bij het grote publiek, zal menig Nederlander blijven roepen dat hij/zij niet spiritueel is.
Is dat uiteindelijk erg? Kunnen we leven met het gegeven dat de grote massa zichzelf als niet-spiritueel beschouwt? Vast wel.
Maar ergens denk ik dat een wat groter bewustzijn van eigen drijfveren en vermogens een mens een prettiger leven geeft. Een leven dat, als het uiteindelijk eindigt, geen vragen op een sterfbed laat rondzingen als: "Had ik maar meer uit het leven gehaald".
Voor zover we weten hebben we maar één leven, dus niets mis mee om daar wat bewuster in te gaan staan. Voor jezelf, maar ook voor degenen naast je. Oók voor al die mensen die zogezegd niets hebben met spiritualiteit. Of beter: juíst voor hen. Want degenen die al redelijk bewust zijn, die hebben het zelf al gevonden. In de maand januari in ieder geval wel.
Afgelopen vrijdag verscheen ter gelegenheid ervan een speciale bijlage bij deze krant. Vanaf 12 januari is het weer zover; de maand van de spiritualiteit start. Een maand die met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid voorbij zal gaan aan een grote groep mensen omdat zij zichzelf beschouwen als 'niet spiritueel' en zich niet aangesproken voelen tot de activiteiten.
Spiritualiteit is een lastige term. Er zijn meerdere definities en waarschijnlijk heeft zo ongeveer elk individu zijn of haar eigen opvatting van de betekenis er van. In veel gevallen komen bij mensen associaties op met 'zweverig' en 'iets met geloof'. 'Daar doe ik niet aan, aan spiritualiteit', wordt ook vaak gezegd.
Maar niet aan spiritualiteit doen, is een onmogelijkheid. Elk mens is spiritueel. Spiritualiteit gaat namelijk over dat wat je beweegt, dat wat zin geeft, betekenis geeft aan je leven. Het gaat over bewust worden en bewust zijn van die 'drive'. Dit kan met inbegrip van, maar ook volledig los staan van religie, van godsdienst of van een geloof in een transcendente werkelijkheid van welke aard dan ook. Spiritualiteit is in veel gevallen juist heel aards en ligt dichtbij de persoon zelf. Naasten, familie, werk, hobby's: allemaal drijfveren voor mensen, beweegredenen, zingevende factoren.
Kijkend naar de activiteiten die op de agenda staan in de maand van de spiritualiteit zijn zaken te zien als klankschaalmeditatie, soulfullness klankontspanning, verstilling als levenskunst, meditatie, mineralenorakel (?), de goddelijke driehoek, verwijlen bij je ziel, het ritme van de stilte en spiritueel afvallen.
De gemiddelde Nederlander wordt niet warm van dergelijke activiteiten. Het roept zelfs weerstand op, en bevestigt de associaties die men al had bij het woord spiritualiteit. Het zou goed zijn om meer aandacht te besteden aan bestrijding van de vooroordelen rondom de terminologie en ook activiteiten te bedenken die meer raakvlakken hebben met de dagelijkse werkelijkheid van de meeste mensen; die dagelijkse werkelijkheid is ten slotte voor de meeste mensen de hoofdcontext waaruit men betekenis haalt, de eerste zingevingcontext.
Misschien is het een goed idee om het thema van volgend jaar het tegenovergestelde te laten zijn van het thema van dit jaar ('Stilte'): het geluid van spiritualiteit. Een thema waarmee gewerkt kan worden aan het imago van spiritualiteit. Want imago is enorm belangrijk. Zolang ook een goedbedoeld initiatief als de maand van de spiritualiteit nadruk blijft leggen op die kant van spiritualiteit die vooral negatieve associaties oproept bij het grote publiek, zal menig Nederlander blijven roepen dat hij/zij niet spiritueel is.
Is dat uiteindelijk erg? Kunnen we leven met het gegeven dat de grote massa zichzelf als niet-spiritueel beschouwt? Vast wel.
Maar ergens denk ik dat een wat groter bewustzijn van eigen drijfveren en vermogens een mens een prettiger leven geeft. Een leven dat, als het uiteindelijk eindigt, geen vragen op een sterfbed laat rondzingen als: "Had ik maar meer uit het leven gehaald".
Voor zover we weten hebben we maar één leven, dus niets mis mee om daar wat bewuster in te gaan staan. Voor jezelf, maar ook voor degenen naast je. Oók voor al die mensen die zogezegd niets hebben met spiritualiteit. Of beter: juíst voor hen. Want degenen die al redelijk bewust zijn, die hebben het zelf al gevonden. In de maand januari in ieder geval wel.
