In
vandag se Trouw is daar ‘n bespreking van ‘n nuwe film wat ondersoek instel na
Amerikaanse groepe se houding teenoor die gedagte van die hel as ewige
verdoemenis.
Die
film volg op die boek van Rob Bell, ook by ons bekend, wat verlede jaar ‘n boek
oor die tema geskryf het. Hy glo in die hel, skryf Bell. Maar die hel is nou
reeds op aarde. Vir Bell is die gedagte aan die hel as ‘n ewige verdoemenis
waarin God mense sal stort as straf, nie te rym met God se liefde nie.
Die
artikel het my laat dink aan ‘n lesing ‘n lang tyd gelede waarin Prof Johan
Heyns die gedagte van die hel as ewige verdoemenis probeer peil het. As ek goed
onthou, was hel vir hom die afwesigheid van God. Wie nie in die liefde van God
sterf nie, bevind hulle in die hel. Ek kan nie onthou dat hy die hel wou
voorstel as ‘n letterlike plek waar mense fisiek en konkreet ewiglik in ‘n vuur brand nie. Hy het begryp dat die Bybel hieroor versigtig en presies gelees moet word.
Miskien
was dit Heyns se poging om die begrip van ‘n gewelddadige God wat mense in die
eindtyd in poele van swawel en vuur smyt, te bedink.
Hieroor
sal daar seker meer en meer debatte kom. In die proses hou ek ‘n paar gedagtes
oor die tema vas:
Die
eerste is hoe sterk die Bybel God as God van liefde voorstel. Dit is die
belangrike ding om aan vas te hou. God se verhouding tot mense sal altyd deur
die liefde, ook die vermanende, selfs strenge liefde, bepaal word.
Die
tweede is dat die gedagte van die hel veel minder in die Bybel voorkom as
in die gedagtes van baie gelowiges in ons tyd. Daar is vele boeke in die Bybel wat niks oor die hel skryf nie. Die hel is die mineurtoon, ‘n
begeleidende noot, in die Bybel se taal: dit funksioneer om mense bewus te maak
daarvan dat hul dade gevolge het. Wie vernietigende leef, sal daarvoor die prys
betaal.
Derdens,
praat die Bybel steeds in beelde oor die hel. Hoe moeilik dit is om hierdie
beelde te begryp word duidelik uit die feit dat die hel somtyds as die buitenste
duisternis (die kinders van die koninkryk sal uitgedryf word in die
buitenste duisternis. Daar sal geween wees en gekners van die tande; Mt. 13:38; 21:43. Mt. 22:13; 25:30) geteken
word en ander kere weer, totaal anders, as ‘n brandende vuur (Op.21:8).
Sekerlik is dit totaal onmoontlik om dit letterlik te verstaan – want daar kan
nie duisternis wees waar daar vuur is nie.
Vierdens,
en in lyn met my nadenke oor vreugde in die Bybel, is Jesus se bediening
deurtrek met ‘n blye boodskap: die evangelie, die goeie nuus. Vreugde kenmerk
Jesus se lewe en woorde – en nie verlekkering of misplaaste sadisme oor mense
se ewige lot nie.
Die
oorheersende toon van die Bybelse boodskap soos dit in Jesus se lewe beliggaam
is, is van ‘n genadige, liefdevolle God wat selfs na slegte mense uitreik. So
gefokus was Jesus hierop dat sy teenstanders woedend vertel het dat hy ‘n
dronklap was wat net uit was daarop om plesier te soek. In Lukas 7:34 (vgl Mt.
11:19) staan: Die
Seun van die mens het gekom en Hy eet en drink, en julle sê: Daar is 'n mens
wat 'n vraat en ‘n wynsuiper, 'n vriend van tollenaars en sondaars.
Min mense bedink hoe skadelik 'n preokkupasie met die hel kan word. Behalwe dat so 'n preokkupasie godsdiens bevorder wat op vrees gebou is, kan die fokus op die hel as ewige strafpoel bedenklike geestelike gevolge vir mense inhou. Dit is verstandig om die Bybel te volg in sy fokus op die evangelie van vreugde en vryheid en nie te diep rond te krap in die donker en dreigende beelde oor die skadukant van die lewe nie. 'n Mens kan geestelik ongebalanseerd raak deur 'n preokkupasie met die hel.
Hier
is die artikel in Trouw:
Kan
een liefhebbende God werkelijk mensen in eeuwige verdoemenis storten?
Evangelicaal Amerika is er niet meer zo zeker van. Een nieuwe documentaire
brengt de verschuiving in kaart.
God is volgens Bell niet zo gruwelijk dat hij mensen naar een
eeuwigdurend strafkamp stuurt. In Hellbound?
zoekt filmmaker Kevin Miller naar wat de hel vandaag de dag precies inhoudt. Zo
bezoekt hij christenen voor wie het idee van eeuwige bestraffing een onmisbaar
deel van het geloof in Jezus is. De film draait vanaf deze maand in Amerikaanse
arthousebioscopen.
'Bestaat de hel?', vraagt Miller zich af in de ondertitel van Hellbound af. 'Zo ja, wie komt er terecht?'
Millers' aanleiding: het geloof in de hel lijkt in de Verenigde Staten niet meer zo alomtegenwoordig als voorheen. Auteur en dominee Rob Bell gooide vorig jaar de knuppel in het hoenderhok met zijn boek Love Wins, waarin hij min of meer stelt dat niemand na zijn overlijden zal knetteren in hellevuur. In Nederland verscheen het boek onlangs onder de titel En de meeste van deze is... Liefde.
God, zo meent Bell, is simpelweg niet zo gruwelijk dat hij mensen naar een eeuwigdurend strafkamp stuurt. Daarmee is niet gezegd dat de hel niet bestaat. Armoede, AIDS, andere (gruwelijke) vormen van lijden: ze laten zich niet ontkennen en zijn letterlijk de hel op aarde.
'Bestaat de hel?', vraagt Miller zich af in de ondertitel van Hellbound af. 'Zo ja, wie komt er terecht?'
Millers' aanleiding: het geloof in de hel lijkt in de Verenigde Staten niet meer zo alomtegenwoordig als voorheen. Auteur en dominee Rob Bell gooide vorig jaar de knuppel in het hoenderhok met zijn boek Love Wins, waarin hij min of meer stelt dat niemand na zijn overlijden zal knetteren in hellevuur. In Nederland verscheen het boek onlangs onder de titel En de meeste van deze is... Liefde.
God, zo meent Bell, is simpelweg niet zo gruwelijk dat hij mensen naar een eeuwigdurend strafkamp stuurt. Daarmee is niet gezegd dat de hel niet bestaat. Armoede, AIDS, andere (gruwelijke) vormen van lijden: ze laten zich niet ontkennen en zijn letterlijk de hel op aarde.
Met die opvatting gaat Bell in
tegen veel Amerikaanse protestanten die geloven dat God beslist welk leven men
na de dood verdient. Ook Jezus missie draaide volgens velen om die kwestie:
Gods zoon kwam op aarde kwam om zichzelf te offeren. Door te sterven en op te
staan overwon hij de dood en zorgde hij dat (een aantal) zondaars weer kans
maakte op eeuwig leven na de dood.
De hel was belangrijk voor die theologische opvatting. Zonder de mogelijkheid van eeuwige verdoemenis staat er immers niets op het spel. Voorgangers en stromingen die weinig zagen in deze opvatting zijn er altijd geweest, ook in Amerika.
Opvallend is dat Bell komt uit een kring waarin doorgaans weinig aan de hel wordt getwijfeld. Zo studeerde hij aan een seminarie waar ook veel bekende evangelicale voorgangers zich lieten opleiden.
Ketter
Vanzelfsprekend is niet iedereen gelukkig met Bells opvattingen, te meer omdat hij met zijn boeken, theatertours en theologische video's een groot publiek bereikt. In evangelicale kring werd het afgelopen jaar volop gediscussieerd over de vraag of Bell een ketter is.
Wie niet gelooft in de 'hel na de dood', was de gedachte bij sommigen, kan ook niet serieus in God geloven. Onzin, vindt Bell op zijn beurt. Het geloof in een aardse hel moedigt juist aan om te zorgen voor zij die lijden - precies waar het Jezus om te doen was.
Filmmaker Miller - ook christen - zoekt met Hellbound naar een soort middenpositie. Hij las alle bijbelse verwijzingen naar de hel en concludeerde dat eenduidigheid ver te zoeken is. Het geloof dat God beslist wie het na zijn overlijden goed krijgt en wie eeuwig moet lijden is een theologische constructie, meent hij. Amerika kan best iets minder hel gebruiken.
De hel was belangrijk voor die theologische opvatting. Zonder de mogelijkheid van eeuwige verdoemenis staat er immers niets op het spel. Voorgangers en stromingen die weinig zagen in deze opvatting zijn er altijd geweest, ook in Amerika.
Opvallend is dat Bell komt uit een kring waarin doorgaans weinig aan de hel wordt getwijfeld. Zo studeerde hij aan een seminarie waar ook veel bekende evangelicale voorgangers zich lieten opleiden.
Ketter
Vanzelfsprekend is niet iedereen gelukkig met Bells opvattingen, te meer omdat hij met zijn boeken, theatertours en theologische video's een groot publiek bereikt. In evangelicale kring werd het afgelopen jaar volop gediscussieerd over de vraag of Bell een ketter is.
Wie niet gelooft in de 'hel na de dood', was de gedachte bij sommigen, kan ook niet serieus in God geloven. Onzin, vindt Bell op zijn beurt. Het geloof in een aardse hel moedigt juist aan om te zorgen voor zij die lijden - precies waar het Jezus om te doen was.
Filmmaker Miller - ook christen - zoekt met Hellbound naar een soort middenpositie. Hij las alle bijbelse verwijzingen naar de hel en concludeerde dat eenduidigheid ver te zoeken is. Het geloof dat God beslist wie het na zijn overlijden goed krijgt en wie eeuwig moet lijden is een theologische constructie, meent hij. Amerika kan best iets minder hel gebruiken.
