Wanneer die geestelike reis iemand 'n wysneus, oppervlakkig en 'n narcis maak. Oor die verhouding godsdiens, die kerk en spiritualiteit (4).

Hoogmoedig, ja, hoogmoedig kan 'n mens word, as jy so geestelik is, waarsku die Nuwe Testament dikwels.  Of skynheilig. Of hoogheilig. 

Die geestelike reis lyk nie altyd mooi nie. 

Soms kan die geestelike reis werklik ernstig opgeneem word, met die allerbeste bedoelings - juis om nie hoogmoedig, hoogheilig of ander negatiewe dinge te wees nie. Vroomheid kan 'n mooi kleed aantrek. En tog dan skeefloop.

Toewyding en erns maak die geestelike reis nog nie reg nie.

Vir baie mense, byvoorbeeld, is dit genoeg as hulle een of ander private, persoonlike geestelike lewe het, skryf Schneiders in haar artikel oor die verhouding tussen godsdiens en spiritualiteit. Godsdienstige instellings of die kerk is vir hulle nie meer so belangrik nie.

‘n Mens moet nie te maklik aanvaar dat ‘n private spiritualiteit goed en reg is nie. Spiritualiteit pas heel goed by godsdiens in. Trouens, godsdiens is ‘n heel verstandige konteks waarin spiritualiteit kan funksioneer. Meer as wanneer spiritualiteit bloot maar net deel is van die mens se bestaan as individu. 

As ‘n mens die geestelike reis op jou eie onderneem, stel ‘n mens jouself bloot. Sonder die kerk en sonder ‘n godsdienstige omgewing verval mense dikwels in uiterstes en raak hulle selfs fanaties. Daar is nie ander gelowiges wat 'n mens toets, uithoor en met mens in debat tree nie. Daar is ook nie die wysheid van ervare gelowiges en leiers met baie ondervinding waarteen mens jou standpunte kan toets nie. 

Ander mense, weer, wat die geestelike reis probeer loop, verflou in hul geestelike lewe wanneer hulle nie deel is van ‘n gemeenskap van gelowiges wat hulle kan ondersteun en aanmoedig nie.

Sekerlik gaan gelowige mense foute maak en gaan daar in die kerk gebreke wees. Die kerk is nie volmaak nie. Die vraag is of dit ‘n goeie rede is om die kerk opsy te skuif. Maar sonder die kerk raak spiritualiteit oppervlakkig en wankelrig.

Verder kan ‘n geestelike mens wat nie in die kerk of in godsdiens deel nie, dikwels gefrustreerd raak omdat hy of sy nie geestelike diepte ontwikkel nie. Iemand wat ‘n private spiritualiteit het, is dikwels aangewys op sy eie, innerlike voorrade. En hulle kan nogal gou uitgeput raak. Die kerk het oor eeue heen diep nagedink oor die geestelike weg en ‘n mens sal baie stemme hoor van mense wat diep nagedink het oor lewenskwessies. Die kerk het ook krities gekyk na baie godsdienstige uitsprake wat namens God gedmaak is. Die kerk het dus deeglik die “geeste” getoets en op die proef gestel.

Dit het nie altyd maklik gegaan nie. Lang gesprekke, groot debatte, intense argumente was nodig voordat die kerk ingesien het dat slawerny verkeerd is, dat die liefdesgebod nie met rassisme te rym was nie en dat vroue voor God gelyk is. Vroom, baie vroom mense is slegs deur dekades van gesprekke en preke en geskrifte gebring tot bekeringservaringe waarin hulle belangrike vooroordele moes prysgee (Petrus oor die heidene!) ‘n Private spiritualiteit wat eintlik maar een of ander goeie gevoel is, is iets anders as die geestelike lewe wat eerbied vir die lewe het of wat ten alle koste geregtigheid soek. As ‘n mens op jou eie is, kan dit maklik gebeur dat jy hierdie kritiese denke ontbeer en dus die foute maak wat mense oor eeue heen leer vermy het. Jy laat jou nie beleer nie en jy sal ook nooit anders dink nie.

Laastens kan ‘n spiritualiteit sonder die kerk ‘n selfsugtige lewenswyse bevorder. Te maklik redeneer die geestelike mens dat die belangrikste vir hom of haar ‘n gevoel van geluk, innerlike tevredenheid en vervulling is. Dit word, in die woorde van Schneiders, ‘n soort naïewe narcisme. Mense is nie meer ingestel op ander nie. Hulle word makliker blind en doof vir die nood van minder-bevoorregtes. Hulle laat ook nie toe dat hulle in hul selfsugtigheid en soms ook in hul arrogansie uitgedaag en gekorrigeer word nie. Hulle raak ook al hoe alwetender: hulle weet so goed wat God besluit het. Dikwels stem God se wil nogal taamlik volmaak ooreen met hulle eie wil. Hulle weet wat God dink, en dikwels stem God se denke ook nogal taamlik noukeurig met hul eie gedagtes ooreen. En al is ‘n goeie, eerlike persoon bereid om na ander te luister en in hul standpunte getoets te word, is dit iets anders as wanneer iemand deur die godsdienstige instelling of kerk tot verantwoording geroep word.

Godsdiens kan ‘n baie vrugbare konteks vir spiritualiteit wees. Nie net vir die individu nie, maar ook vir groepe. Om na God se wil te soek en om te verlang na eenwording met God is nie altyd ‘n simpel saak nie. Dit is te belangrik om hierdie soeke en verlange te reduseer tot ‘n private saak. En dikwels het die soeke en verlange soveel moeilike en ingewikkelde kante, dat ‘n mens dit alleen maar saam met ander kan bedink en ervaar.

Dit beteken nog glad nie dat ‘n mens jou gewete moet laat verkrag nie, of dat ‘n mens jou integriteit moet prysgee nie. Altyd weer, skryf Schneiders, moet ‘n mens jou kritiese intselling teenoor godsdiens en teen die kerk behou. Ons moet nie te swaar aan die kerk of aan godsdiens dra nie. Maar ons moet ook nie te lig oor ons eie spiritualiteit dink nie. Dit is wanneer ons in die kerk bly dat ons bydrae daartoe dat die kerk nie afdwaal van die geestelike reis nie. En wanneer ‘n mens dit doen, het ‘n mens die voorreg dat ‘n mens kan deel in groot rykdomme wat godsdiens en die kerk tog nog kan bied – ten spyte van al die foute van die kerk.

 Hierdie deel van Schneiders se artikel vul op insiggewende maniere die gesprek oor wat spiritualiteit is, in. Heel duidelik is spiritualiteit baie meer as net ‘n persoonlike ervaring en emosie. Dit is meer as net ‘n persoonlike reis met God. Spiritualiteit soek na verstaan, na weet, na insig, na toetsing, na rypheid, na gemeenskap met ander, na self-hervorming, na gedurige groei – hoe moeilik dit ook al is en hoe ingrypend dit ook al van jou kan vra om baie geliefde standpunte prys te gee. Spiritualiteit is oop vir die roede van kritiek, vra ook gehoorsaamheid, vra omgee vir ander. Spiritualiteit wil ook geanker wees in die liggaam van Christus, in die kerk, in die wysheid van die eeue, in die gemeenskap van heiliges – hoe waaghalsig dit ook al mag wees.

Heelwat motiewe word op die manier gesuggereer as wesenlik aan Spiritualiteit.