'n
Paar jaar terug vertel iemand my hoe 'n persoon wat jare lank vir haar eie
ideale en voordeel geleef het, op 'n dag 'n heel nuwe insig in haar eie lewe
ontdek het. Daar was niks korrup aan haar vorige lewe nie. Sy het geveg vir wat
reg en goed is. Haar morele kompas was onberispelik en haar sukses in haar
beroep groot.
Toe,
op 'n gevorderde leeftyd, het sy ontdek hoe sy in haar lewe mense as syfers
beleef het. Sy het besef hoe min goed sy gedoen het. Op haar ouderdom het sy
ingesien dat 'n suksesvolle, morele lewe nie noodwendig die belangrikste is
nie.
En,
vertel my gespreksgenoot, 'n mens kan moeilik dertig jaar se gebrek aan
goed-doen inhaal.
Ek
kou lank aan ons gesprek. Soms is die belangrikste ding wat 'n mens kan doen,
om goed te wees vir mense om jou.
Die
gedagte van goed-doen kry vir my 'n nuwe
betekenis. Dit is sekerlik, besef ek ook, waar dat 'n mens moeilik jare se
verwaarlosing hiervan kan inhaal. Vele, vele mense ontdek dit te laat in hulle
lewens. En hulle dra 'n las van verwyt hieroor.
Juis
daarom vra die tema besonder aandag.
Dit
gaan vir my nie om 'n nuwe moralisme nie. Ek dink aan die verhaal eerder as 'n
ontwaking van spiritualiteit: ontferming en heiligheid is immers twee
sleutelbegrippe in spiritualiteit. Omgee
staan in die hart van spiritualiteit. Heiligheid beteken dat 'n mens 'n lewe
soek wat so ontfermend is soos wat God teenoor die wêreld en die skepping
is. Om goed te doen is dus 'n teken van 'n mens se geestelike volwassenheid en groei.
Dit
is daarom spesiaal dat iemand tot so 'n ontdekking en, dus, geestelike
verdieping kan kom, al is dit eers laat in so 'n persoon se lewe.
Onlangs
loop ek die persoon raak waaroor ons gesprek gegaan het. Ons staan lank en
gesels. Sy vertel my, terloops en sonder enige pretensies, hoe sy gereeld 'n
vriendin wat 'n invalide is, besoek om haar te versorg, uit te neem, haar
finansies te hanteer en haar versorging in die inrigting te monitor.
In
daardie een gesprek het ek 'n kant van die persoon gesien wat my meer
aangespreek het as al die spesiale gesprekke wat ons ooit gehad het. Nie oor
die goeie dade waaroor ons gepraat het nie, maar omdat ek in hierdie gesprek
ervaar hoe iemand omgee vir 'n ander, en, heeltemal onbewustelik, haar eie
belange eenvoudig op die agtergrond skuif.
Daar
is iets roerends aan dinge wat mense doen bloot omdat hulle ander gelukkig wil
sien.
Veral
en des te meer wanneer dit iemand is van wie jy dit nie verwag nie.
En
tog: die ervaring laat my weer eens besef hoe belangrik dit is dat 'n mens
gedurigdeur weer met mede-pelgrims weeg wat werklik saak maak. Want, daar kan 'n tyd kom dat dit nie meer moontlik is om goed te doen nie.
Hieraan
dink ek toe ek vanoggend 'n spesiale berig lees. In 1979 is 'n Amerikaner wat
vir 'n groot firma in 'n Suid-Amerikaanse land gewerk het, uit sy huis ontvoer
deur 'n groep wat gekant was teen sy firma se teenwoordigheid en samewerking
met die destydse regering.
Hy
is vir byna drie en 'n half jaar in 'n oerwoud deur gemaskerde wagte aangehou
in 'n hut, vasgeketting aan 'n paal. Heel per ongeluk het polisielede op hom
afgekom, sy wagte doodgeskiet en hom tronk toe geneem. Hulle het nie geweet wie
hy was nie.
Niemand
het gedink hy leef nog nie. Net sy familie het aan die hoop vasgehou dat hulle
hom weer sou sien.
Hy
het nooit bitter geword nie. Hy het van Woensdag tot Woensdag geleef, met sy
wagte gesprekke aangeknoop en met hulle geargumenteer oor die politiek.
Van
kindsbeen af, vertel hy, het hy mense se woord maklik aanvaar. Daarom het hy
ook geglo dat sy wagte bedoel het toe hulle hom verseker het dat hulle hom nie
gaan doodmaak nie. Sy ontvoerders het
drie en 'n half miljoen dollars as losprys geëis, maar ook dat sy firma kos vir
die armes versprei en hul korrupte samewerking met die regering in advertensies
erken.
Sy
traumatiese ervaring in die diep oerwoud van 'n Suid-Amerikaanse land toe hy 24
uur per dag vasgeketting en voor die loop van 'n geweer geleef het, het hom 'n
paar dinge geleer, het hy na sy bevryding en terugkeer huis toe, vertel.
Dit
is 'n indrukwekkende eenvoudige les:
Hy
het geleer wat regtig in 'n mens se lewe saak maak en watter prioriteite jy
moet nastreef.
Hy
het geleer hoe belangrike sy geloof in God vir hom was.
En,
lees ek die slot van hierdie verhaal in vandag se NYT: hy het geleer hoe
belangrik dit is om goed te doen terwyl 'n mens kan.
Dit is die laaste woordjie wat by my bly: om goed te doen terwyl 'n mens kan.
Die uitdaging, dus, is nie net om te ontdek hoe belangrik goed-doen is nie, maar ook om te besef dat goed-doen 'n goddelike gawe is wat 'n mens net tot jou eie geestelike agteruitgang verwaarloos. Meer nog: om te kan goed doen, is 'n voorreg - daar kom tye dat dit dalk nie meer moontlik is nie.
