Ontferming en geregtigheid: oor die Bybel in ons lewe

Die Bybel is ryk, baie ryk aan onvergeetlike uitsprake. Daar is die wonderlike vers in Genesis oor die aarde wat woes en leeg was voordat God ingegryp het (die Nuwe Vertaling het dit bietjie flouerig vertaal). Woes en leeg – so lyk ons skepping sonder God. Die Psalms het mense ook dikwels bygebly op hul geestelike reis. Maar daar is ook Paulus se onvergeetlike liefdesteks in 1 Korintiërs 13, om nie van Jesus se tydlose bergrede en gelykenisse te praat nie. ‘n Mens kan hierdie tekste oor en oor lees.

Maar die Bybel is ook liederlik misbruik, veral waar dit uit konteks aangehaal is. ‘n Mens is al so sat van die oneindige twis oor skepping, kreasionisme en evolusie waar mense mekaar toespreek sonder om na mekaar te luister en waar die Bybel tot ‘n wetenskaplike handboek gedegradeer word. Wat dit nie is nie. Ons kry nie in die Bybel wetenskaplike handboeke oor die geografie, weerkunde, sterrekunde, genetika, medisyne en veeartsenykunde nie. Daarvoor het die Here mense gesonde verstand gegee om hulleself te bekwaam en deur die wetenskap daaroor meer te wete te kom.

Die Bybel is ‘n geestelike boek, ‘n instrument van die Heilige Gees om die mens op haar of sy geestelike reis te begelei. Dit staan in die teken van transformasie. As ‘n mens Bybelteksies uit die Bybel uitlig en as klippe gebruik om jou teenstanders af te breek of te bestook met “die” waarheid, is ‘n mens disrespekvol. Die Bybel is die Here se liefdeswoord om ‘n mens te bring om een te word met God en om die beeld van ‘n liefdevolle God uit te straal.

Een van die lelike woorde wat dikwels teen die suurknolle van die geloof gebruik word, is dat hulle fundamentaliste is. En die arrogantstes onder hulle sal selfs sê: as ek ‘n fundamentalis is omdat ek glo in wat ek glo, dan is ek ‘n fundamentalis. Maar hulle sien nie hoeveel skade deur die eeue heen aangerig is deur mense wat die Bybel uit konteks aanhaal nie. Daarvoor is daar legio voorbeelde. Om net een van die dodelikste voorbeelde te noem: die meeste van ons het grootgeword in ‘n tyd toe die Bybel gebruik is om apartheid te regverdig. En dit het namelose lyding in ons land gebring.

Natuurlik is ‘n mens se verhouding met God verbind met die waarheid. Ons glo nie maar net wat ons wil nie. Maar geloof gaan oor baie meer as net die waarheid. Ons het geloof verskraal tot die instemming oor sekere feite, terwyl dit eintlik gaan oor ons vertroue op en lewe uit God se liefde. Maar ons verhouding met God gaan ook oor respek, oor ontferming, oor gehoorsaamheid, oor meelewing, om menslikheid en duisende ander dinge – dus oor baie meer as net ware feite.

Jesus het juis vir die Fariseërs gewaarsku dat hulle vergeet het hoe die profete gesê het God stel nie in hulle belangrik items belang nie as hulle ontferming en regverdigheid vergeet nie. Hulle kan alerhande offers maak en allerhande tiendes afgee aan God, so uiters godsdienstig, maar as hulle genadeloos is, stel hulle hulself buite God se genade. Met ander woorde: ontferming is belangriker as al ons waarhede oor ons geloof. In Jesus se tyd was daar groot stryd oor die “ware” tempel – was dit die een in Jerusalem of in Samaria. En die Samaritaanse vrou in Johannes 4 het lustig meegedoen aan daardie twis (Joh.419). Jesus het in reaksie vir haar gesê dat daardie “waarheid” ook tot niet sal gaan. En dit het ook.

‘n Mens kan jou hele huis vol Bybelversies plak en sonder God wees. Jy kan elke dag in die tempel van die Here gaan offer en tog onder God se oordeel staan. Vandag dink ek nogal aan daardie handelaars wat deur Jesus in die tempel verjaag is. Om in die tempel te kon inkom, was nie maklik nie. Heidene en vroue is gewaarsku om daar uit te bly. Jy moes dus godsdienstig wees om daar te kon ingaan. Hierdie handelaars was dus gelowiges wat vroom offerdiere gaan verkoop het aan die pelgrims wat van ver gekom het en nie offerdiere by hulle gehad het nie. Die handerlaars het dus vroom “’n diens aan die behoeftiges” gelewer.

Maar dit is aan hulle te danke dat ons die een groot episode het waarin Jesus fisiek woedend geword het. Hulle het die mense uitgebuit en het onregverdige pryse vir hulle ware gevra. Hulle het van God se tempel ‘n rowerspelonk gemaak. Hulle vroom daad van ontferming was hulle ondergang.

Dit is ‘n groot troos om met ‘n Bybelvers die dag te kan ingaan en te voel hoedat jy naby aan God bly wanneer die herinnering aan daardie vers jou bybly. Maar ‘n mens kan so met jou Bybelvers en al ‘n lewe van veroordeling, van afbrekende kritiek, van onverdraagsaamheid, van verdraaiing van ander se mening en van liefdeloosheid lei. As ‘n Bybelvers nie deel is van ‘n lewe van liefde, nederigheid, ontferming en geregtigheid nie, word dit nie net ‘n oordeel nie, maar bring dit ander mense ook tot ‘n val. Met ander woorde: jy kan die Bybel losmaak uit die raamwerk van liefde en ontferming waarin dit ingebou is.

Die Bybel is ‘n boek wat ons nader aan God en nader aan ander mense bring. Waar dit skeiding, afstand en veral haat tussen mense bring, is dit omdat mense van die Bybel as God se woonplek ‘n rowerspelonk maak. Dit gebeur waar mense Bybelversies uitlig om hul waarhede te bewys en ander in die proses af te breek, hul geloof te bevraagteken en hulle te veroordeel as ketters. Dan maak jy groot aansprake daarop dat die Bybel die fondament van jou lewe is. Jy staan op die fondament van jou waarheid, maar jy leef nie ‘n lewe van liefde en ontferming in waarheid nie. Jy het al jou feit reg, maar jy het nie die liefde nie.

Al sou ek al die kennis ..... Of lees maar ook hoe Paulus in 1 Kor. 13:8 praat van "die kennis" wat "uitgedien sal raak..." Of: soos in die Ou Vertaling: dit sal tot niet gaan....