Wanneer die kerk hom met bysake besig hou

Op Goeie Vrydag verskyn daar in Trouw hierdie artikel wat my uit die hart gegryp is. Die kerk, dikwels ook in ons land, het in sommige gevalle sy egte visie verloor en hou hom besig met allerhande politiekery. 

So groei die besef al die afgelope paar jaar in my gemoed. Allerhande magsgrepe skuil in sekere vorme van publieke teleologie, tans so gewild by vele, en skep die indruk dat die kerk kompeteer met sekulêre vakgebiede en terreine, soos die ekonomie, die politiek, die kunste en die vermaaklikheidswêreld. 

Niemand mag die kerk sy profetiese taak ontsê nie. En die kerk het sekerlik 'n belangrike getuienis oor samelewingstema's te lewer. Dit is nie onder bespreking nie. Die groot vraag is hoe hierdie taak gelewer word en wat die verhouding daarvan tot die dienende en priesterlike funksie van die kerk is - soos blyk uit die artikel wat ek hier aanhaal.

Hierdie artikel verdien aandag en wydgaande bespreking. 

Hier is dit:

'De eenvoud van het geloof is verloren gegaan'

Stephanie Engel − 06/04/12, 14:31

 

Het christendom in de VS bevindt zich in een crisis. De kerk bemoeit zich teveel met aardse zaken als erkenning en macht, terwijl de basis verloren gaat, zegt schrijver en politiek commentator Andrew Sullivan. "We hebben een radicale spirituele ommekeer nodig, door terug te gaan naar de kern van religie en deze in haar pure vorm te beleven.

 De houding van de kerk als institutioneel bolwerk en de huidige samenleving hebben volgens Sullivan de ware geloofsleer om zeep geholpen. "Er is iets heel erg fout gegaan. We hebben te maken met impulsen die voortkomen uit een paniektoestand in een moderne samenleving en uit angst voor de amorfe 'andere'. Deze versie van het christendom staat in schril contrast met de woorden van Christus."

Sullivan, een van oorsprong Britse katholiek die zelf sterk zegt te geloven in de leer van Jezus Christus en al jaren vanuit Washington DC schrijft over politiek, deelt in een uitgebreid coverartikel van Newsweek zijn grote zorgen over de plek die religie inneemt in de huidige Amerikaanse democratie.

Secularisme
"De crisis waarin het christendom verkeert, is het beste te omschrijven door de nieuwe betekenis die aan het woord secularisme is gegeven. Secularisme stond ooit voor scheiding tussen geloof en politiek; nu betekent het voor velen simpelweg atheïsme. De kunst om gelovig te zijn in een religieuze omgeving en om redelijk te zijn in een politieke entourage is voor onze eigen ogen teniet gedaan."

Het idee van een eenvoudig, puur, apolitiek christendom staat volgens Sullivan haaks op de dagelijkse Amerikaanse realiteit in de 21e eeuw. "Zaken waar het christendom vandaag de dag zich obsessief mee bezig houdt, kwamen niet voor in het originele Nieuwe Testament. Jezus heeft nooit over homoseksualiteit of abortus gesproken en zijn enige opmerking over het huwelijk was zijn afwijzing van scheiding."

"De gehele kerkelijke leiding zou moeten aftreden, maar in plaats daarvan zijn ze geobsedeerd door het seksleven van anderen, wie het recht heeft op een burgerlijk huwelijk en wie er voor anticonceptie in een zorgverzekering betaalt. Voor armoede, ongelijkheid en zelfs marteling heeft de kerk veel minder publieke aandacht."

Religie in haar pure vorm
De invloedrijke columnist pleit voor een spirituele transformatie door terug te gaan naar de kern van religie en deze in haar pure vorm te beleven. Dit zou volgens Sullivan de enige weg zijn om 'verandering teweeg te brengen in de zeurende leegheid van onze kapitalistische levens'.

"Overal zie je dat mensen pogingen doen om hun leven te veranderen: van experimentele spiritualiteit tot rijzend fundamentalisme. Het is niet opmerkelijk dat velen zich afkeren van het christendom en zich met dingen als yoga en meditatie bezig houden. De hang naar God bestaat nog steeds. Het merendeel van de Amerikanen gelooft nog steeds in een hogere macht. Maar de behoefte om nieuwe vragen te stellen over christelijke instituten en ideeën is net zo realistisch als de crisis diep is."

Want, zo redeneert Sullivan, wat maakt het uit hoe sterk je gelooft in verschillende doctrines als je zelf niet leeft volgens deze geloofsleer? Wat heeft een institutionele religie voor zin? Waarom houden mensen zich niet alleen met de basis bezig, vraagt Sullivan zich af: "Heiligen werden niet als zodanig bekend omdat ze een succesvolle politieke strijd leverden, volop in de belangstelling van de media stonden of omdat ze zich protesten tegen abortus financierden. Ze waren eenvoudigweg heiligen door hun manier van leven."

Gaten in de Bijbel
Deze boodschap ziet Sullivan ook terug in het gedachtegoed van Thomas Jefferson. Deze filosoof en derde Amerikaanse president van de Verenigde Staten knipte op 27-jarige leeftijd passages uit de Bijbel omdat hij grote delen van de Schrift als misvatting zag.

Jefferson ontdeed het 18e eeuwse boekwerk, dat nog steeds te bewonderen is in het National Museum of American History in Washington DC, van teksten die er volgens hem echt toe deden. De uitgeknipte teksten bevatten de ware woorden van Jezus. De rest vond hij een 'religieuze mesthoop'.

"Als we Jefferson beschouwen als de grote architect van het concept scheiding tussen kerk en staat, dan zal hij met 'kerk' het pure, eenvoudige, apolitieke christendom bedoeld hebben, dat losstaat van degenen die Jezus eeuwen na zijn dood hebben gebruikt voor eigen gewin en om hun macht te vergroten", aldus Sullivan.

Eenvoudige levensstijl
De eenvoud van het geloof, de scheiding van kerk en staat en zijn pleidooi voor een meer bescheiden manier van leven illustreert Sullivan ook aan de hand van Franciscus van Assisi, die zich bewust in armoede stortte en zijn leven wijdde aan gebed en de natuur.

"Tegenwoordig zou Franciscus als een gek bestempeld worden en er waren velen in zijn tijd die dat ook deden. Maar je zou ook zijn eenvoudige levensstijl kunnen bewonderen en het als een vorm van bevrijding zien. Het is in zekere zin te gek voor woorden om je leven terug te brengen naar basisbehoeften, door alleen om het dagelijks brood te bedelen, anderen te vergeven voor hun daden en jezelf wegcijferen. Maar daarmee laat je ook de complexiteit varen en richt je jezelf alleen op de eenvoud van het leven."

"Voor velen van ons zou zo'n leven niet genoeg zijn, maar er zit veel wijsheid in de acceptatie van de mysterieuze kanten van het leven. Het christendom van Jefferson en Franciscus komt niet uit het hoofd, maar uit de ziel. Het gaat niet om aardse zaken als succes en erkenning en het staat ver af van macht en rijkdom."

Radicale spirituele ommekeer
Sullivan zegt geen concrete oplossingen aan te kunnen dragen die het christendom kan bevrijden uit de huidige crisis, maar hij geeft wel aan waar de kerk zich vooral niet op moet richten. "Ik weet niet hoe ze zich vrij kunnen maken van de zaken die hen afleiden en verleiden, maar ik weet wel dat ze het niet bereiken door zich met politieke zaken bezig te houden in plaats van met gebed."

Hij vat zijn visie op religie samen met de omschrijving 'religion of unachievement'. "Deze vorm van religie is niet bang. In de angstige, beperkte levens van onze moderne twitterende zielen, met materiële obsessies die ontstaan omdat zekerheid in recessie verkeert, in een wereld waarin sektarisch extremisme dreigt met massaverwoesting, is het belangrijker dan ooit te voren dat we vasthouden aan het zuivere christendom dat de waarheid nastreeft zonder voornemens of verwachtingen."

Volgens Sullivan zijn we toe aan een 'radicale spirituele ommekeer'. Tegelijkertijd zijn we al twee millennia bekend met de essentie van een dergelijke spirituele verandering, omdat deze boodschap onze beschaving heeft gevormd. En ooit, zo sluit Sullivan zijn betoog af, zal deze spirituele kern van religie terugkeren, 'wanneer politiek, doctrine en trots komen te vervallen'.