Om die Sondag-preek te herkou of nie?

In sy boek oor die “Praktyk van Vroomheid”, raak Voetius ‘n interessante onderwerp aan. Dit het my herinner aan die enkele mense wat ‘n mens soms in die kerk sien aantekeninge maak terwyl hulle na die preek luister. Dit is iets wat my altyd boei. Soms kry ek die indruk dat dit ook ‘n gewoonte is wat ‘n mens al hoe minder in die kerk opmerk.  Dit hang ook saam daarmee dat gemeentes deesdae preke opneem en beskikbaar stel.

Ek onthou hoe ek soms van die kerklike saakgelasgtigde gehoor het dat sommige weke daar nogal ‘n aanvraag van sulke opnames was. Dit het my geboei dat mense so intens kan saamleef met preke.

Mense wat preke neerskryf leef kennelik nie net tydens die erediens mee nie, maar wil ook daarna nog saam die preek onthou en bedink. En dit is ‘n gewoonte wat soms selfs by hoogs intellektuele mense voorkom. Prof. Andre Hugo, byvoorbeeld, die befaamde klassikus van Stellenbosch het in sy dagboeke oor jare heen elke Sondag tuis die preek van die dag wat hy in die Moederkerk gehoor het, gaan opskryf.

Dit is ‘n boeiende vroomheidspraktyk – maar iets waaroor ek nog nooit eintlik nagedink het nie.

Voetius het hierdie gewoonte uitgebreid bekyk, want blykbaar was daar mense vir wie dit maar ‘n omstrede kwessie was. Hy twyfel egter nie vir ‘n oomblik nie. Vir hom maak die gewoonte sin. As God die Bybeltekste laat neerskryf het, redeneer hy, kan mense dieselfde gawe van skryf gebruik om die preek te onthou. Dit gaan ook nie bloot net om mense wat swak onthou nie. Hy raai aan dat selfs kinders, jongmense en weduwees (!) preke neeskryf sodat hulle nog daaroor kan nadink. Voetius het ‘n hele ry Bybelverse wat hy gebruik om hierdie gewoonte aan te prys.

Ek herken hierin iets meer van Voetius se beklemtoning van meditasie as ‘n belangrike aspek van vroomheid. Die Bybel en die verkondiging daarvan moet steeds weer in hierdie nadenke en mymering ‘n belangrike rol speel.

Ek begin ook besef dat die erediens-register wat elke Sondag ingevul word en wat die teksvers van die prediking bevat, ook ‘n ou gebruik reflekteer. In Nederland, verneem ek, is daar ook na die diens ‘n gesprek tussen kerkraad en predikant oor die prediking. (Dis dalk goed, dink ek, dat sommige predikers ‘n slag verantwoordelik gemaak word vir wat hulle van die kansel aanbied.)

Tog boei dit my dat Voetius ‘n lang relaas oor so ‘n saak soos die neerskryf van ‘n preek het. Om te dink dat hy oor hierdie eenvoudige kwessie allerhande argumente uitwerk. En ek besef verras dat die mense wat preke neerskryf dalk uit gesinne kom wat ‘n baie lang vroomheidspraktyk kontinueer. Ek is nuuskierig om te hoor wat motiveer sommige mense om tog die preek te wil neeskryf. Daaroor wil ek so bietjie verder navraag doen.  

Maar wat my veral opval is hoedat Voetius, wat origens maar fundamentalisties en soms buitengewoon skerp kon wees, terugval op sy aartsvyande, die Rooms-Katolieke, om sy aanprysing van die neeskryf van preke te motiveer. Tot by Augustinus is daar name van bekendes wat die gewoonte van preke neerskryf, aanprys. Voetius is ook bewus van Anglikaanse lidmate wat oor ‘n lang periode preke aangespoor is om preke neer te skryf. Hy noem onder andere hoe koning Edward VI preke in Griekse letters neerskryf sodat sy hofdienaars dit nie kon lees nie.

Uiteindelik wys dit heen op ‘n paar dieper dinge: steeds weer is die geestelike reis gebind aan die verkondiging van die Woord; tweedens word die geestelike reis gekenmerk deur ‘n bewuswordingsproses. Die gelowige span hom of haar in om die stem van God duidelik te hoor – selfs die skryfproses word daarvoor ingespan. En derdens: die geestelike reis bly ‘n proses van nadenke, mymering, herkouing van wat geloofsgenote oor God se woord en wil meedeel. Altyd weer word ons herinner dat ons groter wysheid nodig het om die reis voort te sit. Ons eie wysheid is tog skromelik vlak.  En, uiteindelik, wys hierdie saak op die belangrikheid van die prediking. Dikwels is die preek die enigste inwyding in die verborgenheid van die Evangelie.

Die mens wat tydens die preek nog wil nota’s maak, is besig om met eerbied te soek om God te hoor praat, om hierdie Spreke in te neem en dan saam te neem.