Die moordenaarshart van die kerk...

In een van die referate by ons byeenkoms in Gloucestershire, praat Lloyd Pietersen oor 2 Timoteus 3:10-17. Dit is deel van Paulus se tweede brief aan Timoteus waarin hy, kort voor sy dood en uit die tronk, aan Timoteus, sy getroue medewerker, sy “testament” stuur.

Paulus kyk terug op sy bediening en herinner Timoteus aan die voorbeeld wat hy vir hom gestel het. Hy praat oor sy lewe, sy ideale, sy geloof, geduld, liefde en volharding.

Maar dan vertel hy van die vervolgings wat hy moes verduur en die lyding wat hy ondergaan het. Die Here het hom egter in al hierdie dinge bewaar. Dan skryf Paulus in vers 12 hierdie opvallende woord: “Elkeen wat soek ‘n dapper, vroom lewe te lei, sal vervolg word.”

Lloyd verduidelik dat die vers nie ‘n sug na martelaarskap is nie. Reeds van die vroegste tye het Christene besef dat hulle bloot net deur hulle getuienis ‘n prys sal betaal. Lateraan het gelowiges heeltemal perspektief verloor en aktief gesoek om doodgemaak te word, veral omdat hulle graag martelaars vir hulle geloof wou wees. Dit was nooit wat Paulus in gedagte gehad het nie.

Die moeilike deel van Lloyd se aanbieding kom wanneer hy vertel hoe die vers in die latere kerkgeskiedenis gebruik is. Dit word ‘n afgryslike verhaal, want hy vertel die geskiedenis van die Anabaptiste van die sestiende eeu en spesifiek stories waarin hulle gruwelik vervolg is.

Hulle is dikwels, bloot omdat hulle Anabaptiste was, deur die owerheid, Protestante en Katolieke, gevang, in tronke opgesluit en dan verhoor. As hulle nie bereid was om hulle geloof te verraai nie, is hulle monde toegespyker sodat hulle nie op die brandstapel kon getuig nie. Hulle is origens verbrand, opgehang of in sakke gestop en verdrink.

Sommige het hul geloof verraai, maar sommige het geweier. In reaksie op hul vervolging het hulle soms uitgeroep dat Paulus reeds geskryf het dat gelowiges vervolg sal word en dan verwys na 2 Timoteus 3:12.

Ek sit en luister na sy verhale oor die skanddade van kerke deur die geskiedenis heen.

Na die tyd gaan lees ek weer sy referaat. Daar is die een verhaal na die ander wat ‘n mens met moeite, en ontgogeld, deurlees. Uit al die verhale haal ek hierdie een aan. Dink net: die moordenaars van mense wie se groot sonde was dat hulle bietjie anders gedink het, het veral hulle monde toegeskroef sodat hulle nie in hul laaste oomblikke van hul geloof kon getuig nie.

Hier volg sy weergawe

Picolet and two companions, Henderick van Etten and Herman, were walking in a forest near Antwerp in 1569 “singing and speaking of the word of the Lord” when they were arrested by the local bailiff. They were searched and several books were found, including a New Testament.

They were then asked when they had last been to confession and to the sacrament. Abraham replied that it had been in Italy four years previously whereupon they were arrested and brought to Antwerp. On interrogation Herman broke down and lied that he had actually been to confession the previous Easter. As a result he was released but the other two refused to change their story. They were sentenced to death and were burned alive after having had their tongues fastened out of their mouths with screwplates to prevent them from speaking. Following their death their bodies were left exposed to the birds. Picolet, whilst in prison, wrote to his sisters, reminding them of Christ’s example of suffering and quoting a number of texts including 2 Tim 3:12. He is comforted by the fact that, after suffering for a little while, he will enter into the Lord’s presence. He informs them that he has been told of the date of his execution and thinks that his captors meant to frighten him with this information but that instead he experienced great strengthening from the Lord.

Gedink daardie dae is verby? Letterlik is dit nog by ons: Daar word vandag nog duisende mense doodgemaak omdat hulle Christene is.

Maar dit is die "sagte" kant, dink ek, aan vervolging, as 'n mens kan waag om dit so te noem. 

Daar is ander venynige vorme van vervolging wat ons gerieflik miskyk en wat diep, weggesteek in ons donker kerk-harte skuil.

Die harde kant van vervolging is hoeveel mense binne die kerk leef wat deur onverdraagsaamheid, oor en weer bakleiery, belastering en vyandigheid vernietig word. Hoeveel mense op die rand van die samelewing – daardie mense met wie Jesus gemeng het en wat in die oë van die respektabeles onaantasbaar was, hoeveel van hulle is nog onwelkom in die kerk? Verag oor hul mens-wees, oor hul velkleur, oor hul gender, oor hul seksualiteit.

Maar ons hoef nie eer so ver te soek nie. Ons teologiese debatte, ons agter-die-rug gesprekke, ons venynige kommentaar is soms deurspek met dade van verwerping en selfs vervolging.

Moord, het die Heiland geleer, kom nie maar net deur die bloedige messteek nie.

Dit kom deur die hatige kyk, die woedende kwetswoord, die afwysende vinger, die meerderwaardige blik.

Een ding wat ek besef, en wat in gesprekke tot my deurdring hierdie twee weke van byeenkomste is dat 'n mens nooit te gou moet vingerwys nie. Die boosheid van die geskiedenis wys ons: diep in ons innerlike, in elkeen van ons innerlike, skuil die moordenaarshart van die kerk. Dit is ons eie mense, ons voorouers, wat deur hul vrome ywer maklik ander kon ophang, verdrink en verbrand oor hul "verkeerde" geloof.