In Forenc en Christel Toth se pragtige boek oor Russiese
Ikone (Bekking, 2004) bespreek hulle ‘n besondere Russiese ikoon uit hulle
versameling.
Dit is ‘n ikoon wat Christus Pantokrator (Alleenheerser) in
sy glorie uitbeeld.
Dit is die simboliek in hulle beskrywing van die ikoon wat my
boei.
Hulle verduideliking van die ikoon (uit Nederlands vertaal)
lui:
Christus
sit op die troon as heerser van die hemelryk. Sy gesig is sereen. Sy oë volg
die kyker waar die kyker ook al voor die ikoon staan. Hy tel die regterhand op
in ‘n seënende gebaar.
Die twee
vingers wat in die lug opsteek, simboliseer die goddelike en menslike natuur
van Christus.
Sy drie
gevoude vingers simboliseer die goddelike triniteit.
In die ou
Romeinse senaat was die opgehefde hand ‘n simbool dat iemand die reg het op ‘n
spreekbeurt. Hy is aan die woord. Net so is Christus die Woord.
In die
linkerhand hou Christus die Bybel wat oopgeslaan is by Matteus 11:28: “Kom na
my toe almal wat vermoeid en belas is en ek sal julle rus gee.”
Die
koninklike klere van Christus straal ‘n goue lig uit. Goud simboliseer die
gloed van die Heilige Gees.
Rooi
simboliseer goddelikheid en word afgewissel met groen as kleur vir menslikheid.
Die groen sirkel simboliseer die ewige en oneindige.
Die rooi
vierkantsvorm is die simbool van die aardse en eindige. In die vier hoeke van
die vorm is die tekens van die vier evangeliste. Matteus is ‘n engel, Markus ‘n
leeu, Johannes ‘n adelaar en Lukas ‘n stier.
In die hart van die kyker wat met hierdie kennis voor die
ikoon staan, broei vele gedagtes. In die noue verweefdheid wat in die
verhouding van God en mens na vore kom, merk die kyker met troos hoe die
heerlikheid van God die menslike lewe deurdring en in stand hou. Maar die ikoon
is terselfdertyd ‘n heenwysing na die rol van die Skrif in spiritualiteit:
wanneer ‘n mens voor die ikoon staan, is die heilige geskrifte die konstante
gespreksvennoot. Die gloed van die Heilige Gees spoel oor tot hulle wat kyk en
oop is vir wat die Skrif oor eeue heen in die sprekers en kunstenaars van alle
tye wakker gemaak het.
