Wat is liefde? Oor 'n nag van ekstase.

David Brooks skryf hierdie aangrypende stuk in vandag se NYT oor Isaiah Berlin se ontmoeting in 1945 met Anna Akhmatova, die bekende Russiese digter in die destydse Leningrad - vandag Sint Pietersburg. Anna was 20 jaar ouer as  Berlin en bekend as 'n digteres in Rusland voor die kommunistiese revolusie. Die kommuniste het haar nie toegelaat om haar gedigte te publiseer nie, het haar man valslik skuldig bevind en tereggestel. Toe het hulle haar seun in die tronk gestop waar sy 17 maande lank tevergeefs gaan staan het om nuus omtrent hom te kry.

Nadat hul gesprek eers strammerig verloop het, met besoekers wat gedurig in en uit geloop het, was hulle teen middernag alleen. Sy het haar lewensverhaal vir hom vertel. Toe het sy Byron se Don Juan met soveel emosie opgesê dat Byron moes wegdraai om sy eie gevoelens te verberg. Sy het vir hom vertel van haar eie gedigte en hoe hulle veroorsaak het dat een van haar kollega's deur die regering tereggestel is.

Toe het hulle gesprek oor al die groot skrywers gegaan. Teen vieruur die oggend het hulle saamgestem oor hoe groot Pushkim en Chekhov was. Berlin het van Turgenev gehou, maar Akhmatova het vertel dat sy eerder Dostojevski verkies het.

Hul gesprek het al hoe intenser geraak en hulle het hul innerlike aan mekaar blootgelê. Akhmatova het van haar eensaamheid vertel, haar emosies, haar sienings oor literatuur en kuns. Hulle het dieselfde boeke gelees, dieselfde kennis gedeel, mekaar se verlangens verstaan.

Daardie nag, het Ignatieff geskryf, het Berlin se lewe so na aan die volmaaktheid van kuns gekom soos wat moontlik is. Hy het hom van Akhmatova weggeskeur en teen 11 uur die oggend eers in die bed geklim met die uitroep: "ek is verlief, ek is verlief."

Brooks lewer dan kommentaar op hierdie verhaal: dit vertel van twee mense vir wie kennis nie iets is waardeur 'n mens iets anders bereik nie. Wat vir hulle saak maak is kennis van die groot werke, van die wêreld se groot bronne van wysheid. Wat saak maak is of jy die groot insigte van die eeue verstaan, die groot werke dat jou begelei om die lewe in al sy rykheid te beleef en om op 'n subtiele manier morele en emosionele oordele te vel. Hulle was spiritueel ambisieus, terwyl hulle 'n gedeelde wysheid gehad het van daardie groot kenners wat ons beter verstaan as wat ons onsself verstaan. In een nag het hulle totale harmonie beleef en alle grense tussen hulle het vervaag.

Hy skryf: "If you read the poems Akhmatova wrote about that night, you get the impression that they slept together, but, according to Ignatieff, they barely touched. Their communion was primarily intellectual, emotional and spiritual, creating a combination of friendship and love. If friends famously confront the world side by side and lovers live face to face, Berlin and Akhmatova seemed to somehow enact both postures at once. They shared and also augmented each other’s understanding.

For Berlin, this night was the most important event of his life. Akhmatova was stuck in the Soviet Union, living under a regime of manipulation, fear and lies. She suffered horrendously for it. The regime decided that she had cavorted with a British spy. She was expelled from the Writer’s Union. Her son was thrown into prison. She was desolated but never blamed Berlin, speaking of him fervently and writing movingly about the numinous magic of that night."

Brooks sluit af: daar was 'n tyd dat vele mense hierdie soort van lewe opgesoek het. Maar daardie tye lyk asof dit verby is. En dit lyk nie of die opvoeders hulle studente vir hierdie soort liefde voorberei nie.

In 'n tyd waarin 'n mens na diepte soek as jy oor die liefde praat, kry 'n mens in die verhaal alles wat kenmerkend is van die geestelike lewe: instelling (wat 'n mens alles oor literatuur weet en verlang om te weet), lectio (lees van tekste), meditasie (herkou aan die bronne van wysheid), oratiwiteit (wanneer die kennis in verwondering omslaan) en kontemplasie (om die Grootsheid te ontdek).

'n Goeie begin van die dag vir my...