Onlangs
skryf ek ‘n artikel oor die paradys en besef weer hoe belangrik dit vir die
Bybelse tekste was om oor die paradys na te dink.
In
ons tyd laat paradys-stories wenkbroue lig: Dit is, dink ons dikwels, ‘n ontvlugtingsmotief:
wêreldvreemdheid, askese lei tot die wegvlugt na ‘n ander, aparte ruimte – die
paradys.
Maar
so word die paradys misverstaan.
Die
Bybeltekste is duidelik: Die paradys, die tuin van God, word van die begin af
as deel van die skepping beskryf. En in alle tye het eksegete steeds weer die
paradys en die skepping met mekaar verbind. Paradys het alles met die wêreld te
doen.
Vele
uitleggers het daarop gewys dat die verhaal van die paradys die Bybelse kanon omraam.
Daar is ‘n paradysverhaal in Genesis 2-3. Daar is in Openbaring 21-22, die
laaste Bybelboek, die paradys van die eindtyd. Wat verlore geraak het, sal
terugkom. Van die begin tot die einde staan die verhaal van God in die teken
van die Tuin.
Altyddeur,
egter, was die paradys deel van die wêreld, van die werklikheid waarin mense
hul bestaan gevind het. Die paradys was God se werklikheid wat die vervalle
wêreld bevraagteken het. Die paradys vertel hoe die wêreld bedoel was om te
wees en hoe die wêreld eendag weer sal word wat dit was.
Die
paradys is geen ontvlugting van die werklikheid nie. Dit vertel hoe die wêreld
werklik is.
Maar,
sou dit waar wees, is die versugting: waar ontdek ‘n mens wat paradys beteken?
‘n
Antwoord vind ‘n mens in die middelste anker van die Bybel. Want die
paradys-verhaal vind ‘n mens by uitnemendheid uitgebeeld in die lewe van Jesus.
Markus, die oudste Evangelie, vertel met die versoekingsverhaal hoedat Jesus
die boosheid wat die wêreld beheer het, tot ‘n einde gebring het. Aan die einde
van die toetsing van Jesus, is Jesus in die woestyn, saam met die wilde diere
(Mk.1:13). Die engele het vir Jesus versorg. Die paradys het teruggekeer.
Die
ander twee Evangeliste, Matteus en Lukas, het die verhaal aangevul met hul
boodskap van vrede. In Jesus breek die vredestyd weer deur – wat eeue-lang
verlore was, is teruggevind. Mens en wilde dier is in een ruimte, met engele
wat ook teenwoordig is. Johannes-evangelie vertel op sy beurt dikwels van Jesus
in die tuin en sluit sy boek af met die opstanding wat in die tuin plaasvind –
die plek waar Jesus op die bly Paasdag, soos ‘n tuinier, in die oggend
rondwandel.
Maar
die kerstyd loop nog dieper as vrede. Daarom sal veral Matteus die Immanuel-motief
uitwerk. Aan die begin en einde van sy Evangelie praat hy van God-met-ons. Hy
omraam sy Evangelie met die beskrywing van God as die Een wat by die mens
teenwoordig is (Mt. 1:23; 28:20). Hy is die Evangelis wat praat van Jesus wat
teenwoordig is waar twee of drie mense bymekaar is in sy Naam.
Kerstyd
is paradystyd, adventstyd: God se koms om in ons werklikheid, in ons wêreld,
teenwoordig te wees en by ons te bly. Die diepste werklikheid is dat ons
verbind is aan die Ewig Troue, die Ewige Goeie, die Liefde wat sonder ophou by
ons bly.
Dit
is nie die stille nag wat regtig saak maak nie, hoe belangrik dit ook al is om
te weet hoe reikhalsend en stil die natuur ingestel was op wat God sou doen en
sê in die Kersnag nie. Dit is nie die oop velde wat ons hart aanraak nie, hoe
goed dit ook al is dat die natuur in al sy wydsheid vertel van die afwagting op
God se koms nie.
Wat
regtig saam maak is die verborgenheid van die adventsgebeure: in die stilte, in
die nag, in die velde, in die wydsheid, kom die Verlosser om die heilstyd te
bring. Ewig, ewig bly die Vredemaker getrou aan die bedoeling van die skepping:
dit is die ruimte waarin alles en almal in die vredevolle teenwoordigheid van
God ingebring word. Die onrustige hart vind sy rus. Nader aan homself, aan
haarself, kom God in die innerlike van die mens woon.
Kerstyd
laat ons stil voor die wonder van God se teenwoordigheid by ons. Ons het weer tuisgekom, tuinbewoners, in vrede, by die Tuinier.
