Oor die deurwerking van ons geloof

Die pessimisme waaroor ek gister geskryf het, loop baie diep in ons land. Dit word vererger deur uiters negatiewe houdings van die verskillende groepe en wat dit soveel moeiliker maak is dat dit gekoppel word aan ras - iets wat in ons eeu een van die mees sensitiewe en sentrale sosiale kwessies is. 'n Mens lees met groot kommer die opmerkings van Dr. Nico Smith oor die woede wat swartmense in Suid-Afrika koester en wat so tot uitbarsting kan kom dat dit tot 'n rassistiese groepsmoord kan lei. Wensdenkery is sulke uitsprake nie. Die xenofobiese aanvalle dwarsoor ons land was 'n traumatiese bewys daarvan. Maar of die gevolgtrekkings wat Dr. Smith daaruit maak, wel reg is, is 'n ander saak. Die reaksie op Oud-Regter Kriegler se appel teen die Hlope-saak wys verder hoe witwarm hierdie debat geword het. Deur al die dekades was Kriegler vir my persoonlik 'n voorbeeld van iemand wat met regverdigheid enige vorm van diskriminasie en onmenslikheid konsekwent bestry het. Dit is nie lekker om te sien hoe hy nou op 'n onverantwoordelike manier afgekraak word nie.

Daar is baie verstandige leiers in ons land. Hulle weet om heethoofde tot bedaring te bring. Ek het groot respek vir baie van ons politieke leiers, ook in A.N.C. geledere. Daar is bekwame mense wat die welsyn van ons land in gedagte het. Ook aan opposisie-kant het ons begaafde leiers soos Helen Zille. Daar is onder ons landbouers indrukwekkende stemme wat van tyd tot tyd sinvolle, opbouende uitsprake maak en pogings aanwend om 'n uiters moeilike bedryf te bestuur. Maar dan is daar ook sulke organisasies soos Afriforum en Solidariteit wat leiers het wat uitstaan in hul gerigtheid, regverdigheid, bekwaamheid, oopheid, ingeligtheied. Een van die sterkes onder die sterkeres is Flip Buys, wie sy bydraes ek altyd met belangstelling lees. Ek vind sy artikel in die media van vanoggend weer eens 'n positiewe bydrae (daarom heg ek dit graag hier onder aan).

Miskien net een nota: hy skryf tereg dat kritiek die suurstof van 'n demokrasie is. Die beste voorbeeld daarvan is die media in ons land: Wat hulle oopgeskop het aan 'n miernes van korrupsie, het ons land al baie gebaat. Daar is nie 'n manier waarop hulle maar liewers moes stilgebly het nie.

Maar dit gaan vir my meer as net dat ons korrupsie vreesloos aan die kaak moet stel nie. Dit gaan ook op die ou end daaroor hoe ons dit doen. Met watter gesindheid, en, selfs nog belangriker, met watter taal en met watter voorveronderstellinge lewer ons kritiek?

Ek dink hier aan een voorbeeld wat weer te doen het met ons (dikwels onbewuste) neiging tot rassistiese denke. Soms maak ons die sprong van "korrupsie" na "swart mense wat korrup is". Wat natuurlik snert is. 'n Mens moet net na 'n Madoff kyk om te sien watter verstommende en gewetenlose korrupsie gepleeg word - en dit in Amerika, een van die voorste demokrasiee in ons tyd (om nie eers te praat van al die ander sakeleiers wat nou dekades in die tronk moet sit vir hul skelmstukke nie). En wat van wat in die Britse parlement aangegaan het waar hordes parlementslede op skelm maniere hulleself skandalig verryk het nie. Hier in Duitsland sien ek weer tydens my navorsingsverblyf gereeld berigte van korrupte mense wat nie huiwer om omkoopgeld te betaal en te ontvang nie. In sommige gevalle en lande word dit selfs juridies verduur.

Hoe ons dus oor korrupsie praat, is belangrik. Daar sit in Afrikaanse geledere, selfs in die kerke, korrupte mense. Korrupsie kies nie 'n ras uit nie. Dit is 'n menslike swakheid. In ons land moet ons ekstra versigtig wees - soos die Bybelse slange, maar dan ook opreg soos die duiwe. Ons moet diep in ons binneste kyk, oplet waar ons vooroordele aan die werk is, versigtig wees om nie te kwets nie en altyd weer op te let dat 'n mens 'n ander ras eerder as 'n ander mens voor jou sien.

Laastens: Afrikaners het nog altyd 'n beskutte lewe gehad. Ons het die behendighede en die middele om probleme op te los goed ontwikkel. Maar ons het dikwels nie 'n genoeg insig in die enorme, enorme probleme buite ons gemeenskap nie. Ek voel dikwels diep vir die regering wat hierdie probleme moet probeer oplos. In Grahamstad is op 'n stadium vir my vertel dat die werkloosheidsyfer 70 persent is en dat werkloosheid al oor drie geslagte strek: oupa, pa en ek het nie werk nie: werk is nie 'n "normale" deel van ons lewe nie. Intussen moet ons oorleef.

Nee, ons land sit met geweldige uitdagings. Dit beteken ons moet geduldig wees. Dit gaan langer neem as wat selfs ek gedink het om uit die moeras te kom. En, tweedens, ons moet hand aan die ploeg slaan en hard werk. En derdens, ons moet hard werk vir ander gemeenskappe wat uit 'n armoede-kultuur kom. Ons kan en moet kritiseer, maar dan altyd met hierdie groot oorkoepelend doel: om vir almal in ons land 'n beter lewe te beding. Ons moet dit, trou aan die Christelike evangelie, selfs ten koste van onsself doen. Ons moet maar ook bietjie soberder lewe, bietjie rojaler wees in wat ons vir ander groepe doen en veral in wat ons vir hulle gee, minder negatief, meer menslik. Dikwels sal ons dinge maar moet opoffer, soms selfs ons eie veiligheid op die spel moet plaas.

Maar vanuit ons verhouding met God, die liefde wat ons daaglik ontvang en wat ons innerlike soveel vrede kan gee, het ons hierdie passie om te sorg dat mense om ons menswaardig leef, na die beeld van God kan bestaan en nie ly nie. Laat ons kritiseer, selfs kwaai as dit nodig is, maar altyd met 'n innerlike ontferming vir die wat nie het nie en vir die wat wel probeer, werklik eg probeer, om vir hulle 'n beter bestaan te gee. Daar is baie korrupte mense en slegte leiers. Maar ons het in ons land besondere mense-materiaal, mense en leiers wat nie korrup is nie, wat bekwaam is en wat omgee. Laat ons hulle hand sterk.

Doen aan ander.... Dit is saliger om te gee... Julle het my besoek, gevoed.... Soveel wyse, maar uitdagende uitsprake van die Man wat van God gekom het, kom by my op.


SA het wittes se kundigheid nodig
2009-09-16 05:17

Flip Buys

Dr. Nico Smith waarsku verlede week in Beeld dat wit mense moet ophou kritiek lewer omdat hulle daarmee die wrewel van swart mense kan uitlok en selfs ’n massaslagting op hulself kan ontketen.

Smith martel die feite van die Franse koloniste in Algerië om sy punt te staaf en stel in die praktyk voor dat wit mense aan die openbare lewe onttrek, ’n “Groot Trek” na binne.

Natuurlik pla dit my ook as sommige wit mense net kerm en kla sonder om self iets te probeer doen. Dít is ’n destruktiewe reaksie op die verval wat mense om hulle sien, vererger deur die vervreemding en uitsluiting wat talle wit mense ervaar. Maar kritiek bly die suurstof van die demokrasie, wat terloops nie ’n stelsel is wat ontwerp is vir mense om oor alles saam te stem nie, maar juis om ruimte te gee vir verskille.

Dit is wensdenkery dat 1994 ’n historiese ongeluk was wat die geskiedenis weer gaan regstel. Maar om te verwag dat wit mense moet stilbly as hulle sien hoe die Mbeki-ANC in 15 jaar ’n werkende staat mét probleme teen miljarde rande van ons belastinggeld getransformeer en selfs gedemoderniseer het in ’n sukkelende staat met nog gróter probleme, is te veel gevra.

Inteendeel, die siening dat wit mense moet stilbly en “semigreer” is ’n eienaardige ondemokratiese standpunt wat nie tuishoort in ’n grondwetlike demokrasie nie. Van geen groep in die wêreld word verwag dat hulle net moet belasting betaal sonder om ’n “opbrengs” daarop te verwag of inspraak te hê in besluite oor die besteding daarvan nie.

Selfmoord

Dit kom daarop neer dat wit mense selfmoord moet pleeg om te keer dat hulle vermoor word! Almal het mos geweet dat ’n ANC-regering wat die land se probleme met mag en mening wou pak tot groot omwentelings sou lei. Maar die oorweldigende meerderheid wit mense wil gráág hê dat die regering moet slaag om Suid-Afrika suksesvol te maak, want hulle besef dat daar vir hul kinders ook nie ’n toekoms in ’n mislukte staat is nie. Maar om te verwag dat mense gaan stilbly oor die geweldmisdaad, sukkelende stadsrade, wanfunksionele skole, vervallende staatshospitale, emigrasie van geliefdes, en die grootskaalse vermorsing en plundering van ons belastinggeld is om demokrasie se suurstofkraan te probeer toedraai.

Ongelukkig het die ANC met die politiek verwagtings geskep wat nie deur die ekonomie vervul kan word nie en terselfdertyd die staatsdiens se vermoë om aan hierdie hoë verwagtings te voldoen met halsoorkop transformasie ondergrawe.

Die stadsrade se gebrek aan dienslewering is nie omdat hulle nie wíl nie, maar omdat hulle nie (meer) kán nie!

Sentrale idee

’n Skynheilige stilbly daaroor is nie landsbelang nie. Natuurlik is die wyse, styl en inhoud van die kritiek belangrik. ’n Blote gesanik om die braaivleisvure gaan niks oplos nie. Ons land verdien beslis beter en dinge kán weer regkom, al sal dit moeilik wees.

Die eerste stap is dat die ANC sal moet besef dat hulle nie alles self kan doen nie en dat die vervreemding van opgeleide groepe soos die Afrikaner nie in landsbelang is nie. Daarmee word nie bedoel dat daar ’n sentrale plan is om wit mense uit te skuif of te benadeel nie. So belangrik is ons lank­al nie meer nie. Maar daar was en is ’n sentrale idee dat veral Afrikaners vir die belangrikste probleme in die land verantwoordelik is en nou uitgeskuif en geteiken moet word. Daardie sentrale idee het op talle maniere neerslag gevind, van die doelbewuste aantasting van ons taal en Afrikaanse onderwys tot die onbedoelde gevolge van regeringsbeleid op baie terreine. Dan praat ek nie eens van die uitsluiting wat die deure vir sóveel Afrikaners wat sou wou help, toegeklap het en steeds toehou nie.

Tydsberekening

Die tydsberekening van Smith se artikel pla ook. Hierdie soort standpunt sou beter gepas het in die 1960’s toe baie mense nog naïef optimisties oor die nuwe Afrika-state was. Of in 1995 toe oudpres. Nelson Mandela met ’n groen rugby­trui almal laat dink het alles gaan regkom. Maar dieselfde boek van Meredith wat Smith so selektief aanhaal, se gevolgtrekking is dat Afrika se toekoms 50 jaar ná onafhanklikheid slegter as ooit lyk.

Die hoofrede wat hy daarvoor noem, is gewoon omdat die leiers sleg regeer. Teen die eeuwisseling het die Weste steeds meer as 50% van die meeste Afrika-state se begrotings geskenk. Dit kan nie so aangaan nie, veral nie in ’n swak wêreldekonomie nie. Afrika sal eerlike selfondersoek moet doen. Wit mense se post-koloniale “semigrasie” (en emigrasie) is een van die belangrikste redes waarom talle Afrika-state ná onafhanklikheid misluk het omdat hulle nie kon herstel van die uitvloei van groot getalle opgeleide en ervare kundiges nie. Dít is ’n baie groter gevaar vir Suid-Afrika se toekoms as Smith se doemprofesieë.

Sosiale kontrak

So ’n onverkwiklike toestand is in niemand se belang nie. Die feit is dat Afrikaners die regering nodig het om die land suksesvol te regeer en dat die regering die Afrikaners in die proses nodig het om te help om hul beloftes aan die massas na te kom. Die meeste Afrikaners is verbind tot die land en is ironies ’n natuurlike vennoot vir die regering. Afrikaners was nooit koloniste soos die Franse, wat steeds die moederland se paspoort gehad het, nie. Hulle het hul volk, hul taal en hul kerninstellings na die vasteland genoem. Die Afrikaner-haters en -selfhaters wat so ’n behae daarin skep om Afrikaners af te breek, doen die land nie ’n guns nie. Hulle breek eerder derduisende goed opgeleides se emo-sionele band met die land en met die vasteland, laat hulle onwelkom voel en moedig hulle aan om eerder hul kundigheid in die ryk lande te gaan aanwend as om SA te help.

Die Kanadese filosoof Charles Taylor sê dat dit noodsaaklik is dat die vertroue tussen die meerderheid en minderhede in lande soos Suid-Afrika gereeld hernu word. Daardie vertroue is op ’n laagtepunt. Daarom behoort die regering ernstige oorweging te gee aan ’n soort sosiale kontrak met Afrikaners, wat die begin van ’n vennootskap kan wees om die toekoms te bou. Só ’n wedersyds respekterende vennootskap moet voorsiening maak vir die beskerming van Afrikaners se geldige belange en terselfdertyd die demokratiese ruimte aan Afrikaners bied om hulself aan die land te herverbind en sy probleme saam met die regering aan te pak.

Laaste kans

Suid-Afrika is Afrika se laaste kans om te bewys dat daar hoop vir die vasteland is. Dit is nie meer die 1960’s nie. Ons regering kan leer uit dekades van foute en het nie ’n verskoning vir mislukking nie. Afrikaners hoef ook nie te kies tussen identiteite nie. As die regering ons die demokratiese ruimte gee om 100% Afrikaner te wees, sal dit ook die verbintenis skep om 100% Afrikaan én voluit Suid-Afrikaner te wees.

In plaas daarvan om te bly skop aan die lyk van apartheid, moet Smith eerder help om die voorwaardes vir wit mense se volhoubare voortbestaan in Afrika te help skep. Sodoende sal hy Afrikaners kan help om veilig en voorspoedig in Afrika te bly sodat hulle kan help bydra om Suid-Afrika ’n suksesverhaal te maak. Die hele Afrika benodig so ’n voorbeeld.

- Buys is uitvoerende hoof van Solidariteit

- Beeld