Spiritualiteit, gevoel en ervaring

Spiritualiteit word dikwels verbind met emosies. Dan word geredeneer dat dit ‘n ontwikkeling is wat teen die oordrewe klem op die verstand in godsdiens gereageer het.

En in ‘n sekere sin is dit waar. Geloof raak nie net ons rede en insig nie, maar ook ons hart en gevoelens. Spiritualiteit gaan oor geleefde geloof, ervaarde geloof, geloof wat in die werklikheid staan en wortel skiet.

Die probleem is net dat ons emosies of gevoelens te dikwels verbind met ‘n soort bui. Dan sien ons spiritualiteit as iets wat my in ‘n goeie bui laat beland en dink ons dat ‘n slegte bui beteken dat ons minder geestelik of spiritueel is. My geloof, glo ons, maak my gelukkig, vrolik en opgewonde. Spiritualiteit word dan 'n soeke na self-vervulling en innerlike geluk.

En dit is ook seker waar: ons geloof bring inderdaad sy buitengewone bly oomblikke. Ons kan selfs ook van ekstatiese oomblikke praat, waar ons heeltemal in verrukking is omdat ons God se nabyheid ervaar.

Maar ons kan net so dikwels met ‘n groot rustigheid en sonder dat ons in ‘n goeie bui is, met innerlike blydskap “ervaar” dat God goed is en dat ons die goddelike geskenk van geloof ontvang. Dit kan selfs gebeur wanneer ons neutraal voel, ongelukkig is of selfs as ons diep depressief is.

Ons “weet” van God se goedheid, ons “besef” dit – al “voel” ons dit nie altyd nie. In tye van ons donker buie kan ons nog steeds God se teenwoordigheid “ervaar.” Ervaring beteken nie dat ons in ‘n goeie bui is nie. Ervaring beteken dat ons geloof vir ons ‘n werklikheid is. Daarom is spirtualiteit nie nodwendig ‘n toestand van “goeie emosies” nie.

Ons geloof plaas ons nie altyd in ‘n “goeie bui” nie. Trouens, wanneer ons lewens so wild skommel tussen ons buie, bedreig dit selfs ons geloof. Ons raak verward: hoekom is dit dat ek nog vanoggend so naby aan die Here “gevoel” het en nou is dit asof ‘n groot gaping my van God skei? Hoekom was my stiltetyd gisteraand so vol rustigheid, maar nou, vanaand, is my hart onrustig in my wanneer ek met God wil praat? Hoekom is alles dan nou vir my donker en net wanneer nog was my lewe so lig, so helder en so pragtig? Hoekom ervaar ek soveel wisselende emosies?

Geloof wil juis nie so kom en gaan nie. In geloof bly ons ervaring steeds dat God naby is. Niks skei ons van God nie – sekerlik nie ons buie nie.

Wat maak dan die verskil, wat help dat ek nie my geloof verwar met emosies en buie nie? Die antwoord is: alles hang af hoe jy daarna kyk: Met my buie is ek op myself gerig en op wat ek voel, kyk ek in myself vas. En omdat ons menslike gemoed hoogs onstabiel is, gebeur dit dan dat my geloofskippie dikwels in stormwaters ronddobber. Petrus het die geloofstorm gevoel: een oomblik het hy ekstaties kans gesien om op die waters te loop na die Here toe. Die volgende oomblik het hy hoogsbenoud in die donker waters van twyfel weggesak. En dit het hom nie minder van 'n dissipel gemaak nie. Of dit het nie veroorsaak dat Jesus hom uit sy vriendekring uitgegooi het nie.

Spiritualiteit gaan om geloof in God, om die oog op God te rig, weg van myself. Wie die oog gevestig hou op die Leidsman van die geloof.... Om op Jesus te fokus. Die navolging van Christus. Ek ervaar nou dat ek, ten spyte van my buie, tog rigting het, tog Iemand het om na op te sien. Dan word my lewe gelei deur Hom en nie deur my buierigheid rondgegooi nie.

Thomas a Kempis skryf iets hieroor in Navolging van Christus 3:34. En hy haal dan Matteus 6:21-23 aan: Want waar julle skat is, daar sal julle hart ook wees. 22 Die lamp van die liggaam is die oog. As jou oog dan reg is, sal jou hele liggaam verlig wees. 23 Maar as jou oog verkeerd is, sal jou hele liggaam donker wees. As dan die lig in jou donkerheid is, hoe groot is die donkerheid nie! En hy vra: hou jou oog op die regte teiken. Maak seker op watter manier jy kyk. Moenie die teiken miskyk nie, dit kan jou uitlewer aan die donkerte en die storms.

Hier is die uitdaging: om ons buierigheid mis te kyk, in my donker depressie, weg te kyk van myself. In my troebel oomblikke, op te kyk na die Man van Smarte wat uit liefde die Leidsman tot die lewe geword het. Selfs in die blyste oomblikke te onthou dat Christus die Lig is, die Een na wie ek moet smag. En hoe kan ek anders as om elke keer weer te ervaar hoe die storms om my en in my hierdie groot Liefde nie kan verswelg nie. Soos Thomas vra: ons blik moet gerig wees op Christus, altyd, te midde van al ons buie en alles wat ons laat wankel en weifel.

Die geheim is om vanuit ‘n heel ander perspektief na ons lewe te kyk – nie na onsself nie, maar altyd die oog op Jesus, die lig, dit wat in my lewe ewigheidswaarde het, die mot en roes oorleef, die tydelike dinge oortref.