Die pouslike brief wat pous Franciskus
hierdie week aan alle mense oor die wêreld uitgereik het, trek veel aandag. Een
rede is dat dit sy eerste herderlike brief is. Dit word ook bespreek, onder andere, omdat die pous
kapitalisme daarin skerp kritiseer en ook omdat hy die kerk
veral as tuiste van die armes en verstotenes uitbeeld. Mense soos
prostitute en dwelmslawe, slagoffers van mensehandel en onwetting immigrante
hoort by vir die pous ook by die kerk.
Toegespits skryf hy hieroor: "Aan
'n ideale kerk kleef die vuil van die straat."
'n Gelowige mens het nie 'n ander keuse
as om radikaal vir die armes te kies nie.
Die pous gee in die lang brief aandag aan die groot vraag hoe 'n mens geluk kan vind. Die brief staan bekend as die "Vreugde van die Evangelie" (Gaudium Evangelii). Die eerste woorde van 'n pouslike brief som die brief op en word ook die titel waarmee daarna verwys word. Die pous wou dus doelbewus iets oor blydskap oorbring.
Sy eerste brief as pous is dus, heel opvallend, 'n brief oor blydskap.
Blydskap, skryf hy, kom nie soseer wanneer die kerk met homself besig is en die wêreld uitsluit nie. 'n Mens vind ook nie geluk deur op te gaan in die strukture van mag en voorspoed wat so aantreklik in die wêreld lyk nie.
Geluk kom wanneer 'n mens vir die armes kies.
Hier is verdere opmerkings oor die brief in vandag se Trouw:
Nog interessanter is dat die pous gelowiges verder oproep tot 'n revolusie van teerheid. Maar hy beklemtoon dat dit alleen gaan gebeur wanneer mense hul hart vir God oopmaak. Mense moet hulle ook by die nuwe tye aanpas deur oop te wees vir veranderinge. Die veranderinge begin by die pous self, maar dit behels veral dat die deure van die kerk altyd oopstaan. .
Die kapitalistiese ekonomie faal omdat dit ouer mense, swakkes en mense wat nie meer kan bybly nie, benadeel. Daarom is die soort ekonomie vir die pous 'n tirannie van die mark. Nie mense nie, maar markkragte en winsbejag dryf die ekonomie.
Deze paus toont zich allesbehalve een liberaal. Politici zijn de beste goede-doelen-gevers, zegt hij en die opmerking kan als een provocatie met een knipoog worden opgevat. Franciscus is een uitgesproken socialist, maar wel een socialist die binnen zijn eigen organisatie voor decentralisatie pleit. Iedere geestelijke past bescheidenheid, zegt hij. Als de paus aan islamitische landen om godsdienstvrijheid vraagt, vooral voor christenen, doet hij dat met het woordje 'nederig'.
Zijn 'exhortatio' draagt een kenmerkende titel. Als altijd bepalen de eerste woorden de naam van het document. 'Gaudium evangelii', de vreugde van het evangelie. Een naam die tegelijk een compact credo is van deze paus die graag onder de mensen verkeert en zich door het evangelie laat leiden bij zijn omhelzingen van gehandicapten, zijn reis naar de immigranten op Lampedusa.
Over vrouwelijke priesters is hij stellig. Daarover is geen discussie mogelijk, al moeten vrouwen wel meer ruimte krijgen in de kerk. En over abortus zal de kerk evenmin anders gaan denken. "Het is niet progressief om een probleem op te lossen door een menselijk leven te vernietigen", schrijft hij, waarmee deze knuffelpaus toont dat hij niet alleen warm kan zijn, maar ook scherp.
'Gaudium evangelii'
'Gaudium evangelii' is het eerste document dat geheel van de hand van paus Franciscus is. In deze gisteren verschenen brief snijdt de paus vier hoofdthema's aan: de kerk, de economie, de verhouding tussen rijk en arm en de verhouding met andere geloven. Formeel vloeit deze exhortatio, zoals de pauselijke brief officieel heet, voort uit de bisschoppensynode over de nieuwe evangelisatie, die in oktober 2012 is gehouden, nog onder Benedictus XVI. Een exhortatio is een oproep tot de christelijke geloofsgemeenschap. De stijl van de brief van bijna 300 pagina's is volgens kenners opvallend direct. De brief is in het Engels te lezen op www.vatican.va.
