Die soeke na vreugde.

Die soeke na vreugde lê diep ingebed in ons menslike natuur. So diep en so gedrewe is dit in ons weggelê dat ons soms desperaat aan die soek is daarna. Ek dink veral aan die groot musiek-kultuur van ons tyd wat dink geluk is te vind in ‘n visuele en klanke-wêreld wat ons wegneem uit ons ellende, ons sinne vir die kwaad verdoof, wat ons verplaas na ‘n wêreld waar ons nie meer sal seerkry en swaarkry nie.

Bono, lees ek ‘n tyd terug, vertel hoe hy by sy konserte derduisende jongmense voor hom sien wat desperaat voorgee dat hulle gelukkig is. Hy weet, hulle is innerlik diep ongelukkig. En as ‘n mens no ‘n ordentlike kykie in die hart van die musiek-wêreld wil kry, moet jy die lirieke lees en luister van uiters gewilde Kanadese band, Our Lady Peace waarin die futiliteit van die desperate soektog na geluk in een van hulle songs op redelike kru manier uitgesing word.

“Happiness is a fish you can’t catch” se woorde lui so:
I confess
Everyone is overweight
And I'm obsessed
Talking is just masturbating
Without the mess
Addiction leaves you sad today
& unimpressed
I can't remember all the names because
Everyone you meet today
Is just so fucking vain

Bored again by happiness
All those friends I've (die) lost in there

I'm upset
Happiness is not a fish
That you can catch
Imagination can't resist
This laziness
That pins you down, get on your knees
Everyone you meet today
Is feeling useless & ashamed

Gewoonlik is hierdie band nie so pessimisties nie – hulle is bekend daarvoor dat hulle lirieke nog altyd darem ‘n plekkie vir vreugde iewers inruim. Maar wat my hier tref is die slotwoorde dat almal useless en ashamed voel, maar veral ook die frase: “bored by happiness.”

Hoe jaag ons geluk? In ons desperate greep daarna, vermy ons alles wat ons kan ontsenu of ongelukkig maak. Ons vlug weg uit ons gewelddadige, slegte omgewing. En vir baie sluit dit ook godsdiens in. Dit fokus te veel op sonde, op seks wat sleg is, vra te veel heiligheid, eis te maklik liefde en opoffering vir ander. Godsdiens lyk juis of dit geluk tot niet maak. En nog meer: ons wil geluk hier en nou smaak. Die Christendom lyk asof dit geluk belowe vir dit toekoms – en die toekoms? Wie onder die ongeduldige grypers wil hulle dobbelstene op die onsekerheid van die toekoms gooi?

Hoe kan ons tog ooit hieroor anders gedink het as dat geluk nie sommer net gebeur nie? Ons menslike bestaan, hoe dit ook al ingestel is op vreugde, waarborg terselfdertyd die gebrek aan vreugde. Ons liggame, as ek Thomas Aquinas se slim teologie kan parafraseer, is reeds rede om nie te romanties oor geluk te wees nie (Our Lady Peace se overweight en addiction!). Ons kennis wat so onvolmaak is en waardeur ons net soveel rampe as suksesse oor ons pad haal. Ons gebrek aan deugde waardeur ons ander seer maak en afbreek, maar meer nog onsself vernietig. Selfs al begeer ons geluk, keer ons natuur ons daarvan weg...

Die groot mistici het verstaan dat godsdiens juis egte vreugde bring. Natuurlik beloof Jesus geluk vir die toekoms: hy het as die insigryke geweet geluk pluk jy nie maar net uit ‘n hoed nie. Die geestelike reis is ‘n langsame, prosesmatige reis. Ons kan nie die einde gryp nie. Ons moet dit afwag, gereed word daarvoor, dit soek, ons insstel daarop. Die reis is die geluk. Om te kan reis, om te kan groei in wat werklik vreugde bring.... dit is al klaar ‘n boel vreugde.

Maar Jesus beloof dit nie net vir die toekoms nie. Geluk is nie iets wat soos ‘n wortel voor my neus hang en ek dit donkie-gewys jaag nie. En dit is nie net in die reis nie. Dit is ook in my. Geseënd, roep Jesus uit, is julle wat arm is, wat ly, wat honger is en dors het. Nou reeds. Gelukkig is julle, julle wat hier by my is, in my teenwoordigheid, wat op die berg in stilte en kalmte sit. In die nabyheid van vrede is vreugde. Tuis, in julle klei-huisies, in die bloedige hitte van Palestina, weg van die tempel, daar kan julle blydskap nou reeds ervaar. In lewens van eenvoud en goedheid, wagtende op die koms van die nog groter, ontvouende blydskap totdat dit in sy rypheid sal oopblom. Geen sentimentele gekwyl hier oor pienk rose en wit lelies van geluk nie. In die hardheid van die lewe, in die diepe ongelukkigheid van die ellende, daar kan ‘n mens innerlik vrede ontdek. Ons kan gelukkig wees.

Godsdiens kan ‘n slawerny wees wat ‘n mens van alle vreugde ontneem en van jou ‘n suurknol maak – hoe hard jy ook al vreugde en blydskap opeis. Of godsdiens kan ‘n mens innerlik vul met ‘n vreugde wat alle verstand te bowe gaan.