Niks is groters as die liefde nie? Dink weer.

Onvoorstelbaar, dink ‘n mens, by die lees van onderstaande artikel in vandag se koerant waarin twee jongmense se liefdesverhaal vertel word. Dit illustreer die dwingende mag van kultuur op mense en gemeenskappe. Families van twee mense in dieselfde land wat met mekaar wil trou omdat hulle mekaar lief het, wil hulle summier daaroor doodmaak.

In die tagtigerjare het die Moederkerk op Stellenbosch ‘n kommissie op die been gebring wat onderhoude met lidmate van die N.G. Gemeente sou voer oor hul siening van die kerk se houding teenoor apartheid. Dit het gekom direk nadat die Algemene Sinode ‘n verslag aanvaar het waarin apartheid indirek nog goedgepraat is – tot groot ontsteltenis van baie mense in die kerk. Daar was so ‘n tiental persone op hierdie kommissie, meestel dosente in teologie en bybelkunde. Die verslag aan die kerkraad sou later na die Wes-Kaapse Sinode gestuur word en is uiteindelik ‘n paar jaar later in uitgebreide vorm deur die Algemene Sinode aanvaar. Dit het bekend geword as die verslag wat apartheid verwerp het.

Ek onthou nog, soos gister, hoe ek tydens ‘n kommissie-vergadering vir een van die invloedrykste professore aan die Universiteit wat gevra het om voor die kommissie te getuig, gevra het waarom hy toe, na al die jare, begin twyfel het oor apartheid. My vraag was gekies, omdat ek geweet het watter rol hy gespeel het in die konsolidering en beskerming van die sisteem en die kultuur van rasse-diskriminasie. Soos ek hom en ander van die magtige figure van destyds leer ken het, was hulle ferm aan die kant van die maghebbers van destyds.

Sy antwoord aan my was dat dit die ontugwet was wat hom sy bedenkinge oor apartheid laat kry het. Daar is, het hy verduidelik, net een maatstaf vir die huwelik, en dit is die liefde. Niemand mag twee mense verbied om met mekaar te trou omdat hulle nie dieselfde kleur het nie. Ek onthou hoe emosioneel en bykans driftig hy daaroor gepraat het. Hy het baie gemaak van: Wie God saamgevoeg het, mag niemand skei nie.

Die ontugwet was toe ‘n pilaar in beton van die apartheidstruktuur. Niemand van een ras kon met ‘n persoon van ‘n ander ras trou nie. Om daaroor bedenkinge uit te spreek, was wesenlik.

Ek onthou nog, na al die jare, hierdie heftigheid van die invloedryke professor in filosofie teen die ontugwet, maar veral sy beklemtoning dat die liefde die enigste maatstaf vir ‘n huwelik is.

Toe ek die onderstaande berig oor ‘n ander soort apartheid in Afghanistan lees, kom daardie gebeurtenis weer by my op. Maar die berig is ook veral ontroerend oor die naïewe, spontane liefde wat daarin geteken word tussen twee jong kinders. As ‘n mens die berig lees, is die ruwe, gewelddadige reaksie van hul familie onpeilbaar in sy boosheid. Die stil foto van die jongman in die jeugtronk, met sy rug na die kamera (sien hierbo), terwyl hy alleen sit in die kamer, nog stukkend geslaan na die aanranding op hom, spook by mens.

Die artikel is ‘n illustrasie van die ystergreep van kultuur op mense se lewens. In Afghanistan is dit dalk sleg omdat dit gewelddadige steniging as deel van sanksies insluit teen mense wat kulturele konvensies bevraagteken. Maar ‘n mens moenie te gou vinger wys nie. Oral in die wêreld, ook in die kerk, praat kultuur dikwels ‘n laaste woord. Dink maar net aan die ontugwet…. En daar is vandag nog, ook by ons, baie kulturele konvensies wat mense verontmenslik.

Juis in die lig hiervan was dit vir my ‘n hoogtepunt by die lees van die artikel om te sien dat ook geestelikes gehelp keer het dat die paartjie doodgemaak word. Ook in ‘n land soos Afghanistan, in die mees primitiewe omgewing, skiet die vonk van spiritualiteit soms helder in die oog.

Hier is die berig:

Lynsey Addario for The New York Times

HERAT, Afghanistan — The two teenagers met inside an ice cream factory through darting glances before roll call, murmured hellos as supervisors looked away and, finally, a phone number folded up and tossed discreetly onto the workroom floor.

It was the beginning of an Afghan love story that flouted dominant traditions of arranged marriages and close family scrutiny, a romance between two teenagers of different ethnicities that tested a village’s tolerance for more modern whims of the heart. The results were delivered with brutal speed.

This month, a group of men spotted the couple riding together in a car, yanked them into the road and began to interrogate the boy and girl. Why were they together? What right had they? An angry crowd of 300 surged around them, calling them adulterers and demanding that they be stoned to death or hanged.

When security forces swooped in and rescued the couple, the mob’s anger exploded. They overwhelmed the local police, set fire to cars and stormed a police station six miles from the center of Herat, raising questions about the strength of law in a corner of western Afghanistan and in one of the first cities that has made the formal transition to Afghan-led security.

The riot, which lasted for hours, ended with one man dead, a police station charred and the two teenagers, Halima Mohammedi and her boyfriend, Rafi Mohammed, confined to juvenile prison. Officially, their fates lie in the hands of an unsteady legal system. But they face harsher judgments of family and community.

Ms. Mohammedi’s uncle visited her in jail to say she had shamed the family, and promised that they would kill her once she was released. Her father, an illiterate laborer who works in Iran, sorrowfully concurred. He cried during two visits to the jail, saying almost nothing to his daughter. Blood, he said, was perhaps the only way out.

“What we would ask is that the government should kill both of them,” said the father, Kher Mohammed.

The teenagers, embarrassed to talk about love, said plainly that they were ready for death. But they were baffled by why they should have to be killed.

Mr. Mohammed, who is 17, said: “I feel so bad. I just pray that God gives this girl back to me. I’m ready to lose my life. I just want her safe release.”

Ms. Mohammedi, who believes she is 17, said: “We are all human. God created us from one dirt. Why can we not marry each other, or love each other?”

The case has resonated in Herat, in part because it stirred memories of a brutal stoning ordered by the Taliban last summer in northern Afghanistan.

A young couple in Kunduz was stoned to death by scores of people — including family members — after they eloped. The stoning marked a brutal application of Shariah law, captured on a video recording released online months later. Afghan officials promised to investigate after an international outcry, but no one has faced criminal charges.

The immediate response to the violence in Herat was heartening by comparison. Top clerics declined to condemn the couple. Police officers risked their lives to pull the two teenagers to safety and deposit them into the legal system, rather than the hands of angry relatives. And the police reported that five or six girls had fled the city with their boyfriends and fiancés in the weeks after the riot.

After discussing the case, the provincial council decided that Mr. Mohammed and Ms. Mohammedi deserved the government’s protection because neither was engaged, and because each said they wanted to get married.

“They are not criminals, even if they have committed sexual activities,” said Abdul Zahir, the council’s leader.

But so far, their words have not freed either of the teenagers or lent them any long-term security.

Ms. Mohammedi was initially taken to the only women’s shelter in this province of more than 1.5 million people, but the police transferred her quickly to the city’s juvenile detention center, a sun-washed building where about 40 girls and 40 boys sleep in separate dormitories. The police said they had referred the teenagers’ cases to prosecutors.

“From their point of view, she committed a crime,” said Suraya Pakzad, director of Voices of Women Organization, a rights group that provided Ms. Mohammedi with a bed for one night.

The girl's father, Kher Mohammed, with his head in his hand, wants the government to kill her and her boyfriend.

Ms. Pakzad said most of the women and girls in the shelters of western Afghanistan had fled forced or abusive marriages, or had been ostracized from their communities for dating young men without their families’ approval. Male relatives often punish such transgressions with beatings or death.

But in separate interviews at the juvenile jail, Ms. Mohammedi and Mr. Mohammed said they had not worried about such things.

He did not think about the rage that would erupt if a young Tajik man picked up a Hazara girl in a neighborhood dominated by conservative Hazaras, members of one of Afghanistan’s many ethnic minorities. “It’s the heart,” Mr. Mohammed said. “When you love somebody, you don’t ask who she is or what she is. You just go for it.”

They had much in common. His father was dead, as was her mother. They described each other as quiet and polite, both a little shy. They liked the same sappy songs that float over from Iran.

After six years of primary school, Ms. Mohammedi had wanted to study English and take computer classes, but she said her family told her it was a waste of time, and sent her to work at the ice cream factory, for $95 a month.

There, at least, they found each other. Mr. Mohammed spent a month stealing hellos before Ms. Mohammedi tossed her phone number at his feet.

The couple talked on the phone most nights, even though her stepmother disapproved. After a year, they decided they were fed up with hiding their relationship. They would meet, go to the courthouse and get married. Mr. Mohammed persuaded an older cousin to take him to the village of Jabrail, where she was waiting in the town square.

They had not driven 30 feet when a yellow Toyota Corolla blocked their path and angry men jumped out. Ms. Mohammedi was not hurt in the melee that followed, but the crowd beat up the cousin and pummeled Mr. Mohammed until he collapsed.

“We knew they would kill us,” she said.

They now spend the days at opposite ends of the same juvenile jail, out of each other’s sight. Mr. Mohammed nurses the wounds still visible in his swollen face and blood-laced eyes, and Ms. Mohammedi has been going to classes and learning to tailor clothes.

Both say they want to be together, but there are complications. Family members of the man killed in the riot sent word to Ms. Mohammedi that she bears the blame for his death. But they offered her an out: Marry one of their other sons, and her debt would be paid.

Vlymskerp flaters. 'n Ligte oomblik.

Soms kry 'n mens so 'n brief (met dank aan Hardus) en dit maak 'n dag genotlik.

Hoe om die pad van versoening te loop.

'n Predikant en 'n Imam in Nigerië

Trouw het vandag weer ‘n belangrike berig oor godsdiens. Daarin lees ‘n mens die ontstellende verhaal oor hoe godsdiens ‘n mens verbitterd en hatig kan maak, maar ook hoe intens moeilik dit is om van daardie bitterheid en haat ontslae te raak.

Ons hier weet ook van die bloedige en tragiese oorloë tussen die Christene en Muslims in Nigerië.

Die artikel is ‘n verhaal van twee geestelikes uit die Christendom en Islam in die land wat na jarelange stryd besef het hoe vernietigend hulle geloof was – beide op hul gemeenskappe en op hulleself.

Dit is, as ‘n mens die artikel versigtig lees, opvallend om te sien presies wat hulle tot dieper insig gebring het en hulle begin dwing het om ‘n ander, lewegewender pad te loop. En, vreemd genoeg, kom ‘n belangrike impuls hiertoe van buite hul geledere. Iewers het ‘n joernalis, iemand buite die kerk en die moskee, twee mense bymekaar gebring en aangesê om hul dinge reg te kry – en dit gebeur toe.

Die verandering is verder aangehelp deur eg menslike gebare: die besoek van die imam aan die predikant se siek ma as daad van ontferming het ook ‘n verskil gemaak. As ‘n mens die artikel fyn lees, besef jy dat dit die menslike dinge is wat uiteindelik ‘n verskil maak. Om iemand anders te behandel soos jy wil behandel word. Om miskien selfs verder te gaan en soos die Barmhartige Samaritaan te word. Besef ons regtig altyd hoe radikaal hierdie gelykenis van Jesus was – dat dit ‘n gelykenis was wat vyandsliefde wou illustreer?

Ek dink die artikel is ook insiggewend omdat dit ‘n mens ‘n kykie gee in hoe ‘n gemeenskap geradikaliseer raak. Beide die geestelikes het uit hulle ervaring sekere simptome waargeneem wat hulle nou kan opnoem as gevaartekens vir toekomstige moord en opstand. Wanneer ‘n gemeenskap sekere dinge begin doen, moet jy weet dinge loop verkeerd en daar moet nou ten alle koste gekeer word.

Daar is iets baie prakties in hierdie artikel. Ek dink die probleme wat ons het met xenofobiese aanvalle en met plaaslike opstande oor dienslewering, selfs met diepe ontevredenheid onder Afrikaanse mense, sal ook aangespreek kan word met die ervaring en kennis van die geestelikes wat in die artikel genoem word.

Derdens wys die artikel hoe skynbaar onskuldige gebeure in een deel van die wêreld dodelike gevolge in ander dele van die aardbol het. Die Dene wat so maklik die gevoelens van Islam aangetas het met hul spotprente, moet iewers ingelig word dat daardie spotprente die dood van Christene in Nigerië tot gevolg gehad het. Terwyl die Dene hulle self kon verdedig, moes onskuldige mense in ander lande die tol betaal.

En dit is net so boeiend dat ‘n Suid-Afrikaanse persoon in die artikel uitgewys word as iemand wat bydrae tot die dodelike stryd tussen Christene in Muslims in Nigerië. Laat niemand ‘n woord spreek wat ander kan vernietig nie – dit gebeur makliker en gouer as wat ‘n mens dink. Woorde en spotprente kan doodmaak. Kan ‘n mens genoeg hieroor preek?

Dit sou interessant wees om die artikel deur geestelike leiers bespreek te kry. Ek sou graag wou weet hoe reageer mense in ons eie geledere op hierdie inligting.

Ons is bevoorreg in ons land dat ons nie sulke spanninge tussen godsdienste ken nie en dat die grondwet sulke spanninge ten minste teoreties besweer. Maar ons het weer ander spanninge wat ons met dieselfde gesindheid as die geestelikes in hierdie artikel moet besweer. Let maar net op watter rol speel die liefde, die liefde daarin!

Hier volg die artikel uit vandag se Trouw.

 In het woelige Nigeria zijn er geregeld bloedige botsingen tussen moslims en christenen. Een pastor en een imam die ooit gezworen vijanden waren, proberen zulke botsingen te voorkomen en wederzijds begrip te kweken. Binnenkort wacht het duo een krachtproef: een dialoog met de fanatieke Boko Haram, de taliban van Nigeria. Twintig jaar geleden stonden de Nigeriaanse pastor James Wuye en de imam Muhammad Ashafa elkaar nog naar het leven, als aanvoerders van een christelijke en een moslimmilitie. Nu geven ze leiding aan het Interfaith Mediation Centre, dat de levensgevaarlijke spanningen tussen Nigeriaanse moslims en christenen probeert te bestrijden.
Pastor James, via de telefoon vanuit de stad Kaduna, in het centrale noorden van Nigeria: "Vroeger zat ik boordevol haat, nu houd ik oprecht van moslims. Die haat leverde niets positiefs op. De beste manier om met een extremist om te gaan is hem je liefde te tonen." Beide godsdiensten kunnen elkaar aanvullen, vindt hij: "De islam legt extra nadruk op gerechtigheid, het christendom op liefde. Dat kan goed samengaan."

Een ware krachtproef volgt binnenkort. De pastor en de imam beginnen dan een dialoog met de beruchte organisatie Boko Haram. Boko Haram verwerpt elk facet van de moderne vooruitgang als onislamitisch. De naam betekent letterlijk: 'westerse vorming is een zonde'. De aanhangers opereren in het noord-oosten van het land, zijn een plaag voor andere moslims en christenen, vechten met het leger en gelden als de taliban van Nigeria.

Pastor James: "Een door ons opgeleide tussenpersoon heeft het contact gelegd. De gesprekken beginnen binnen een paar weken." Voor anderen mag het ongelooflijk klinken dat je met een dergelijke club zou kunnen of willen praten. Maar de pastor en de imam weten welke ontwikkeling ze zelf moesten doormaken. Dat zij nu beiden eensgezind zich aan de wereld presenteren op een filmpje op YouTube mag een wonder heten, en waarom zou er niet nog een wonder mogelijk zijn?

Van hun ervaringen laten ze ook andere landen profiteren. Onlangs waren ze in Egypte, waarna ze doorvlogen naar Noord-Ierland. Egypte bezochten ze op uitnodiging van de internationale organisatie Initiatives for Change en het in Egypte gevestigde Center for Arab-West Understanding. De Egyptische autoriteiten steunden de uitnodiging al toonden ze ook reserves. "Egypte is geen Nigeria", bromden ze. Daarin hadden ze gelijk. Bij rellen in Nigeria tussen moslims en christenen kunnen gemakkelijk honderden doden vallen, in Egypte is dat nooit gebeurd. Bij de allerergste incidenten daar vielen tientallen doden.

Toch ziet pastor James overeenkomsten: "Juist omdat we zelf geweld hebben gebruikt zien we snel de symptomen. Soms merk je dat de preken op vrijdag en zondag een radicale toon krijgen. Een ander slecht teken is het wanneer mensen uit bepaalde groepen bij elkaar gaan wonen en het contact verbreken met anderen. Je moet letten op wat er in informele religieuze onderwijsinstellingen gebeurt. Als er plotseling veel demonstraties zijn moet je oppassen, zelfs als ze vreedzaam zijn, want de stemming kan ineens omslaan. Soms is er een groep migranten met radicale ideeën. Ook als zo maar alle winkels sluiten dreigt er gevaar."

Hij denkt dat de symptomen van dreigend geweld in Egypte weinig zullen verschillen van die in Nigeria: "Natuurlijk moeten de Egyptenaren zelf hun problemen oplossen. Wij konden alleen maar tips geven. Maar ook in Egypte moet je spanningen niet laten doorbroeien. Je hebt een fijnmazig netwerk van informanten nodig dat in een vroeg stadium waarschuwt. Daarnaast moet je goede contacten onderhouden met de overheid. De overheid moet op tijd in actie komen, dat is de keerzijde. Waarschuwen helpt alleen wanneer de overheid vervolgens snel optreedt. Ook moet je onderzoeken waar de onvrede vandaan komt. Vaak zijn er sociale oorzaken, je moet nagaan wat mensen tekort komen en wat je daaraan kunt doen."

Pastor James raakte zelf in het geweld verzeild in de jaren tachtig. De jongste dag was in aantocht, zo geloofden veel Nigerianen toen, en daarom was er een schoonmaak van de wereld nodig. Er waren moslims die daaraan de conclusie verbonden dat ze kerken moesten aanvallen. Pastor James en andere christelijke jongeren verdedigden hun godshuizen, bij een van de aanvallen raakte de pastor zijn rechterhand kwijt.

De ommekeer in zijn denken voltrok zich in de tweede helft van de jaren negentig. Het begon in 1995 met een bezoek aan de vrouw van de gouverneur van Kaduna. De deelstaat bereidde een inentingscampagne voor van kinderen, die op veel wantrouwen stuitte.

Dat probleem doet zich geregeld voor in Nigeria. In 2003 bijvoorbeeld verkondigden radicale predikers dat een inentingscampagne tegen polio een Amerikaans complot tegen de islam was, en dat vaccineren bovendien niet halal was.

De gouverneursvrouw nodigde invloedrijke christelijke en moslimjongeren bij haar thuis uit en spoorde hen aan om ouders ervan te overtuigen dat ze hun kinderen wel moesten laten inenten. Er was ook een journalist aanwezig, die het contact legde tussen pastor James en imam Ashafa. Ashafa vertegenwoordigde een overkoepelende organisatie van jongeren, pastor James een christelijke evenknie. "Jullie moeten samenwerken", zei de journalist.

De wonden waren nog vers, pastor James had zijn prothese, beiden hadden dierbaren verloren. Pastor James wantrouwde Ashafa. Hij verdacht hem ervan hem uit te willen horen over zijn organisatie, om later een gewapende aanval te kunnen uitvoeren.

De imam was van de school van de Zuid-Afrikaanse prediker Ahmad Hussein Deedat. De in 2005 overleden Deedat probeerde in debatten christenen vanuit de Bijbel ervan te overtuigen dat hun geloof onlogisch was. Ook Ashafa deed dat in zijn gesprekken met de pastor.

Maar in de loop van de tijd kregen de debatten meer het karakter van een dialoog. Een indrukwekkend verzoeningsgebaar was een bezoek van de imam aan de ernstig zieke moeder van de pastor. In 1996 waren beide mannen zo ver dat ze een gezamenlijke bijeenkomst organiseerden van moslim- en christenjongeren. Alleen wilde geen hotel in Kaduna ruimte beschikbaar stellen, uit angst voor onlusten.

Tenslotte bood het Britse culturele instituut British Council wel gastvrijheid. De directeur smeekte de pastor en de imam om het netjes te houden. "Als morgen dit gebouw is platgebrand dan ben ik mijn baan kwijt", waarschuwde hij. Beide partijen waren vastbesloten het zo ver niet te laten komen, maar voor de zekerheid hadden ze wel hun messen meegenomen. Gelukkig hadden ze die niet nodig en de bijeenkomst bleek een doorbraak. "Toch voelde ik nog steeds die haat", zegt pastor James. "Ook al werkten we samen".

De echte psychologische doorbraak ervoer de pastor pas in 1998. Hij is een evangelicale christen en volgde een opleiding om te evangeliseren onder moslims. Zijn leermeester merkte dat er iets fout zat. "Met die haat van jou zul je als prediker niets bereiken", zei hij. Het licht brak door. Pastor James: "Tegen moslimpredikers zeg ik nu: we zijn bezig met een marketingstrijd. Het criterium is liefde, wie de meeste liefde produceert wint."

Met die liefde wil het nog niet altijd vlotten in Nigeria. De afgelopen tien jaar zijn er duizenden doden gevallen. Pastor James: "Nigerianen zijn zeer religieuze, maar geen goddelijke mensen. Doordat ze zelf zo godsdienstig zijn, zijn ze bereid om elk religieus verpakt verhaal voor zoete koek te slikken. Het is zo gemakkelijk om religie politiek uit te buiten.

"Neem de Deense cartoonaffaire, de doden vielen niet in Denemarken maar hier in Nigeria. Die cartoonist was niet eens een praktiserend christen, maar de christenen hier betaalden de prijs." Vele slachtoffers waren er ook toen een krant in 2002 over de verkiezing van Miss World, gehouden in Nigeria, schreef dat de profeet Mohammed best wel met een aantal van de kandidaten had willen trouwen.

Ook de invoering van de sharia in 2000 in de noordelijke deelstaten van Nigeria lokte een golf van geweld uit. Onlangs verbood een gerechtshof een mensenrechtenorganisatie een herdenking te organiseren van de eerste keer dat een dief een hand werd afgekapt, ruim tien jaar geleden.

Pastor James tilt niet meer zo zwaar aan de shariakwestie: "Die is over zijn hoogtepunt heen. Er zijn nu drie rechtstelsels, waaruit mensen kunnen kiezen: het seculiere recht, het gewoonterecht en de sharia.

Ook een christen kan een zaak aanhangig maken bij een shariarechtbank, maar kan nooit worden gedwongen dat te doen. De meeste mensen gaan naar gewone rechtbanken."

Bij een aantal bloedige incidenten hadden de pastor en de imam veel ellende kunnen voorkomen, via hun netwerken wisten ze dat er iets dreigde. Maar de autoriteiten gaven hun niet de middelen om er iets aan te doen en grepen evenmin zelf in. Pastor James: "Waar rook is, is vuur, dat klopt. Autoriteiten trekken daaruit de conclusie: 'we zien geen rook en dus is er geen vuur'. Maar dát klopt helaas niet altijd."

Deur die Bybel word God 'n reisgenoot. Oor Thomas a Kempis, Die Navolging en Paulus.

Ek lees vanoggend weer die volgende aanhaling van Huls oor die Navolging van Christus:


“Thomas a Kempis presents us with a collection of thoughts capable of transforming us little by little into total comformity with Christ, the perfect image of God. His book does not present a roadmap for the spiritual journey, but starts by introducing us to mystagogic reading of Scripture so that God himself may become our spiritual accompanist” (Huls 2006:68).


Dit is hoe spiritualiteit oor Bybellees praat: 'n Mens lees die Bybel op so 'n manier dat jy bewus raak daarvan dat God daarin en daardeur vir jou op jou geestelike reis begelei. 


Dit beteken dat die Bybel nie bekyk word om te sien watter "waarhede" dit bevat sodat ons dit kan aanvaar nie. Of dat die Bybel 'n boek vol voorskrifte is oor hoe 'n mens se lewe nou moet lyk of nie moet lyk nie. 'n Mens doen ook nie "Bybelstudie" in die sin dat 'n mens bloot net die inhoud van die Bybel wil ontleed nie.


Die Bybel wil, trouens, nie die aandag op homself vestig nie. Vir Thomas het die Bybel veral waarde in soverre as wat dit vir ons na God toe wys en die mens laat besef dat hy/sy nie die geestelike pad alleen loop nie. 


Die Bybel wil God teenwoordig onder mense maak.


Thomas van Kempen het sy boek geskryf om mense hiervan bewus te maak. Die "Navolging van Christus" word sy boek genoem, waarmee hy aandui dat 'n mens in die voetspore van Christus die weg met die Vader bewandel.


Hoeveel mense sien die Navolging as wettiese en moralisties - as "nabootsing" van Christus. Hulle is krities oor die boek: hoe kan iemand ooit daaraan dink om Christus na te boots en hoe kan Thomas van mense verwag om soos Christus te wil wees. Daar sit vir hulle byna iets lasterliks aan die idee. Dikwels word Thomas daarom verwyt dat hy werkheiligheid" in die hand werk.


Maar Thomas kan nie op die manier gelees word nie. Hy wil juis deur 'n verbondenheid met Christus in die genade van God se teenwoordigheid kom. 


Dit besef 'n mens wanneer Thomas se boek met die Nuwe Testament vergelyk word. Paulus skryf in 1 Korinte 2:16: Gelowiges kan alle dinge beoordeel want hulle het die "sin" van Christus. 


Die opmerking oor die "sin" van Christus moet 'n mens in die konteks van die gedeelte verstaan. Dit gaan hier om die werking van die Heilige Gees in mense se lewens waardeur hulle "geestelike" mense word wat dinge "geestelik" verstaan. 


Op diep mistieke manier skryf Paulus in die vorige verse van die diepste geheimenisse van God (vers 10) wat die Gees bekend maak, van die "verborge" dinge van God wat die Gees ken. Hierdie Gees wat soveel van God weet, word nou aan gelowiges uit genade geskenk (vers 12). Gelowiges ervaar deur die Gees dus die mees intieme verborgenhede van God. 


Paulus sluit die deel af dat mense wat die Gees nie het nie, dink die dinge van die Gees is onsin (vers 14). Maar mense in Christus het die Gees van Christus en deel dus in "wysheid" van God. 


Paulus skryf duidelik oor hierdie wysheid wat mense ontvang en wat hy met sy evangelie verkondig (vers 7). Die wysheid is die verborge waarheid wat bedek was en wat God van ewigheid af vir gelowiges bestem het tot hul ewige heerlikheid. 


Deur die wysheid word mense "verheerlik." Die begrip heerlikheid is 'n hoogs mistieke begrip in die Nuwe Testament. Dit wys op die besondere teenwoordigheid van God (Eseg.1 bv) waaraan mense in geloof deel kry en wat hul bestaan totaal transformeer. 


Geloof bring dus 'n totale omvorming van mense. Mense word tot "heerlikheid" omvorm. Dit is nie menslike wysheid nie. Dit gaan om God se werking in mense se lewens waardeur hulle tot 'n besondere status verhef word: mense kan uit die intense nabyheid aan God leef. 


Paulus "verkondig" hierdie wysheid. En daarmee wys hy 'n sleutelbegrip uit. Die Bybel as Pauliniese verkondiging is gerig op die mens se transformasie in Goddelike heerlikheid. Die mens ervaar deur die evangelie God se diepste geheimenisse, die verborge dinge van God. Die Bybel is dus bedoel om vir mense in hul  geestelike reis tot 'n intieme verhouding met God te bring: in geloof is die mens op pad met God, nou al, maar uiteindelik in volle heerlikheid in God se teenwoordigheid Self. Dit is God wat deur die Bybel met die mens op pad is. God is die mens se begeleier, se reisgenoot. 


Eintlik gee Thomas se titel ook hierdie insig eer. Om Christus te kan volg, moet 'n mens gedurig in die Bybel bly - want dit is waar Christus geken word. 


Aldus moet 'n mens die Bybel lees: gedurig, elke keer weer, met die oopheid dat God daardeur in Christus sal spreek.


Dit is nie maklik nie. Die gemeente van Korinte wys dit duidelik uit. Hulle was 'n klomp bakleiers wat mekaar gedurig in die rug gesteek en belaster het. Intussen het hulle hoogheilig in tale gespreek en wonders nagejaag. 


En intussen was hulle leeg in die Liefde, was hulle onderling verdeel en het hul van die reis met God weggeswenk. 


Mense wat saam met God reis, staan elke dag verwonderd oor die diepste geheimenisse van die Liefde. Hulle volg Christus, hulle leef in die "sin" van Christus: in 'n intieme liefdesverhouding met God, maar dan in 'n gesindheid van diens en omgee vir ander - soos God omgee en lief het. 


Dit wil Thomas gedurig in die Navolging beklemtoon: Laat die Bybel jou gelykvormig maak aan Christus - soos Paulus dit wou gehad het. En kom dan steeds weer in verwondering voor God se teenwoordigheid in Christus te staan. 


Hoe totaal Thomas dit geglo het, kom 'n mens agter uit die laaste boek van die Navolging wat gelaai is met mistieke oomblikke van oorgawe aan God se teenwoordigheid. (Deel vier - wat in sommige uitgawes verkeerdelik met deel drie, wat oor die nagmaal gaan, verwar word). 


Thomas noem sy laaste boek: die boek van innerlike vertroosting. Want dit is wat met mense gebeur wat in die geselskap van God reis. 

Die roos wat deur die beton gegroei het Oor 'n Gekwelde mens se roep om ontferming.

Die Amerikaanse Tupac Shakur, bekend as 2 Pac, het as een van die beroemdste rappers van ons tyd meer as 70 miljoen plate verkoop. Sommige plaas hom onder die top 100 hiphop sangers van alle tye.


2 Pac het in Haarlem, die groot, berugte woonbuurt in Manhattan in groot armoede grootgeword as deel van ‘n gesin waarvan sommige gesinslede dikwels in die tronk beland het. Sy stiefpa was selfs vir vier jaar lank op die lys van die 10 mees gesoekte kriminele in Amerika.


Later, nadat hulle verhuis het, het hy as skoolseun in ‘n kunsskool beland waar hy musiek en toneel gedoen het. Hy was baie gewild by sy skoolmaats, veral omdat hy ‘n grapjas was, baie goed met almal klaar gekom het en ook omdat hy van jongs af so goed kon rap. Dit was goeie tye, want hier het hy ook boesemvriende geword met Jada Pinkett en ‘n vriendskap met haar opgebou het wat hy later beskryf het as iets wat net een keer oor ‘n mens se lewenspad kom.


Sy kletsliedjies was donker, deurtrek met die die atmosfeer van krottoestande van die mense aan die rand van die samelewing. In sy liedjies het hy gedurig oor hierdie ellendige toestand in die arm woonbuurte van mense in Amerika gerap, oor die groot stad met al sy misdaad, armoede, diskriminasie, geweld en swaarkry.


In een van sy bekendste rapliedjies (Changes) praat hy van homself wat uit die gutter gekom het. Dit is hoe hy oor sy omgewing gedink het.


2Pac se lewe was self in baie opsigte vasgeval in ‘n moeras van kriminaliteit, dwelms, geweld, armoede en aanvalle op mense. Op ‘n stadium is groot opspraak veroorsaak toe ‘n tiener ‘n polisieman se dood veroorsaak het terwyl hy na ‘n liedjie van 2Pac geluister het waarin oor die moord op polisie gesing is. Woedende politieke leiers het geëis dat sy musiek aan die mark onttrek word en hom die skuim van die land genoem. Hy het self ook dikwels met die polisie gebots. Op een stadium het hy twee polisiemense geskiet, maar die saak teen hom is later teruggetrek. Op ‘n ander keer het hy in die tronk beland oor die aanranding van ‘n vrou. In 1994 is hy vyf keer in ‘n hotel in Manhattan deur twee gewapende mans geskiet. Hy was in 1996 net 25 jaar oud toe hy in Las Vegas doodgeskiet is. Hy het vroeër die aand iemand in ‘n hotel bygedam en aangerand. Enkele ure later het ‘n motor met vier mans langs syne gery en hom met verkeie skote gewond en platgeskiet. Hy is later in die hospitaal dood.


Tog kon2 Pac ook sing oor hoop, oor humor en oor die ligtheid van die lewe. Sy laaste album het ‘n nuwe fase in sy lewe begin. Dit is “All Eyez on Me” genoem. Daarin wou hy hy die kosbaarheid van die lewe besing en vir mense ‘n positiewe lewensgevoel voorhou.


Dat dit nie sommer net stories was nie, blyk uit al die boeke waarmee hy hom besig gehou het. Hy was ‘n ywerige lewer van skrywers vanaf Shakespeare tot Khalil Gibrain!


Maar die diep kant van 2Pac sien ‘n mens in ‘n allermerkwaardige gedig wat hy gerap het. Die woorde daarvan lui:

Did you hear about the rose that grew from a crack in the concrete? 

Proving nature’s law is wrong it learned to walk without having feet. 

Funny it seems, but by keeping its dreams, it learned to breathe fresh air. 

Long live the rose that grew from concrete when no one else even cared.

Hier praat 2Pac oor die gedig:

In hierdie lied gaan dit om egte spiritualiteit: God kan die barre beton, hard, doodsmorend van enige lewe, oopbreek – dikwels net met ‘n dun krakie. En, ondenkbaar, uit daardie kraak, uit die nes van ondankbaarheid waarin mense wil verdrink, kan ‘n roos groei en kan verwondering opgeroep word. 


In die onderstaande video verduidelik 2Pac dat hy daarmee wou sing van die mens se uitkomkans uit die donker, lewe-vernietigende ghetto van armoede. Hy praat oor die jeug wat in totale armoede sonder enige ontferming groot word. Hy praat oor mense wat in hul harde omgewing deur die hardheid van ander verder vernietig word. 


Maar somtyds kan dit verander. As ‘n mens iemand sien wat uit sulke omstandighede kom, iemand wat nooit enige meelewing en ontferming beleef het nie, maar wat tog bo dit uitgestyg het, iemand wat jou laat lag en laat huil en jou boei, dan oorweldig dit jou. Jy praat nie oor die lelike, die donkerte nie, maar jy reik vol ontferming uit na so ‘n persoon. 


Met hierdie woorde sien ‘n mens iets van die diepe verlange van ‘n jongman na die beter lewe, na ‘n lewe vol sin, wat in omgee gedeel kan word met ander.


Nog aangrypender is dan hierdie kort snit waarin 2Pac oor God sing: 


Dink 'n mens aan sy lewensverhaal, kan 'n mens nouliks iets meer rou ervaar. Hier is die video (kliek op die link na YouTube in die prentjie se middel):

Ek val terug op baie woorde van Jesus terwyl ek hierdie geskiedenis van die beroemde, en tog gekwelde man lees. Die gelykenisse van die tollenaar en die verlore seun kom by my op. Die moordenaar aan die kruis...  Jesus se solidariteit met die tollenaars, die prostitute, die sondaars waarvoor ander so woedend vir Hom was, kom by my na vore. 

Die geestelike reis, dit het die mistici van alle tye vir ons geleer, is 'n reis in die duister waartydens 'n mens gedurig teen die demone in en om jou aan die stry is. Soms sien 'n mens God raak in sulke reisigers se lewe - al is dit net vir 'n oomblik wanneer hulle die verborge dinge aanvoel en op 'n aangrypende manier verwoord.  Mistiek is nie altyd romanties en mooi nie. Dit is dikwels soos daardie roos wat slegs in die klein krakie van die groot stukke beton kan deurbreek. 

Praat van moderne mistiek.

Die innerlike stilte.

Godsdiens kan op allerhande sypaadjies beland. Dit kan ‘n mens jaag om op allerhande maniere druk op jouself te plaas om by God te presteer en om God te probeer beïndruk. Of dit kan ‘n morele stryd word om uit te stal hoe vroom ‘n mens is.

Maar dit is ‘n verdraaiing van die egte karakter van godsdiens. Die verlange na en diens van God is ‘n verlange na vrede. Dit beteken konkreet dat godsdiens ‘n mens innerlik bring tot egte lewensvervulling.

Hieroor is tradisionele godsdienstige taal baie duidelik wanneer dit die eerste en oudste toestand van die mens uitbeeld in terme van ‘n volkome vreedsame verhouding tussen God en mens.

In Bybelse literatuur word dit duidelik uitgedruk in sulke beroemde beelde soos die paradys, die wapens wat omgesmee word tot ploegskare, die leeu wat langs die lam lê, die engele wat Jesus na die versoeking bedien, die moordenaar wat saam met Jesus in die paradys geneem word en ook die laaste hoofstuk van Openbaring. Dit is voorbeelde en simbole van vrede wat aan mense geskenk word.

‘n Persoon wat innerlik vervuld is, is iemand wat die geheim van godsdiens ontdek het.

Om in vrede te woon, in harmonie met alles in en om jou, is om by God te wees, en is om innerlik vervuld te leef.

Dit is nie iets wat net aan voorbeeldige mense wat mooi presteer gegee word nie. Vrede is ‘n genade-gawe van God aan die mens. Die eerste mense het die paradys as woonplek gekry sonder dat hulle 'n vinger opgelig het. Hulle ontvang dit bloot net omdat dit vir God goed was. 

Maar een ding is wel belangrik. Hierdie vrede wat aan die mens gegee word, is ‘n baie intieme ervaring. Die Heilige Gees sal as Trooster in die mens inwoon: die asem van God, by wyse van spreke, word die asemhaling van die mens.

Vrede vind ‘n mens dan in ‘n mens self. Dit word so deel van ‘n mens self soos wat asemhaal deel is van ‘n mens se bestaan.

Dit bly een van die durendste gedagtes van iemand wat deur God aangeraak is, dat daar ‘n ruimte in jou is waarbinne geen ander mens kan ingaan nie. Dit is ‘n plek waar ‘n mens veilig is teen al die aansprake wat op jou gemaak word, waar ‘n mens rustig kan wees selfs al raas dit baie om jou en met jou. Want dit is die plek waar God in volkome harmonie met die mens leef.

Maar nie alle mense weet van hierdie plek nie.

Mense is heeltemal te besig met praat, dink en doen. Hulle bly aan die gang met planne vir die dag, vir môre, vir die toekoms. Al hierdie dinge word ‘n groot, digte, selfs ondeurdringbare heining waarby hulle nie kan verby kom nie. Hulle loop hulle vas daarin.  Hulle is so ineengestrengel in hierdie besige dinge dat hulle nie tyd kry vir hulle self nie.

Op die manier is daar nie tye dat ‘n mens tot rus kan kom nie. Daar is nie ‘n plek waarheen mense kan ontsnap nie.

In hierdie sin voer mense dan ‘n siellose, onrusige en dus onvervulde bestaan. Hoe meer dinge, hoe minder sin.

Daarom probeer mense uit hul lewensgeraas wegkom – hulle gaan hou vakansie, loop kyk ‘n film, lees ‘n boek in pogings om net weer ‘n slag ontslae te raak van al die druk op hulle.

En dikwels is dit dan slegs ‘n tydelike wegkom. Want spoedig weer is die geraas terug en is ‘n mens se lewe gevul met al die gepraat waarmee jy gekonfronteer word.

‘n Mens se lewe word heel anders wanneer ‘n mens bewus word van die inwoning van God. Hierdie innerlike aanwesigheid van God, die “teenwoordigheid van die Gees” is nie iets wat ‘n mens kan “bewerk” nie.

Dit is eerder iets waarop ‘n mens ingestel is: dit is iets wat tot ‘n mens kom wanneer ‘n mens verlangend daarop ingestel is. Hierdie verlange word in gebed uitgedruk. Daarmee word twee dinge uitgewys: “verlangend ingestel” en “biddend vra.” ‘n Mens maak jouself oop vir God se aanraking en reik uit na God in verlange.

Hierdie twee sake is albei ingestel op God se vredevolle teenwoordigheid in ‘n mens se innerlike bestaan.

En dan, in oomblikke van vervulling, sal ‘n mens bewus word dat iets spesiaals in die kern van die mens se bestaaan gebeur. Innerlik kom daar iets in ‘n mens los. Sommige beskryf dit as oomblikke waarin mense bewus raak van ‘n diepe stilte in hulle. Dit word ‘n tyd van vrede wat ‘n mens se bestaan vul. Dit is tye dat ‘n mens geen behoefte het aan alles wat gewoonlik so belangrik in ‘n mens se lewe is nie.

Dit is tye dat mense besef niemand het beheer oor hulle lewe nie.   

Dit is tye dat mense besef dat dit nie saak maak wat vantevore in hul lewens gebeur het nie.

Dit is oomblikke wanneer mense so tot rus kom dat alles wat almal altyd van hulle verwag en vra, nietig lyk.

Soms is die ervaring van die stilte en vrede in ‘n mens so spesiaal en so sterk dat mense sover kom om ander te vergeef vir kwaad wat hulle aangedoen is.

Want mense besef skielik in die spesiale stilte van innerlike vervulling dat wat saak maak is dat ‘n mens tot rus by God gekom het.

Dit is in hierdie oomblikke van innerlike vrede dat al die stryd en selfs nyd van die dag klein en onbelangrik begin lyk.

Wie die belangrikste van alle dinge ontdek het, kyk nie meer terug nie.

In die afgelope tyd het ‘n mens op ‘n sekulêre vlak iets hiervan sien gebeur: In Noorweë het mense as ‘n massa tot stilstand gekom. In hul skok, ongeloof en ontsetting, het mense na mekaar uitgereik. Saam het hulle mekaar opgesoek, gehuil, omhels, moed ingepraat, maar ook sulke eenvoudige dinge gedoen soos om blomme by die kerk in Oslo te gaan neersit.

Kollektief het die hele maatskappy stil geword. Alles wat altyd so belangrik is, selfs die moorddadige haat van die onverdraagsame enkeling, is opsygeskuif vir wat stilweg altyd die belangrikste van alles is: menslikheid. Om as mense God se beeld en bedoeling vir die lewe te gehoorsaam – om om te gee en liefdevol uit te reik. Mense was ingestel hierop en het verlang na die sekerheid van omgee en liefde. En dit het die pyn draagliker gemaak en die kwaad besweer.

Wat in die samelewing gebeur, verduidelik iets van die geheim van alle mense se lewens. Iewers moet ‘n mens in die sentrum van jou bestaan die stilte kan vind waar ‘n mens die belangrikste van alle dinge kan ontdek. Dit is dan dat ‘n mens die geraas kan aandurf en die lewe weer kan aanpak. In hierdie oomblikke van vrede ontdek ‘n mens wie jy werklik is: die ewebeeld van God en die een by wie God inwoon. Niks kan ‘n mens dit ontneem nie en alles lyk onbeduidend in die lig van hierdie helder blik op God se inwoning in ‘n mens se lewe.

Dit is dan dat 'n mens daardie vrede ervaar wat alle verstand te bowe gaan...

Gisteroggend word ek wakker terwyl 'n enorme wind om ons losgebreek het. Dit lawaai teen 'n verskriklike pas.

Op 'n stadium, terwyl ek op pad is na my studeerkamer, hier teen 8h30, sien ek 'n groot stuk dak deur die lug trek.

Dit is toe die kweekskooldak wat afgeruk is (sien die laaste foto). Totaal. Die wind het dit soos 'n stukkie papier amper 50 meter ver, oor al die bome, standbeelde en heinings tot in Dorpstraat gesmyt. Die drie/vier plate van omtrent 2 na 3 meter lank, plus hulle balke, het in die middel van die straat geval waar twee mans dit moes gaan wegsleep. 'n Ander groot stuk het in die tuine van die kweekskool geval en nog plate het in die tuine beland.

Die krag van die natuur kan enorm wees.

Dit tref my, later, dat as daardie dak 'n halfuur later afgewaai is, dit baie skade en selfs lewensverlies kon veroorsaak. Sondagoggend parkeer mense vir kerk orals waar hulle 'n gaatjie kan kry. Sommige staan selfs oor die meulsloot geparkeer. As 'n mens kerk toe gaan, dink hulle seker, het 'n mens die reg om te parkeer waar jy wil - en verkieslik so naby as moontlik aan die kerk sodat jy nie te ver hoef te stap nie. Maar behalwe vir al die motors, is daar baie voetgangers en baie verkeer.

Ek gaan neem foto's. Dit is altyd lekker om te sien hoe 'n mens se kamera dinge interpreteer en orden.

In Die Laan sien ek 'n sementpaal omgewaai. Ek kan nie glo wat ek sien nie.

Later besluit ek om die foto's vir die koerant deur te stuur. En kort daarna lui my foon. Die joernalis vra dat ek vir hom 'n groter, duideliker kopie moet stuur.

Vanoggend is my foto toe op die voorblad van die Burger.

Ek oorweeg dit nou om 'n professionele fotograaf te word.....

Grappies opsy. Wat my boei en my nogal besig hou, is dat ek vir die joernalis vier foto's gestuur het. Hy, 'n hooffotograaf by die koerant, het een uitgekies en toe op die voorblad geplaas.

En, tot my verbasing, is dit die foto wat ek laaste van die vier sou geplaas het.

Wat my nou besig hou en aan die wonder het, is wat hom laat besluit het om juis hierdie foto onder die vier uit te kies.

Wat my weer laat besef: ons lees 'n situasie so absoluut verskillend. Wat vir die een opval, is vir die ander een vervelig. Wat vir een mooi is, let 'n ander een nie op nie.

Wat my weer laat dink aan die Bybel en daardie immergroen verskynsel van vier evangelies wat elkeen op so 'n wonderlik unieke manier oor Jesus skryf. Matteus, die rabbi-Jesus met sy lang geselse, Markus, die mistieke Jesus, Lukas, die Jesus van die randfigure en Johannes, die Jesus van liefde en naby aan God. Deur die geskiedenis het gelowiges ook ten opsigte van die evangelies hul voorkeure gehad.

So werk God. Ryk,vol diep kante, is die Evangelie.

Maar, ek moet byvoeg, dit was 'n uitkoms dat daardie dak nie 'n halfuur later afgewaai het nie. 

Wanneer 'n mens met absolute ywer ander doodmaak vir jou godsdiens....

Ek kyk vanaand die fliek Of Gods and Men wat onlangs in teaters gedraai het en waarvan ek die DVD vir my bestel het. Dit was lank in Frankryk die gewildste film, het belangrike pryse gewen en het ook by ons uitstekende resensies gekry.


Hierdie film van die regisseur Xavier Beauvois gaan oor Trappiste monnikke wat tydens die Algeriese oorlog met die allerdiepste godsdienstige vrae uitgedaag word.  

Dit is ‘n besonder waardevolle film om spiritualiteit beter te verstaan. Ek reken dit onder die top tien films wat ek gesien het.

In die film word verwys na Pascal se beroemde uitspraak in sy Pensees:

“Mense doen nooit die kwaad met soveel oorgawe en vreugde soos wanneer hulle dit uit godsdienstige oortuiging doen nie.”

Rondom hierdie uitspraak worstel die Trappiste met die vraag hoe hulle die moontlikheid dat hulle doodgemaak sal word, moet bedink. Moet hulle in die klooster aanbly om die bewind uit te daag en mens daarmee aanspoor om teen die owerheid in opstand te kom? Dan sou hulle sterf om 'n politieke punt te maak. 

‘n Mens, redeneer die film egter, moet nie jou lewe opoffer om ‘n martelaar te wil wees nie. Dit sal vals en lasterlik wees. Op een van die diep momente in die film sê ‘n karakter juis dat ‘n mens bereid is om alles prys te gee, alleen maar vir die liefde se onthalwe.

Onmiddellik herken ek ‘n baie, baie ou tradisie wat teruggaan op die tweede eeu van die Christelike jaartelling: die kerk het steeds beklemtoon, en dit in ‘n baie moeilike tyd van vervolging, dat ‘n mens nooit martelaarskap soek nie. Die vroeë kerk was altyd agterdogtig teenoor martelare. Want, het hulle geredeneer, iemand kan bybedoelings hê. Hulle wil of die aandag op hulleself vestig, of hulle wil iets verkeerds bereik. Daarom het hulle ook onderskei tussen valse en egte martelaarskap. 

Dit het my altyd geboei: hierdie agterdog teen martelaarskap in die vroegste tye. ‘n Mens moet juis nie soek om as ‘n martelaar sterf nie. ‘n Mens offer alles op, bloot omdat jy op die ou end geen keuse het as om getrou te bly aan God alleen en aan die liefde nie.

Dit kom in die film baie goed na vore. En, besef ek, indirek herinner dit my weer daaraan dat spiritualiteit nie 'n naeltjiekyk-bewondering is nie. In spiritualiteit gaan dit juis nie om die fokus op die self nie. 

Maar ek wil nie hier oor die film skryf nie. Ek het Pascal se uitspraak wat in die film aangehaal word, sterk beleef in die lig van die tragedie wat in Noorweë afspeel. Dit is vir my ondenkbaar dat iemand koelbloedig mense kan doodskiet en dan in ‘n manifes van honderde bladsye aanspraak maak daarop dat dit gedoen word ter wille van ‘n Christelike kultuur.

Ek kan aan geen beter voorbeeld vir Pascal se uitspraak dink as die Noor wat in die naam van die Christendom kosbare menselewens, en dan nog van sulke brose jongmense, op so ‘n groot skaal verwoes nie. Dit is byna asof Pascal letterlik oor die man praat, veral as 'n mens hoor dat hy gestaan en lag het terwyl hy sy slagoffers doodgeskiet het. 

Ek het met besondere meelewing die afgelope twee dae die gebeure in Noorweë meegemaak. Dit intense rou van die leiers en die mense het 'n mens diep geraak. 

Dit roep baie vrae in ‘n mens se geestelike lewe op as soveel sinnelose geweld losbreek. Juis vandag het ek die kort voorwoord vir die boek oor geweld wat binnekort by Brill verskyn, klaar geredigeer. In die boek, waarin 16 artikels oor geweld in die Bybel opgeneem is en waaraan verskeie Suid-Afrikaanse en Nederlandse teoloë gewerk het, word gewys hoe geweld nog altyd in die Christendom verskuild aanwesig is. Terwyl ons aan die boek gewerk het, het een van die kollega’s wat ek uitgenooi het om ‘n bydrae te skryf, vir my laat weet: “Maar is daar genoeg materiaal in die Nuwe Testament oor geweld?” Die dag toe hy sy artikel vir my gee, merk hy op: "Ek het nooit besef dat daar soveel geweld in die Nuwe Testament is nie."

As iemand getwyfel het of die Christendom gewelddadig kan wees, kan hy of sy maar net in hierdie dae voor die televisie inskuif. 

Die gebeure in Noorweë wys hoe reg Pascal was: Iemand wat om godsdienstige rede’s geweld pleeg, doen dit met ongeëwenaarde oorgawe en met vreugde. 

Dit sny 'n mens diep  -  dat geloof wat kosbaar en lewevernuwend is, so destruktief misbruik word. 

Heuning proe is iets anders.... Oor ervaring

Schortinghuis 1700-1750

Die Nadere Reformasie in Nederland het groot invloed uitgeoefen op vorige geslagte van Afrikaners. Dit was 'n beweging in die sewentiende en agtiende eeu wat baie klem op persoonlike belewing van geloof geplaas het. Sekere begrippe soos wedergeboorte, bekering, ervaring, vroomheid en heiligmaking was vir hulle belangrik. 

Die beweging was die gevolg van 'n verstarring in die kerk. In reaksie teen 'n dorre dogmatisme het dit gesoek na 'n herlewing in die sin van egte geloofservaring. Hulle geskrifte is nie altyd goed ontvang nie. Soms moes hulle kwaai onder hul teenstanders deurloop.

By sommige persone binne die Nadere Reformasie is daar 'n sterk mistieke inslag. Jesus word as persoonlike Saligmaker ervaar. Hy knoop 'n innige en baie intieme liefdesverhouding met die mens aan. Begrippe soos "liewe" Jesus en "dierbare Heiland" is kenmerkend van hierdie godsdienstige tradisie. 

'n Boek soos Hooglied was baie gewild by hulle. Jesus is veral as Bruidegom geteken. Deur 'n innige belewing van Jesus in kontemplasie kan die mens alle aardse behoeftes afsterf en onbelangrik vind. Die liefde van Jesus neem volledig besit van die mens sodat die mens hom- of haarself heeltemal kan vergeet. Kontemplasie, die intense ervaring van God se teenwoordigheid, is vir hulle die kern van geloof.

Bernard van Clairvaux, die Engelse/Skotse puriteine en die Duitse pietisme het hulle sterk beinvloed.  Dit merk 'n mens duidelik aan die groot plek van die liefde in hulle werke.

In Suid-Afrika is boeke van name soos a Brakel, Schortinghuis, Smytegelt, Voetius en Hellenbroek in baie huise gevind en graag gelees. 

Dit net ter agtergrond vir die aanhaling van Schortinghuis wat ek vanaand lees en wat my bybly: 

Hy skryf dat 'n gelowige iemand is wat nie net van Christus weet nie, maar wat Christus beleef. 

Hy verduidelik dit dan: "Geen mens weet hoe heuning smaak voordat hy of sy dit nie geproe het nie."

Die gereformeerde spiritualiteit in Suid-Afrika is beslissend deur hierdie tradisie beinvloed.