Hier is 'n interessante artikel in vandag se Trouw:
Is
een overheid nog neutraal als ze in een openbare school, gemeentehuis of
parlementsgebouw een kruisje aan de muur hangt? Veel christelijke
belangengroepen denken van wel. Het kruis is een cultureel symbool, zeggen zij.
Twee Amerikaanse godsdienstwetenschappers vinden zulk denken gevaarlijk.
Goed
nieuws voor Poolse katholieken: hun parlement behoudt haar kruis. Een rechtbank
in Warschau oordeelde maandag dat de houten crucifix boven de
ingang symbool staat voor de Poolse cultuur, en niet alleen voor het
christendom. Christus blijft dus symbolisch aanwezig bij alle besluiten die het
parlement neemt, maar tegenstanders hoeven niet bang te zijn. Volgens de
rechter betekent de aanwezigheid van de Heiland niet dat het christendom
politiek een streepje voor heeft.
De Poolse zaak lijkt op een kwestie die acht jaar geleden begon in de Italiaanse provincie Padua. Een moeder eiste toen dat de school van haar kind geen kruisen in klaslokalen mocht hangen, omdat de school zo daarmee christendom op een voetstuk plaatste. Zulke voortrekkerij gaf volgens haar geen pas in het openbaar onderwijs.
De gemoederen liepen zo hoog op dat de vrouw uiteindelijk naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mensen stapte. Zonder succes. Het kruis is inderdaad een religieus symbool, oordeelde het Hof in 2011. Het houten beeldmerk verwijst naar christelijke wortels van de Italiaanse cultuur. Maar aan de muur van een klaslokaal speelt het een 'passieve' rol. Dat kan geen kwaad.
Uitspraak is erkenning van christelijke waarden
Moeten christenen blij zijn met zo'n uitspraak? Straatsburg erkende dat het kruis niet alleen verwijst naar theologische ideeën, maar ook naar de culturen en de waarden die daaruit voortkwamen.
Het is natuurlijk een compliment voor het christendom dat die waarden ook buiten christelijke kring op goedkeuring kunnen rekenen. En zo lang het kruis een cultureel fenomeen genoemd wordt, hoeven christenen niet bang te zijn dat hun religie volledig uit het straatbeeld verdwijnt. Het culturele argument houdt de 'seculieren' op afstand.
De Poolse zaak lijkt op een kwestie die acht jaar geleden begon in de Italiaanse provincie Padua. Een moeder eiste toen dat de school van haar kind geen kruisen in klaslokalen mocht hangen, omdat de school zo daarmee christendom op een voetstuk plaatste. Zulke voortrekkerij gaf volgens haar geen pas in het openbaar onderwijs.
De gemoederen liepen zo hoog op dat de vrouw uiteindelijk naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mensen stapte. Zonder succes. Het kruis is inderdaad een religieus symbool, oordeelde het Hof in 2011. Het houten beeldmerk verwijst naar christelijke wortels van de Italiaanse cultuur. Maar aan de muur van een klaslokaal speelt het een 'passieve' rol. Dat kan geen kwaad.
Uitspraak is erkenning van christelijke waarden
Moeten christenen blij zijn met zo'n uitspraak? Straatsburg erkende dat het kruis niet alleen verwijst naar theologische ideeën, maar ook naar de culturen en de waarden die daaruit voortkwamen.
Het is natuurlijk een compliment voor het christendom dat die waarden ook buiten christelijke kring op goedkeuring kunnen rekenen. En zo lang het kruis een cultureel fenomeen genoemd wordt, hoeven christenen niet bang te zijn dat hun religie volledig uit het straatbeeld verdwijnt. Het culturele argument houdt de 'seculieren' op afstand.
Toch
kunnen christenen én rechters dat argument volgens de Amerikaanse jurist en
godsdienstwetenschapper Frederick Gedicks en zijn Italiaanse collega Pasqualle
Annicchino beter niet gebruiken. In een deze maand gepubliceerd deze maand gepubliceerde paper stellen ze dat
zulk denken uiteindelijk zichzelf in de staart bijt.
Rechter: kruis belichaamt ook 'heroïek'
Ter illustratie van hun these wijzen ze naar de Amerikaanse staat Californië. Daar stapten seculiere belangengroepen naar de rechter omdat ze vonden dat een oorlogsmonument in de Mojave-woestijn (een groot wit kruis) een ongewenste verstrengeling was van kerk en staat. Ze verloren de zaak. Net als in Italië en Polen stelde de rechter de tegenpartij, christelijke belangengroepen, in het gelijk. Het kruis, zo redeneerde de rechtbank, belichaamde niet alleen het christendom, maar ook de universele waarde van de 'heroïek'.
Gedicks en Annicchino vinden het maar vreemd. Het kruis een seculier symbool voor heldhaftigheid? In hun paper vragen ze zich hardop af waar het die status aan heeft verdiend. Ze kunnen maar één reden bedenken: Christus kruisdood. Die symboliseert immers het sterven voor je overtuigingen en de opstanding uit de dood.
Zo seculier is het kruis nu ook weer niet
Maar een 'seculier' symbool dat verwijst naar theologische waarden is niet echt seculier. Bovendien zullen veel Joden niet blij zijn met het idee dat zij worden geëerd met een symbool dat niet bij hun religie hoort. Hetzelfde geldt voor de Italiaanse school en het Poolse parlementsgebouw. Rechters moeten zich dus afvragen of het culturele argument wel klopt.
En misschien nog belangrijker: waarom vergeleken de christelijke belangengroepen een van de belangrijkste verhalen uit de evangeliën met de dood van gewone soldaten? Zo'n vergelijking is 'cynisch' en 'ontheiligt' het christelijk geloof, vinden de auteurs. 'Dit soort samenwerkingen met overheden ondergraaft de ware religieuze getuigenis.' Met andere woorden: christenen moeten oppassen. Voor ze het weten zien ze hun symbolen terug op plaatsen waar ze niks te zoeken hebben.
Rechter: kruis belichaamt ook 'heroïek'
Ter illustratie van hun these wijzen ze naar de Amerikaanse staat Californië. Daar stapten seculiere belangengroepen naar de rechter omdat ze vonden dat een oorlogsmonument in de Mojave-woestijn (een groot wit kruis) een ongewenste verstrengeling was van kerk en staat. Ze verloren de zaak. Net als in Italië en Polen stelde de rechter de tegenpartij, christelijke belangengroepen, in het gelijk. Het kruis, zo redeneerde de rechtbank, belichaamde niet alleen het christendom, maar ook de universele waarde van de 'heroïek'.
Gedicks en Annicchino vinden het maar vreemd. Het kruis een seculier symbool voor heldhaftigheid? In hun paper vragen ze zich hardop af waar het die status aan heeft verdiend. Ze kunnen maar één reden bedenken: Christus kruisdood. Die symboliseert immers het sterven voor je overtuigingen en de opstanding uit de dood.
Zo seculier is het kruis nu ook weer niet
Maar een 'seculier' symbool dat verwijst naar theologische waarden is niet echt seculier. Bovendien zullen veel Joden niet blij zijn met het idee dat zij worden geëerd met een symbool dat niet bij hun religie hoort. Hetzelfde geldt voor de Italiaanse school en het Poolse parlementsgebouw. Rechters moeten zich dus afvragen of het culturele argument wel klopt.
En misschien nog belangrijker: waarom vergeleken de christelijke belangengroepen een van de belangrijkste verhalen uit de evangeliën met de dood van gewone soldaten? Zo'n vergelijking is 'cynisch' en 'ontheiligt' het christelijk geloof, vinden de auteurs. 'Dit soort samenwerkingen met overheden ondergraaft de ware religieuze getuigenis.' Met andere woorden: christenen moeten oppassen. Voor ze het weten zien ze hun symbolen terug op plaatsen waar ze niks te zoeken hebben.
