Is die mistiek wêreldvreemd?

Die film "Into Great Silence" geen 'n boeiende insig in 'n streng (Kartuisiese) orde in Frankryk wat in totale stilte leef. Miljoene mense oor die aarde heen het hierdie film gaan kyk.

Die mistieke lewe is veral ook bekend vir die monastieke bewegings. As ‘n mens daarvan praat, is die eerste ding wat by jou opkom dat die monnike eensaamheid opsoek, na stilte verlang en die lectio divina, of te wel die geestelike lees van die Bybel volg. Hulle lees so veel as wat hulle kan. Van die monastici sal byvoorbeeld twee of drie keer in die middel van die nag bymekaar kom om die Bybel te lees en te bedink. ‘n Mens kan die monastieke tradisie nie voorstel sonder die Bybel nie. Hulle lewe is ingestel daarop. Later sou hulle die lees van die Bybel met die sing van die Bybel aanvul. Met die sing van die Bybel resoneer die teks nog dieper in jou en word dit dieper deel van jou bestaan.

Hulle nadenke en meditasie oor die Bybel is nie 'n doel op sigself nie. Die nadenke en deurdink van die Bybel moet lei tot iets diepers, tot kontemplasie. Die aanskouing van God, die ervaring van God se nabyheid is wat vir hulle tel. Die mens moet uiteindelik in eenheid met God geniet om in God se teenwoordigheid te wees. Dit is nie juis ‘n sensasionele lewe wat op die mistici in die kloosters gewag het nie. Om die waarheid te sê, dit is ‘n lewe van eenvoud, van die absolute minimum, van nagte in lees en bid, van 'n sober leefstyl, van onbekendheid, opoffering, ontbering. Die monastieke lewe soek bewustelik daarna om die liefdesgawe van God te beleef eerder as 'n aangename rustydjie weg van alles te beleef. Wat saak maak vir hulle is om die teenwoordigheid van God in die aardse bestaan te ervaar, nie om die aardse bestaan te bekyk en te geniet nie.

Een van die groot name in die mistiek is die van Benedikctus van Nursia wat van 480-547 lewe. Die Benediktyns spiritualiteit kan na hom teruggevoer word. Hierdie Benediktynse spiritualiteit fokus op die Bybel en rig die lewe volgens die Evangelies in. Benediktus het ‘n harde lewe van askese gevoer toe hy drie jaar lank in ‘n grot gaan bly het. Dit was so kwaai dat die monnikke van ‘n klooster naby die grot wat hom uitgenooi het om hulle leier te word, naderhand probeer om hom gif in te gee omdat hy te streng na hulle sin geleef het. Vir hom was dit belangrik dat ‘n mens ‘n lewe van nederigheid voer. Iemand kan alleen met sy hele hart na God soek as hy hom ten volle toewy aan geestelike diens en bereid is om geduldig swaar te kry en te ly. Maar, leer hy verder, die mens vind God alleen in ‘n opregte verhouding met mense. Familie, vriende, vreemdelinge, armes en verstotenes is waar ‘n mens God sal beleef. ‘n Mens moet los kom van aardse goed en jou liggaam inspan om God te dien. Jy is intens bewus van jou eie gebreke. Jy leer af om ander te veroordeel en selfs te beoordeel. Nederigheid, maar ook terughoudendheid is wat werklik saak maak. ‘n Mens ontdek dikwels deur pyn heen God se genadige teenwoordigheid en in jou borrel daar ‘n verlang op dat ander mense hierdie genade saam met jou sal deel.

Op die manier kom 'n mens tog weer terug aarde toe, na jou mense, jou familie, almal wat die wêreld as woonplek met jou deel. Jy het God gevind en jy wil opnuut God saam met almal om jou vind.

Hoe dieper ‘n mens dus in stilte terugval op meditasie en nadenke oor God, hoe meer ‘n mens alle tye van die dag die Bybel lees en leer, hoe nader kom ‘n mens aan ander mense en hoe sagter word jy teenoor ander.

Baie keer dink ‘n mens oor die monnikke as mense wat uit die wêreld gevlug het. En dit is seker so. Maar hulle het uit die wêreld padgegee om naby aan God te kom en om dan deur God weer teruggestuur te word. Ons praat dikwels oor die mistici as Maria – mense. Ouens wat aan Jesus se voete sit, wêreldvreemd, gevlug uit die hitte van die kombuis. Ons dink aan onsself as Marta – mense. Ons wil ‘n verskil aan die wêreld maak. Ons is aksie-mense, nie kontemplasie-mense nie.

Wat ‘n vrotterige teenstelling is. Want die mistici word passie-vol met ander mense in liefde verbind vanuit hul liefde vir God. Hulle begin op ‘n ander plek as die rondhol-Christene met hul geestelike reis. Maar hul geestelike reis is nooit selfsugtig, op hulle self gerig, gefokus op hul eie geestelike behoeftes nie. Dit is juis ‘n reis waarin die self afgelê word, verloën word en afgesterwe raak. Van die groot mistici was daarom ook dikwels sterk betrokke by die vraagstukke van hul dag.

Miskien is dit dalk meer as ooit tevore tyd dat ons die stilte moet invlug om naby aan God te kom.