Die meeste Bybellesers weet dat Lukas-Evangelie veral beklemtoon dat Jesus vir die armes en verstotenes omgegee het. Lukas het veral Jesus se reputasie as Iemand wat uitgereik het na hulle wat min het en wat geminag word, beklemtoon.
Oor
die eeue heen lees vele lesers byvoorbeeld Lukas 6:20b-23 met verwondering. Dit
is ‘n teks waarin die ontferming van die Ewige oor die wat ongerekend is
onmiskenbaar na vore kom:
“Geseënd is julle wat arm is, want aan julle behoort
die koninkryk van God. Geseënd is julle wat nou honger het, want julle sal
versadig word. Geseënd is julle wat nou huil, want julle sal lag. Geseënd is
julle wanneer die mense julle haat en julle verstoot en uitskel en julle naam
vermy soos iets wat sleg is, alles ter wille van die Seun van die mens.”
In
meer onlangse tye vra uitleggers aandag vir ‘n ander aspek van die evangelie.
Voorheen is ook onderstreep dat Lukas graag die lewe van Jesus in die groot
geskiedenis van die volke van die wêreld plaas (bv. Lukas 4:1). Steeds weer, as
‘n ondertoon van albei sy werke, vertel Lukas van die plek van die Evangelie in
die groter raamwerk van die Romeinse Ryk. Hier is Handelinge, wat eindig met
Paulus se twee-jarige verblyf in Rome (Hand. 28), ‘n goeie voorbeeld. Wat Jesus
begin doen het, het gevolge selfs vir die groot wêreldryk van die Romeine.
Dit
sien ‘n mens in die lydensverhaal in die optrede van Pilatus en Herodes as
Romeinse handlangers in Judea. Self by die kruis is die Romeinse Ryk
teenwoordig. In Lukas 23:36 word vertel dat die Romeinse soldate Jesus hulle
hou ingekry het en Jesus bespot het.
Dit
is ‘n opvallende vertelling in die konteks van die kruis-verhaal. Die soldate
se spot volg direk na die gespottery van die volk en hulle leiers. Die
verwerping van Jesus is totaal: Jode en Romeine, die Joodse Raad en die
Romeinse goewerneur Pilatus, beskimp Jesus.
‘n
Mens sou kon sê: Jesus se eie mense en ook nie-Jode wys Hom af. Of, sou ‘n mens
selfs kon byvoeg: Die volk van God en die volkere van die wêreld span saam in
die verwerping van die heil.
Dat
dit werklik Lukas se bedoeling was, word in Handelinge 4:27 duidelik gemaak.
Petrus en Johannes is pas deur die Joodse Raad vrygelaat en bid dan saam met
die gemeente: “Waarlik, Herodes en Pontius Pilatus het saam met heidene en die
volk van Israel vergader teen u heilige Kind Jesus wat U gesalf het.” Heidene
en die volke van Israel is kop in een mus.
Waarom
is dit vir Lukas so belangrik? Hy wil duidelik wys dat die teenkanting teen
Jesus op alle vlakke van die samelewing voorkom. En dit terwyl Jesus die
“Heilige Kind” van God is wat deur God “gesalf is.” Dit is groot aansprake wat
Jesus as die buitengewone verteenwoordiger van die goddelike wil uitbeeld.
Die
teenstelling word des te meer pregnanter omdat dit nie gaan om ‘n oorlog tussen
godsdienstiges en “heidene” nie. Dit is veel meer kompleks: dit is ‘n
teenstelling tussen egte godsdiens en godsdiens waar God nie meer teenwoordig
is nie. Of nog meer toegespits: nie net is die heidene verduister in hul
siening van God nie. Ook God se uitverkore volk ken nie meer vir God nie.
Dit
is, dus, in Lukas se oë, nie sommer voor die handliggend dat ‘n mens God ken as
jy gelowig is nie. Godsdiens waarborg niks nie. Wat eerder tel is ‘n godsdiens
wat ‘n mens in die teenwoordigheid van God bring.
Op
drie maniere relativeer Lukas hierdie samespanning van die gelowige volk van
God en van die wêreld-volkere teen die Lig en help hy die leser om die dieper sin van sy kruisverhaal te begryp:
Eers
is daar die “goeie” misdadiger aan die kruis wat Jesus herken vir wie Hy
werklik is. Dus, merkwaardig, daar is ‘n enkele Jood wat Jesus as Onskuldig
uitwys en as Koning bely (41 en 42). Dit bly ondenkbaar dat hy boonop ‘n
self-erkende midadiger is. Een enkele
getroue onder ‘n hele volk herken en betuig die Waarheid. En, in lyn met Lukas se fokus op die ongerekendes en armes, is hy juis die ongerekende, die
verworpene, die arme en veragte wat Jesus herken vir wie Hy is.
En
dan, na Jesus se laaste woord, word ‘n tweede getuie deur Lukas gebruik om te
wys hoe lyk die weg na God: “Toe die
offisier sien wat gebeur het, het hy God geprys en gesê: “Hierdie man was
werklik onskuldig” (Luk.23:47). Die Romeinse offisier is ‘n simbool van die
mense onder die volkere van die wêreld wat na Jesus wys as Lig van die wêreld.
Uiteindelik is daar ook die
woord-lose reaksie van die skare om die kruis (Luk:23:48) wat hulleself op die
bors slaan. Dit is ‘n teken, baie bekend in daardie tyd, van boete-doening, van
skuld-besef en van rou.
Lukas wil met hierdie drievoudige
perspektief sy boek Handelinge voorberei: reeds aan en om die kruis was daar
die oorblyfsel, die klompie mense wat die verborge werking van God herken het.
Selfs die Romeinse soldaat kon nie anders nie. Uit alle volke kom hulle - uit God se totale skepping.
Later, in Handelinge, sou daar meer
en meer bykom – uit die Joodse volk, maar ook uit alle wêrelddele.
Die Jesus-verhaal het hierdie
Romeinse soldaat en die samedrommende skare radikaal verander. ‘n Kort rukkie
tevore het die soldaat nog vir Jesus geminag en vir Hom suur wyn gegee. Maar
aan die einde “het hy God geprys.” Die teks beklemtoon dus dat hierdie soldaat in
Jesus die werking van God raakgesien het. Hy is volledig verander en getransformeer.
Die
hele wêreld, God se totale skepping, word deur die lewe van Jesus in ‘n nuwe
rigting gestuur. Die herskepping is aan die gang.
‘n
Mens kan Lukas se “kosmiese” perspektief op Jesus op baie maniere van naby
bekyk en dit reduseer tot allerhande aktivistiese praktyke.
Maar
dit is goed om bietjie terug te staan en die kosmiese implikasies van die
evangelie vanuit ‘n ander hoek te bekyk: in Jesus word die skepping weer met
die Skepper verenig. Dit beteken dat die mensdom nie ter wille van homself
bestaan nie. Dit geld vir die Joodse volk, maar ook vir die Romeine. Dinge loop
verkeerd wanneer mense in hul eie bestaan opgesluit word – skryf Waaijman oor
deformasie. Dit is dan wanneer hulle op dinge begin vertrou wat nie die tyd sal
oorleef nie.
Soms
verstaan mense dat vertroue op voorlopighede futiel is: hulle sien met
verwondering teenoor God dat Iemand soos Jesus in die aller-akuutste oomblik
vol vertroue in God as “Vader” kan sterf selfs al het alles om hulle in duie
gestort. Die verlies aan hul geliefdes en aan hul eie lewe is niks teen die
groter voorreg om ‘n mens aan God toe te vertrou.
Iewers
neem die wêreld in Lukas se oë al hoe meer kennis van die evangelie: die blye
tyding dat God alle mense as God se skepping nooit agterlaat nie. Uiteindelik
keer die skepping daarmee terug na die begin van alle dinge: die transformasie
in herskepping, ook van die soldaat, is uiteindelik ‘n omkeer en terugkeer tot
God. ‘n Mens leef vanuit die bewussyn dat ‘n mens aan God behoort, dat ‘n mens
se eintlike tuiste by God is – die Een wat met die skepping alle begin het en
dit altyd weer onderhou. Wie dit besef, ontdek die rykheid van God se goedheid.
Wat
‘n mens weer terugneem na Jesus se belofte aan die “goeie” misdadiger dat hy
met Hom in die paradys sal wees. Die paradys as God se woonplek. Die volkere van die wêreld word gekonfronteer met God se herskeppingswerk. Die voorhangsel skeur oop. Die digte gordyn wat tempel en wêreld van God afgesluit is, is geskeur - God woon weer in die skepping.
