Fliekpiek: Avatar

My gepiekte fliek van die week was Avatar. Ons gaan kyk dit in ‘n volgepakte fliek waarvan die lugreëling nie werk nie – en dit op ‘n helshete somersaand op Stellenbosch. Skelm-skelm gee hulle ook nie vir ons die drie-dimensionele bril nie. En ons sit naby ‘n luidspreker wat ‘n tsunami na ‘n kabbelende fonteintjie sal laat klink.

Ek gaan sit in die fliek met ‘n verwagting, want almal prys dit hoog aan. En iewers is dit ook genre wat my meer as normaalweg interesseer: ‘n apokaliptiese fliek waarin die bose klopmp die onskuldige kinders van die natuur se plek wil inpalm omdat dit op die duurste moontlike mineraalbron geleë is en wat lei tot ‘n apokaliptiese einde van epidermiese omvang, soos daardie sepie-oom dit sou stel. Dit is die eeu-oue stryd tussen goed en kwaad wat hom in die fliek afspeel. Uiteindelik dan het dit ook ‘n gepaste en afgeronde apokaliptiese einde as die Messias en die Messiasin (dis ‘n mooi paartjie en vrouens fight in hierdie fliek op gelyke voet met enige man) uiteindelik die helde word en die bose uitroei.

Ek word nie in my verwagting veel teleurgestel nie. Nie vir ‘n oomblik sit en wonder jy oor wat jy môre gaan doen nie. Daar is nie tyd vir dwaalgedagtes nie. Jy word opgezyke, soos die jongetjies sou sê, deur die wilde aanslag van die fliek op jou sinne en gemoed. Ek gee aan die fliek ‘n 10 vir tegnologie. Dit is asemrowende tonele wat die skeppers van die prent aanbied. Dit is Amerikaanse entertainment op sy beste. Reuseskepe, pragtige woudtonele, helse ontploffings, ongelooflike vegtonele en ryk, vol kleure bied baie vir die oog. Die tonele van die hangende berge is eenvoudig die toppunt van visuele vindingrykheid en skeppingskrag.

Wat my interesseer in die fliek, is die ekologiese motiewe daarin. Die baddies ontsien nie die natuur nie. Hulle bombardeer die reusagtige boom in die sakrale ruimte van die goeie woudmense sonder om maar net ‘n sekonde lank eers die vinger op die sneller te laat weifel. Die woudmense, of “the people,” is sagte mense. Hulle leef in harmonie met alles om hulle. Hulle konnekteer met die “energie” van die “natuur.”

Ek hou daarvan as boeke en flieke sensitiwiteit vir die natuur bevorder. En dit is duidelik dat sensitiwiteit vir die natuur in die populêre kultuur sterk begin deurbreek. Die fliek kry dus ‘n 10 vir sy ekologiese boodskap.

Maar hierdie is nie 'n soen-en-sug verhaal oor die mooiheid van die natuur nie, hoewel daar die allermooiste natuur-tonele is. En dit is ook nie 'n vroom verhaal oor sagte, liewe mensies nie. Hier word sleg baklei, in hierdie Avatar - en nie net deur die bose ouens nie. As die baddies in die laaste tonele afsit om ook die sakrale ruimte van die woudmense op te blaas, breek alle hel los. Want dan het die woudmense genoeg gehad. En hulle slaan terug. Wilde gevegte breek los tussen die goeies en die slegtes. En, mirabile dictu, die diere van die natuur sluit in massas aan by die woudmense om die gevaar af te weer. Die natuur self slaan met 'n lekker hou terug.

Ek sit en verbaas myself oor hoe die oog om oog benadering, die jus talionis, die mees primitiewe genotsintuie in my aanspreek. Elke keer as 'n baddy wreed om die lewe gebring word, voel 'n mens om in wilde applous uit te bars.

Ek kyk na die fliek met meer as gewone belangstelling. Apokaliptiese literatuur, soos die boek Openbaring, is gelaai met geweld. Die oorloë tussen die magte van die goeie en die kwaad is intens, skrikwekkend en geweldig.

Natuurlik weet ons vandag dat dit metaforiese taal is wat bedoel is om mense te waarsku teen die intens destruktiewe karakter van die kwaad en die geestelike dissipline wat nodig is om die bose te oorwin. Maar tog kom ek nie weg van die skisofrenie in hierdie fliek nie: die woudmense is die onskuldiges, die wat met die natuur energie uitruil en volledige mense is. Die bose ouens is gierig, konkelrig, onsensitief en gewelddadig. Maar op die ou end is ook die woudmense bloeddorstige bakleiers wat in apokaliptiese geweldstonele terugslaan. Hulle word net so veglustig en wreed soos hul teenstanders.

Ook hierdie fliek is sekerlik metafories bedoel. En dit is duidelik ingestel op vermaak. ‘n Mens word visueel en ouditief oorweldig. Al jou sinne word aangespreek vir ‘n aand van top vermaak. Daarom moet 'n mens seker nie te veel nuanses verwag nie.

Maar nêrens in die fliek is daar vir een enkele oomblik ‘n ernstige woord of gebaar teen geweld op te merk nie.

Kan ‘n mens nog bekostig om deur soveel geweld “vermaak” te word? Watter werklikhede word deur sulke hoogs populere geweldstaal en tonele geskep?

Vir die manier waarop hierdie fliek geweld op ‘n ongemotiveerde en vanselfsprekende manier deel laat bly van die populêre kultuur, kry dit ‘n 0 uit 10 vir moraliteit.