Ons kan God op baie maniere dien, maar ons kan nie sonder God bestaan nie. Oor Bede Griffiths

Reeds vroeg in my kennismaking met Spiritualiteit het ek van Bede Griffiths gehoor. Een van my kollegas het ‘n boek oor hom geskryf en gereeld kontak met hom opgesoek. Gebore in 1906, sterf hy in 1993. Hy was ‘n vriend van C.S.Lewis.

Griffiths is veral bekend vanweë sy jarelange verblyf in Indië waar vele mense hom opgesoek het. Juis oor sy besondere leefstyl in die land het hy oor die aardbol beken geraak onder studente van spiritualiteit en onder kontemplatiewes.

Hy het vroeg reeds die heilige geskrifte van die Hindoes gelees. Dit het weerklank by hom gevind omdat dit ‘n kontemplatiewe houding in godsdiens beklemtoon het. Vir hom as Westerling was dit boeiend, want hy het geleef in ‘n tyd dat godsdiens ‘n intellektuele kwessie was met groot klem op die verstand. Hy het daar bewus geraak van die eng, rasionele en nie-kontemplatiewe aard van godsdiens in die Weste.

Terselfdertyd het die geweldloosheid vir hom in sterk kontras gestaan met die aanvaarding en selfs goedpraat van geweld in Westerse kerke en teologieë. In Hinduïsme word daar byvoorbeeld groot klem op die harmonie in die skepping gelê: Daar is baie verskille in ons wêreld, maar uiteindelik vind alles eenheid en harmonie. Een van die belangrike verskille in Hinduïsme is tussen die menslike bestaan en God as die absolute). Maar verskille lei nie tot twis, geweld en gevegte nie, daarvoor is daar 'n te sterk onderliggende eenheid.

Griffiths het hom uiteindelik in 1968 gevestig by ‘n Christelike gemeenskap in Shantivanam. Hierdie gemeenskap het gefunksioneer soos ‘n ashram. 'n Ashram is ‘n gemeenskap waarin ‘n klomp mense hulle skaar om ‘n geestelike leier om diepere kennis van God deur meditasie op te doen. Lede van sy gemeenskap het die klere, kos en styl van aanbidding van hulle Hinduïstiese omgewing oorgeneem en dit in 'n Christelike leefstyl en konteks ingeburger. In Shantivanam was daar dus eenvoudige huise, ‘n kapel, ‘n biblioteek, meditasie-ruimtes en landerye. Naas die gebruiklike Christelike rituele het hulle ook Indiese rituele oorgeneem en verchristelik. Griffiths, wat in 1933 katoliek geword het, was ‘n Benediktyn en die gemeenskap in Shantivanam was met die Bendiktyne gekoppel.

Vir Griffiths, skryf Sheldrake, was die motief van harmonie wat hy in die land ontdek het, waardevol. Dit het hom gehelp om sy Christelike erfenis beter te verstaan. Eintlik was Griffiths heel konserwatief: hy het vasgehou, teenoor die Hinduïstiese veelgodedom, aan die triniteit. God is een, maar God is ook drie – daar is verskille, maar dit word gedra deur eenheid.

Vir my val die volgend in Griffiths se denke op. ‘n Mens word intiem een met God. In kontemplasie verloor ‘n mens jouself in die afgrond van God as die Een God. Maar wanneer ‘n mens in hierdie mistieke oomblikke een word met God in ‘n onbegryplike en onpeilbare vereniging, beteken dit nie ‘n mens verloor jou menslike identiteit nie. Die mens word nie vergoddelik deur die menslike natuur af te staan en die goddelike natuur oor te neem nie. Trouens, deur so volledig met God verenig te word, ontdek ‘n mens jou ware self as mens en skepping van God (skryf Sheldrake). Nooit word die afsonderlikheid van mens en God vir Griffiths opgehef nie.

Hierdie inligting is vir my boeiend. Die werk van Griffiths is deel van die groot gesprek tussen godsdienste wat in die twintigste eeu sterk na vore gekom het. Hoe kleiner die wêreld geword het, hoe intenser het die ontmoetings en gesprekke tussen die godsdienste geraak.

In sommige gevalle lei hierdie ontmoetings tot haat en geweld. Mense van verskillende gelowe moor mekaar uit.

Ander kere weer lei die gesprek tussen godsdienste tot ‘n houding dat hulle eintlik maar almal dieselfde goed glo – net verskillende. Dan verval mense in 'n totale relativisme.

In ander gevalle lei die gesprek tot waardering, maar ook tot ‘n sekere teen-reaksie: dan sien mense sekere goed in ander godsdienste raak wat vir hulle raakpunte is met hul eie geloof. En tog, hulle besef ook terselfdertyd dat dit nie hul godsdiens tot niet maak nie. Soos in Griffiths se geval, lei hierdie ontmoetings tot ‘n nuwe verstaan van dit wat spesiaal aan ‘n mens se eie godsdiens is. Hoe interessant ander godsdienste ook al mag wees, uiteindelik is daar wsenlike verskille wat vir ‘n mens vasbind aan jou eie godsdiens. Griffiths was, ten spyte van sy openheid teenoor ander godsdienste, net tot op ‘n punt oop. Iewers het sy kennis van ander godsdienste hom gehelp om sy eie godsdienstige ervaring helder vir homself toe te eien. Hy bly Christen en Benediktyn.

Terselfdertyd leer hierdie geskiedenis my dat selfs mistici wat so ver in vreemde lande reis en mistieke elemente in ander godsdienste raaksien, iewers aandring daarop dat daar in ons verhouding met God uiteindelik duidelike grense is. ‘n Mens kan ten nouste met God verenig word, maar juis wanneer ons in God se liefde ingetrek word besef ons hoe nodig ons God se liefde het. Hoe nader ons aan God kom, hoe meer besef ons dat ons naby aan God moet bly – want ons sal nooit sonder God kan bestaan nie. Ons word deur God bemin, ons kan soos God bemin, maar uiteindelik is dit net omdat ons geankerl in God se liefde bly.