Jesus se woede.

Nie almal het geduld met kinders nie. Daar is sommige mense wat selfs hulpeloos en gefrustreerd word as hulle met kinders in aanraking kom.

Markus vertel die verhaal van die mense wat hul kinders na Jesus gebring het. En toe raas die dissipels met hulle. Hulle het nie net die mense gestop nie, maar hulle boonop “bestraf” of met hulle “geraas.” Dubbele afwysing. Dit is ‘n laagtepunt in die dissipels se geestelike reis: hulle, gedeformeerd, wys af, sluit uit, hou terug, stuur weg.

Maar kyk nou hoe leer ‘n mens Jesus ken. Want dit is Jesus se reaksie hierop wat ek vanaand raaklees en bedink. In Markus 10:14 staan daar dat Jesus hulle “kwalik” geneem het omdat hulle die kinders van hom wou weghou. Die Nuwe Vertaling skryf dat Jesus verontwaardig was.

Die Engelse vertalings van die Griekse woord wissel nogal: Jesus was verontwaardig (NIV; ESV;  NASB; ASV; ERV; WNT; WEB); hy was woedend of kwaad (NLT;  ISV), geïrriteerd (GWT; ); ontevrede (NKJV; DRB; WBT; YLT).

Jesus was dus behoorlik opgewerk – soos maar te deeglik uit die res van die gedeelte blyk. Hy, omring deur skares mense, sien die kleinstes raak. Niks ontgaan sy blik nie. Hy is die Een wat omgee, veral vir die kleinstes van kleines.

Maar Jesus is verder ook die leermeester. Dit sien ons wanneer Markus die verhaal verbind met ‘n dieper geestelike betekenis. Dit is duidelik wat vir Jesus op die spel was. Hy, anders as die dissipels, verstaan. Die koninkryk van God, leer Hy hulle nou, behoort aan mense soos kindertjies (vers 14). Dit is dus nie dat Jesus meer geduldig was as sy dissipels nie. Asof hy kindertjies beter kon hanteer as sy dissipels nie. En Jesus is ook nie ontsteld omdat hulle nie met die kindertjies kan werk nie. Hier is ‘n diep geestelike saak ter sprake. Hy begryp wat God se wil is.

Die kwaai reaksie van Jesus is verstaanbaar as ‘n mens onthou Hy is verontwaardig omdat sy eie dissipels mense van Hom weghou. Deur mense van Jesus weg te hou, hou sy dissipels mense uit die koninkryk. Hoe durf julle mense goddelike seën ontsê. Kwaad is Jesus: weet julle wat op die spel is? Kan julle dan nie sien dat dit hier om die koninkryk self gaan nie? Geïrriteerd is Hy ook: hoe kan julle wil God speel en besluit wie is goed genoeg om geseën te word? Kyk, sê Jesus, verontwaardig – wat waag julle om te doen! Julle sluit dan juis mense uit wat God wil insluit? En by implikasie sê Jesus: Wie is die disspels dan om te oordeel? Hoe kan hulle namens God besluit?

Daar was soveel op die spel dat Jesus intense emosies ervaar het.

Hoe vreemd is hierdie reaksie van Jesus as ‘n mens nou verder bedink oor wie Hy hom so ontstel. Waarom was die kindertjies dan so spesiaal? Hulle was nie aansienlik of invloedryk nie. Die kindertjies het nie eers uit hul eie na Hom gekom nie. Hul ouers het hulle gebring. Tog kon Jesus begryp waarom dit gaan: Die ouers bring hulle kindertjies “sodat Jesus hulle kon aanraak.” Die ouers begeer God se seën vir hul kinders. Die oratiewe moment, die verlange, is soveel sterker omdat dit nie net om die ouers gaan nie, maar omdat daar in die ouers se verlange ‘n onselfsugtige begeerte is om die geestelike welsyn van hul kinders. Jesus is so belangrik vir hierdie ouers dat hulle verlang dat ook hulle kindertjies deur Hom aangeraak sal word.

Jesus illustreer dus eintlik vir ons hoedat God ons verlange na seën herken en erken, ook en veral namens mense om en naby ons. Wie verlang na God, ook vir ander, ondervind hoe God inderdaad uitreik na hulle.

Hierdie ouers, vertel die verhaal, begryp dus wat die dissipels nie verstaan nie: hulle weet dat egte geluk te vind is in die nabyheid by God. Hulle soek ook vir hul kinders die verborgene, die diepere, die geestelike.

Die kontemplatiewe moment in die verhaal is nou wanneer Jesus juis aan die kindertjies, onbevoeg in die oë van die godsmanne aan sy sy, God se seën skenk. Nadat Jesus sy dissipels kwaai teregwys en die kindertjies terugroep waar hulle bedremmeld wegstap, raak Hy hulle nie net aan nie. Hy slaan die arms om hulle. Hy lê die hande op hulle. Hy seën hulle. Driedubbeld wend Jesus hom na hulle wat met groot geraas weggestuur en verwerp is.

Hierdie is, tog, uiteindelik,dan, nie ‘n verhaal oor die kindertjies of die dissipels of selfs Jesus nie. Wanneer Jesus sy dissipels “kwalik neem” herhaal hy die oomblikke toe hy Petrus in Markus 8:29 bestraf het. Nadat Jesus kwaai vir Petrus as Satan aangespreek het, het hy hierdie onvergeetlike woord gesê: “Jy bedink nie die dinge van God nie, maar dié van mense.” En dit terwyl Petrus so mooi vroom probeer het om Jesus teen sy dood te beskerm!

Dit is ‘n leerskool wat ‘n mens uitdaag – om die dinge van God te bedink. Ook die dinge van God wat die geringstes onder ons raak. Ons het klaar so min geduld met die geringes. Nog minder word ons geduld wanneer ons God teen die geringes beskerm....

Wanneer God die huis van die tollenaars binnekom. Oor roeping.

Caravaggio het sy beroemde skildery oor die roeping van Matteus in 1600 klaar geskilder. Dit is gedoen vir ‘n kapel in Rome. Hy neem as teks die gedeelte uit Matteus 9:9 waar Jesus ‘n man “met die naam Matteus by die tolhuis sien sit” en vir hom sê: “Volg my!”

Dit verbaas my hoe baie daar oor hierdie skildery geskryf is. Dit moet een van die bekendste skilderye van Carvaggio wees. En dit moet sekerlik een van die beroemdste skilderye ooit wees.

Ek besef, toe ek die gedeelte lees, hoe dikwels het ek die frase “by die tolhuis” in Matteus 9:9 misgelees. Dit is eers toe ek Caravaggio se skildery van die tolhuis van nader bekyk dat die woorde by my so bewustelik en spesiaal registreer.

Die skildery wys vyf tollenaars wat om ‘n tafel vol geld sit. Hulle bereken die som geld wat hulle aan die Romeine moet afstaan. Matteus, die hoof-figuur met ‘n lang, vol baard, word aan die linkerkant geteken. Hy is aangetrek soos ‘n welaf persoon – hy dra selfs ‘n fluweelpet. Sy tafelgenoot aan sy linkerhand, ‘n jong outjie, is selfs nog meer uitgevat – met ‘n deftige volstruisveer wat sy hele kop bedek. Aan Matteus se regterhand is ‘n ouer persoon en nog iemand wie se hele bestaan ingestel is op die geld wat voor hulle op die tafel lê. Hulle sien nie eers vir Jesus raak nie. Trouens, die binnekoms van Jesus en die lig wat Hy uitstraal laat hulle twee net dieper wegsak in die geld voor hulle. Een van hulle het selfs ‘n vergrootglas beet om die geld beter te kan sien.

Matteus, ook bekend as Levi, is in die middelpunt van hierdie groep van volgelinge van Mammon. En voor hom en sy groep, in die sentrum van hul bestaan as groep, op die tafel lê hulle Bybel: die kwitansieboek, die inkomstestaat van hul geldopbrengs waarin Matteus al sy belangrike geldsake neerskryf.

Caravaggio teken Matteus en sy mede-tollenaars as welgestelde mense. Hulle is behoorlik vatserig en modieus geklee.Hulle, die bevoorregtes, is egter eintlik nog in die donker, omring deur geslotenheid, in hul eie klein, duister wêreld vol geld.

Aan die regterkant staan Jesus met Petrus by hom – maar van agter gesien. Petrus trek nie die aandag weg van Jesus nie. Soos Jesus is hy eenvoudig aangetrek en sonder skoene. En soos Jesus roep hy ook na Matteus – al is sy uitgesteekte hand kleiner, fragieler, bloot nabootsend, duidelik minder as Jesus se hand. Trouens sy kleiner gebaar beklemtoon juis die grootheid en goddelikheid van Jesus se uitstrekkende, uitnooiende hand. God, besef die kyker as hy of sy Jesus se hand bedink, is dit wat hier roep.

Vanuit Jesus straal lig die donker vertrek binne. Dit is ‘n spanningsvolle balans: Jesus en die lig wat intens inwerk op die donkerte van die uitstallerige tollenaars. Hoewel hulle geld het, mis hulle die innerlike lig. Jesus word geteken as ‘n stil, eenvoudige karakter. Hy straal die lig van geloof uit.

Veral opvallend is dat die venster aan die bokant van die skildery, so dominerend as voorwerp, dof en vaal is. Die lig straal nie deur die venster in die kamer in nie. Dit straal vanaf Jesus in die kamer in. Nog meer: in die venster sien ‘n mens ‘n kruis raak. Die kruis is reg bo die hand van Jesus. Dit is ‘n donker kruis, sonder enige lig, maar dit is ‘n belangrike, noodsaaklike item in die skildery. Iewers is die hand wat uitgesteek word, die hand wat aan die kruis vasgeslaan sou word. Die navolging is navolging tot die kruis.

Maar daar is iets baie meer aan Jesus se uitbeelding: sy gesig wat net-net bo Petrus se skouer uitsteek, is deels in skaduwee gehul. Dit vertel iets van die diepe verborgenheid van hierdie figuur wat stilweg in die huis van sonde instap. Bo sy kop kan ‘n mens net fynweg ‘n stralekranse sien – asof Caravaggio die diepe verborgenheid met ‘n aksentteken wou onderstreep. Hoe vreemd, hoe verborge, hierdie goddelike figuur wat 'n tolhuis instap om vir Hom 'n dissipel te gaan haal! Hoe peil 'n mens God se weg in ons midde? Verby ons, die geestelike rykes, na hulle wat geestelik bankrot en afgode-, Mammon-dienaars is?

Hier onderbreek Jesus die besige aktiwiteit van die tollenaars. Heiligheid kontrasteer met materialisme, self-verryking, self-ingenomendheid en self-gesentreerdheid. Teenoor die self-sug van die groep om die geld, staan die uitreikende goddelikheid van Jesus.  Immers, onthou ons, dit is juis in Matteus 6:24 wat Jesus sê: Julle kan nie God en mammon dien nie. 


Daar is op die oog af geen emosionele uitdrukking op Jesus se gesig nie. En tog: ‘n mens voel die intensheid aan en word ingetrek in sterk emosie. Jesus kyk direk, intens, gelaaid na Matteus. Maar daar is ook ‘n sagtheid aan sy uitdrukking wat byna met ‘n teerheid vir ‘n mens aantrek en uitnooi. Daar is iets so onbedreigend en so stil, nederig, ongekunsteld in wie Hy is: Die onopgesmukte eenvoud van sy kleed kontrasteer sterk met die afwyserige klere van die ryk tollenaars. Jesus het selfs nie skoene aan nie. Iemand verklaar dit as ‘n symbol van sy heiligheid. In ‘n wonderlike, sublieme, maar sterk gebaar lig hy sy hand op en wys na Matteus. Sy gebaar is juis so goddelik omdat sy voorkoms, houding en selfs sy roeping van mense so spesiaal is.

En Matteus? In hierdie oomblik van "ongeloof", is daar ook al weer iets aan die gebeur, word geloof gebore. Want anders as met sy tafelgenote wat óf op die geld fokus, óf passief na Jesus sit en kyk, reageer Matteus - al is sy hand nog op die geld en die beursie voor hom op die tafel. Hy hoor hoe Jesus hom roep. Sy hand is, in reaksie, opgelig. Dit wys na homself, asof hy wil vra, byna in ongeloof: Roep U vir my?

Sy lewe is onderbreek. Hy sou nooit weer dieselfde wees nie. Sy geestelike reis het begin. En op daardie oomblik vind die breuk plaas – sy aandag is weg van die geldtafel, gedraai na die lig. God roep hom, raak hom aan en omvorm hom, sommer net daar in sy gewone lewe.

Roeping.

Matteus vertel dat hy toe inderdaad vir Jesus gevolg het. En die tradisie vertel dat dit hierdie Matteus is wat die Evangelie geskryf het. Die ou inkomste-boek, die geldsake-storie, die kwitansie-boek is vergete. Hy skryf nuwe dinge… 

Ek bedink die skildery omdat dit ‘n dieper geestelike insig en ervaring wil uitbeeld. Vir Barok kunstenaars soos Caravaggio was roeping ‘n belangrike motief in hul skilderye. Hulle besef hoe ‘n mens se gewone, alledaagse lewe op ‘n sekere stadium onherroeplik onderbreek kan word en omvorm kan word. Dinge kan nooit weer loop soos voorheen nie. Dit is waarom hulle graag Paulus se roepingsvisioen op die pad na Damaskus geskilder het, maar ook die visioen-ervaringe van Teresa van Avila.

‘n Mens assosieer “roeping” met ‘n ekstatiese en bo-natuurlike ingryping. Barok kunstenaars het besef dit hoef nie noodwendig so te verloop nie. Matteus die tollenaar en geldmaker, uitgedos in die nuutste mode wat hy maklik met sy rykdom kon bekostig, is besig met sy daaglikse taak – om met geld te werk. En dan verskyn ‘n ander "mens" op die toneel. Geen engel, nie ‘n indrukwekkende figuur nie. Trouens, hy is kaalvoet, ‘n liefdevolle figuur - maar een wat juis in alle eenvoud soveel goddelike krag uitstraal dat Matteus dit nie kon weerstaan nie.

Navolging kom soms in die eenvoudigste van oomblikke aan die gang. Die navolging sou Matteus ook die wêreld inlei. Hy sou sy lewe vir Jesus gee - met soveel gevolge. Die roeping sou uitkring en na baie ander oorgegee word: Later sou mense met sy evangelie die ryk, ryk woorde bly vereenselwig: Gaan dan heen, maak dissipels van alles nasies en .....

Roeping is ‘n grondmotief in spiritualiteit. Dit is die oomblik wanneer jou lewe tot volle ontplooing begin kom. Alles wat 'n mens altyd begeer het, begin gebeur, kom in sig. Roeping is die beginpunt van die reis na ‘n wêreld vol nood.

En om te dink: die roeping kom tot ons terwyl ons vatserig en uitstallerig oor die tafels van ons self-ingekeerdheid gekeer is. God roep mense in hul oomblikke van kontradiksies en teensprake, in hul lewens van ingekeerdheid en beperktheid. Soos iemand skryf: God roep mense terwyl hulle hul vergryp, juis terwyl hulle nog met een hand op die beursie sit en nog wil skryf in die ou boeke van hul verknegting.

Roeping bring die mens voor groot keuses. Soms word beklemtoon dat hierdie skildery geen handeling uitbeeld nie. Dit is asof alle tyd tot stilstand gekom het. Daar is ‘n oomblik van versteendheid. Dit is die heilige oomblik wanneer God instap en die ewigheid in balans is: hoe gaan hulle wat geroep word, reageer? Hoe gaan die een wat geroep word, reageer? Soos wie in die skildery loop 'n mens se lewe wanneer die goddelike op die toneel verskyn met 'n roeping?

En ook is daar nog die goddelike moment wat 'n mens nie te vinnig moet verby laat gaan nie: die twee wêrelde van duisternis/geld en lig/eenvoud wat in so ‘n sterk kontrasterende balans tot mekaar staan, word verbind – deur die hand van Jesus. Hoe gaan mense op God se roeping reageer, vra hierdie swanger stillte. 

In die groot leegte van die ewige oomblik van beslissing, staan Jesus se hand uitgesteek: om uit die duisternis tot die lig te kom, moet hierdie hand vasgegryp word...Dit is die kragbron, die leweskeppende hand van God. Keer op keer vertel kommentatore hoe Jesus se hand nageteken is volgens die hand van God wat Adam skep soos Michelangelo dit in die Sistynse Kapel uitgebeeld het. Jesus, wil dit sê, se roeping van Matteus is terselfdertyd sy herskepping tot ‘n nuwe mens.Die goddelike aanraking is die begin van nuwe lewe, die oomblik van transformasie.

Eenvoud.

Die laaste tyd begin ek meer bewustelik uitkyk na wat spiritualiteit konkreet beteken, veral in terme van inhoude, kernwoorde en sekere sentrale motiewe. 

'n Mens kan oor spiritualiteit praat in terme van verhoudinge, transformasie en 'n uitgestrekte geestelike reis. Maar dan moet 'n mens die pad verder loop: want wat gebeur met 'n mens tydens die reis. Hoe lyk God wat na mense uitreik en hoe lyk 'n getransformeerde mens? Wat is die geestelike houding en die geestelike kenmerke in spiritualiteit? 

Dit gaan dus om die materiele kant van spiritualiteit. 

My lysie vul ek aan, maar terwyl ek vandag 'n essay van Welzen lees, kom ek af op die houding van eenvoud. 

Ek lees 'n bietjie na: Dit verras my hoe 'n belangrike plek dit in die lewe van Jesus inneem.

Wie dink nou ooit aan eenvoud? Veral in ons gekompliseerde bestaan?

In Matteus 11:25-30 sê Jesus:

“Ek loof U, Vader, Here van die hemel en die aarde, dat U hierdie dinge verberg het vir wyse en verstandige mense en dit aan kindertjies geopenbaar het. Ja, Vader, want so was dit U welbehae.”

Die nuwe vertaling van hierdie gedeelte lui:

Ek prys U, Vader van hemel en aarde, dat U hierdie dinge vir slime en geleerde mense verberg het en dit aan eenvoudiges bekend gemaak het. Ja, Vader, so was dit u genadige bedoeling.”

Hierna nooi Jesus mense uit om sy juk op hulle te neem en van Hom te leer, want Hy is sagmoedig en nederig van hart. By Jesus sal mense rus kry vir hulle gemoed. Jy juk is sag en sy las is lig.

Hier hou ek van die Nuwe Vertaling want dit help om helderder te verstaan waarom dit gaan. Tog is die Ou Vertaling ook nuttig. Deur hulle met mekaar te vergelyk kry ons die volgende teenstelling: Kindertjies en eenvoudige mens ervaar wat slim en geleerde mense nie kan ervaar nie.

God se verborge dinge word aan mense geskenk wat ‘n houding van eenvoud het. Dink net aan die kontras en die totale omkering van verhoudinge wat hier afspeel: Die Here van die hemel en die aarde, die Een wat Skepper en Heerser is, die Een bo alle mag, die Alwyse Een, is juis nie verhewe bo die eenvoudiges nie. Die Een wat ver bo die skepping staan, reik uit na skepsele wat in eenvoud voor God lewe.

God word nie deur allerhande insigte, kennis-sisteme en wyshede geïmponeer nie. Juis nie. Natuurlik is al ons kennis belangrik. En kennis en wysheid kan in 'n Christelike konteks deurslaggewend en positief werk. Teologie kan ook nie sonder kennis wees nie. 

Dit is nie kennis wat die probleem is nie. Dit is watter funksie en rol kennis het.

Vooor God tel eenvoud, lees 'n mens in hierdie teks.

Dit klink vreemd, maar dit word verhelder wanneer ons die twee vertalings met mekaar vergelyk en sien dat die “eenvoudiges” ook as “kindertjies” verstaan kan word. Om ‘n houding van eenvoud te hê is om die houding van ‘n kindjie in te neem. Welzen verduidelik die Griekse woord nepioi as volg: Dit is jong swak kinders wat nie kan praat nie. Maar hulle het die vermoë om te leer. 

Die wyses en slimmes en geleerdes, daarenteen, is daardie mense wat volleerd is. Hulle het in hierdie vergelyking van Jesus nie meer ‘n openheid vir God nie. Hulle houding is afgeslote. Niks of niemand, selfs nie God kan hulle iets leer nie. In hulle lewensruimte is daar nie plek vir die ervaring van God nie.

Ek besef terwyl ek die gedeelte lees, hoe donker ‘n mens se bestaan kan wees. In ons verligte tyd, waar die mens die mees komplekse dinge kan ontrafel, is daar min ruimte vir eenvoud. Ons verwar eenvoud met eenvoudigheid. Ons dink dit is die minder ontwikkeldes wat voor God staan en verlang om deur God aangeraak te word. Dit is so bietjie laag vir mense wat darem nou al van beter weet en godsdiens na hul sin kan verklaar en buig.

Die uitgeputtes en oorlaaides word deur Jesus uitgenooi om eenvoudiges te word. Hulle moet omvorm word van slim mense in beheer van die lewe tot afwagtende en verlangende soekers. Hulle kennis mag nie in die pad staan van wat God vir hulle te kenne wil gee nie.

Wat, dan is hierdie kennis, hierdie verborgene wat "openbaar" gemaak word deur Jesus? 

Wanneer hulle die Een wat nederig van hart is, volg, sy juk en las opneem, sê Jesus, sal hulle onmiddellik weet: hoe lig is die las tog, hoe liggies en hoe sag is die juk dan, so sag. Die mistieke antifrase is weer hier sigbaar: in die opneem van die juk, kom die rus. In die uitstrek na God, verby alle verworwe slimmighede, kom eenvoudig net vrede. Sag is die juk van die sagmoedige God (vers 29).  

Aan hulle word die liefdevolle omgee van God onthul. 

Dit is boeiend om die kontrasterende beeld van God en mens in hierdie gedeelte uit te lig. Dit is onverstaanbaar, bo begrip dat God, so alwys, nie soortgelyke geselskap onder die genieë van ons wêreld opsoek nie. God kom tot hulle wat eenvoudig oop is en wag op God, wat besef dat die ware wysheid te vind is in die vrees vir die Here.

Eenvoud neem ‘n mens die paradys in.

Liefde skep liefde

Donald Miller skryf in sy topverkoper, Blue like Jazz, ‘n kort, maar heel kragtige inleiding tot sy boek wat op ‘n stadium op die New York Times se topverkoperlys was.

Hy gee aan sy boek die veelseggende subtitel: “Nonreligious thoughts on Christian Spirituality.”

In die boek blyk dit duidelik hoeveel argwaan hy het oor die tradisionele Christendom. As dit van die kerk van alle tye afhang, is daar nie veel kans dat hy gelowig sou wees en bly nie.

Maar skryf hy in sy inleiding, soms is daar mense wat vir jou wys wat liefde is. Hulle leef dit uit. Daar is mense wat God lief het en hulle wys vir jou die weg sodat jy ook vir God leer bemin.

Lyk my hy sê ‘n ou waarheid: liefde werk aansteeklik. Egte liefde wek liefde op. Die liefde is die grootste.

Sy voorbeeld om dit te illustreer is pragtig. Hy skryf dat hy nooit van jazz gehou het nie. Op ‘n dag het hy voor ‘n teater gaan staan en luister na iemand wat sy saksofoon gestaan en speel het. Vir vyftien minute lank het hy na die man gestaan en luister. En die hele tyd terwyl die man gestaan en speel het, het hy nooit sy oë oopgemaak nie. Die man was duidelik totaal verlief op jazz en heeltemal verlore in die musiek wat hy aan die speel was.

Van toe af, skryf Miller, het hy ook van jazz gehou!

Tent opslaan en altaar bou. ‘n Geestelike lees van Genesis 12:8-9.

 

 

Hier is ‘n deel uit die eerste Bybelboek wat ‘n mens sommer so as ‘n “verhaaltjie” sou kon beskryf:

Van daar af het Abraham verder getrek na die bergwêreld toe, oos van Bet-el, waar hy tent opgeslaan het met Bet-El aan die westekant en Ai aan die oostekant. Daar het hy ‘n altaar vir die Here gebou en die Naam van die Here aangeroep. Toe het Abraham kamp opgebreek en al gaande na die Suidland versit.

Gewoonlik trek die hoofstuk eerder aandag oor Abraham vir sy vrou sê sy moet haar as sy suster bekend stel omdat Egiptenare hom sal doodmaak om haar te kan inpalm – so mooi was sy. Maar die hoofstuk trek ook aandag omdat die land Kanaän aan Abraham beloof word. Dit is ‘n indrukwekkende belofte aan die 75-jarige Abraham. Hy sal ‘n groot nasie gemaak word. In Naby-Oosterse denke is ‘n groot nageslag ‘n teken van buitengewone seën.

Maar voor hierdie verhaal van bedrog deur die aartsvader en na die uitsonderlike belofte, is daar die beskrywing van Abraham se rondreisery. Hy is nou in die land Kanaän en hy, vertel die gedeelte ons terwyl ons vinnig daardeur rits, trek in die land rond.

Met die tong in die kies wil ‘n mens amper dink dat ‘n simpatieke Bybel-leser vandag dalk vir ‘n oomblik by Genesis 12:8-9 stilstaan en dit met genot wil lees: miskien, sommer dan onwillekeurig, om te dink aan ‘n naweek se lekker uitbreek. Sulke tekste is vir ons prikkelend: Jy laat die stad agter. Jy vergeet die druk program wat jou elke dag jaag. Jy gaan lekker tent opslaan in die boendoes en die stilte om die kampvuur geniet. Daar is nie fout met ‘n lekker wegbreek om te gaan uitkamp nie. Maar die teks wil nie regtig sulke soort dinge kommunikeer nie. Hier is iets anders ter sprake as wat die teks op die oog af vertel.

Eintlik is die tong hier in die kies omdat ‘n mens onwillekeurig wonder oor die roete-beskrywing wat hier in die teks voorkom tussen twee sulke belangrike vertellings. Waarom moet ons nou weet van die plekke wat Abraham besoek en sy tent-opslanery en altaarbouery?

In ‘n sekere sin is die roete-verhaal nie nuut nie: Abraham is in Genesis die groot rondtrekker. Hy is gedurig onderweg.

Hy is, soos ons dit beskryf, ‘n tipiese voorbeeld van ‘n nomade. Nomade’s kan ‘n mens in die geskiedenis van die Nabye Ooste oral raaklees. Hulle is tent-mense. Soos hulle met hul vee agter weiding en water aantrek, slaan hulle hul tente op. Lot, vertel Genesis 13 ons, het juis die Jordaanstreek gekies toe sy “veewagters” met Abraham begin baklei het en hulle besluit het om om vredeswil uitmekaar te gaan. In die Jordaanstreek, sê Genesis 13:10, was daar volop water soos ‘n tuin van die Here!

Hierdie nomadiese bestaan word in Genesis 12 beskryf.

Nou kan ‘n mens hierdie storie oor Abraham in Genesis 12:8 op baie maniere lees. Een manier sou wees om te probeer vasstel waar Bet-El en Ai was en hoe dit inpas in Abraham se groter reise. Dit sou ‘n historiese en ‘n geografiese lees wees. ‘n Mens sou die teks literêre kon lees: hoe pas hierdie gedeelte nou in die groter prentjie van Genesis in. ‘n Mens sou die teks ook ideologies-krities kon lees: watter magstryd is hier aan die gang as Abraham grond van ander mense inneem en gebruik? Baie wyshede sou ‘n mens hieroor kon skryf.

In ‘n spirituele lees van die Bybel word gefokus op die geestelike ervaring wat in die gedeelte uitgespel word. Wat sê die gedeelte vir ons van Abraham se ervaring van sy geloof?

Vir hierdie gedeelte kan ‘n geestelike lees nie op “teologiese” inhoud reken nie. Op die oog af is die gedeelte te “eenvoudig” daarvoor. Die skrywer van Genesis laat nie vir Abraham praat oor diep teologiese sake as hy so rondtrek nie. En die skrywer van Genesis voeg nie diepsinnige teologiese inhoude in sy vertelling nie.

Al wat hier staan is dat Abraham na sekere plekke toe trek.

Maar ‘n geestelike lees van die Bybel herken hoe sekere eenvoudige dinge vir ‘n mens insig gee in die geloofservaring van Abraham. In hierdie gedeelte is daar naamlik drie belangrike opmerkings.

1.  Abraham slaan ‘n tent op. So eenvoudig soos wat dit klink, so dood-eenvoudig was die voorkoms van ‘n tent inderdaad. Normaalweg was dit maar net ‘n klomp velle of geweefde doeke wat oopgespan is. Die nomadiese bestaan was ‘n ligte, maklike saak. As die skape na nuwe weiding geneem moet word, word daardie velle opgevou en word getrek. Net sommer so. Nietemin het die nomade moeite gedoen om ‘n tuiste deur hierdie velle en afskortings te skep. Prakties het dit skuiling gebied – teen die elemente en teen bedreiginge.

Tog was ‘n tent nie maar net ‘n plek waar die mense so bietjie privaat en afgeskerm kon wees nie. ‘n Tent was inderdaad ook ‘n woonplek in die egte sin van die woord:  Hier het die familie bymekaar gebly. Dit word die veilige ruimte waar hulle saam is, saam eet, gesels, kuier, slaap, bid, raas, fees vier, werk, beraadslag, siek word, verpleeg, genees raak. Binne die skamele bedekking was ‘n hegte familie-lewe aan die gang. Om tent op te slaan beteken dat ‘n mens deel was van ‘n gemeenskap waar almal geborge en verbind is aan mekaar. Dit is ‘n teken van ‘n gemeenskaplike lewe en lot. Mense loop nie sommer maar net en slaap iewers op ‘n los plekkie nie. Om tent op te slaan wys op onderlinge verbondenheid en wedersydse ingesteldheid.

Toe Abraham tent opgeslaan het, het Kanaän ‘n woon-ruimte vir hom en sy familie geword waar hulle saam was en waar hulle as groep behoort het. Dit was in ‘n sekere sin dus ‘n heilige ruimte – die plek waar hulle deur die onsigbare familie-band van liefde aanmekaar gebind is. Hier het hulle ‘n holte vir hulle voet gevind, ‘n plek om kop neer te lê en te rus en ‘n geborge skuiling waar hulle mekaar in die oë kon kyk.

2. Abraham het ‘n altaar gebou. Abraham weet egter ook daar is belangriker dinge as om weiding vir jou vee te vind en ‘n woonplek reg te kry. Die oomblik dat hy weiveld kry en tent opslaan, word hy ook besig met geestelike dinge. Hy kyk dieper en verder as net sy materiële, liggaamlike en selfs sy familie-behoeftes. Hy bind hom en sy familie aan dieper, geestelike dinge.

Dink net konkreet: moeg na dae lank se getrek en na die woeligheid van tent opslaan vir ‘n klomp mense, moet daar nou altaar gebou word. Tent opslaan en altaar bou is die hoogste prioriteit. Die familie het nie net ‘n woonplek bymekaar nie. God moet ook ‘n woonplek by hulle hê. Boeiend is dat Israel later die tabernakel / die tent van die tabernakel ook op dieselfde manier oral met hulle sou saamneem. God bewoon ‘n duidelike ruimte onder hulle. Die weiding vir die vee en die heilige ruimte vir diens aan God hoort saam. Die lewe word verdiep deur plek te maak – letterlik – vir God. Hier op die altaar sou Abraham en sy familie aan God offers bring, hulle lewe wy aan die diens van God.

3. Abraham het die Naam van die Here aangeroep. Met hierdie opmerking in Genesis 12:8 word die liturgiese ruimte van die altaar oratief gevul. In die ruimte van heiligheid waar offers aan die Here gebring word, word biddend na God geroep. Abraham weet hy en sy familie is in ‘n nuwe, onbekende en dalk selfs gevaarlike plek.

Om die Naam van die Here aan te roep, is om te vra: Here, wees hier by ons, by my en my familie! (Weser, a la Waaijman). Here, seën en behoed ons. Laat U aangesig oor ons skyn. Wees hier vir ons. Later, veel later, in Handelinge, sou ons weer hoor dat elkeen wat die Naam van die Here aanroep sal gered word. Want die “Naam”, veral in ‘n Naby-Oosterse konteks, het magiese krag. Om iemand se naam te ken, is om daardie persoon se mag in jou lewe in te trek.

Die gerigtheid na Bo word ‘n gebed om transformasie: verander hierdie nuwe plek van ons, hierdie onbekende terrein, tot ‘n Bet-El, ‘n huis van God, waar God woon en waar ons, soos in ons tent, veilig en geborge en in liefde bymekaar is. God, kom slaan tent op in hierdie ruimte by ons wat ons vir U reggemaak het. Om naby U te woon, is om veilig te wees!

Op die manier lees en verwerk ons die eenvoudige, konkrete opmerkings in Genesis 12 geestelik. Hulle is so kripties genoem, so in die verbygaan ingeskryf, dat ‘n mens hulle amper nie raaksien nie. As ons hulle bedink, daaroor mediteer, juis omdat ons ingestel is op die geestelike betekenis van die teks, openbaar die teks vir ons die dieper geestelike reis van Abraham en sy familie.

Spirituele hermeneutiek wil die verborge dinge raaksien. Dit wil die impak van eenvoudige, alledaagse dinge bepaal. Dit wil nadink oor die geestelike dinge wat verskuild lê in die gewone gang van sake. Want die eenvoudigste dinge wat ons doen kan besondere geestelike betekenis hê. Geestelike hermeneutiek wil in al die konkrete, materiële dinge raaksien wat anders is, wat anders maak.

 ‘n Mens kan interessante dinge navors oor waar oral Abraham gereis het en hoe Genesis hom as ‘n nomade teken en hoe hy die grond van sy teenstanders, die Kanaaniete (Gen.12:6) ingeneem het. Die Bybelwetenskappe kan op baie maniere hierdie gedeelte verklaar. En in hierdie verklarings sal ‘n mens seker ook nog nuwe geestelike insigte kan ontdek en raaksien.

Maar al die historiese, geografiese, sosiale en teologiese dimensies dien uiteindelik die geestelike sin van die teks. Hulle help ons om ons in te dink in wat aan die gang was in Abraham se lewe nadat God hom geroep het en vir hom ryke seëninge beloof het.

In hierdie eenvoudige reisvertelling van ‘n nomadiese familie, is daar genoeg inligting om ‘n mens te laat besef met watter geestelike instelling ons voorgeslagte in die oudste tye geleef het. Waar hulle ook al gegaan het, met al hulle aardse sorge, het hulle God nie vergeet nie. Abraham, die groot aartsvader, wat die goddelike belofte ontvang het, het op sy eenvoudige manier digby God geleef – te midde van sy familie.

En dan weer, was dit hierdie getroue man van God, wat net op die volgende reis weer sou lieg en bedrieg. Na die ekstase van die Goddelike aanraking wat hy moes ervaar het toe hy van God die goeie woorde van die beloofde land gehoor het en na sy gehoorsame reis en diens aan God, kom die oomblikke van verraad en donkerte toe hy Sara as sy suster aan Farao voorstel.

Geloof is soms so kragtig en transformerend. En dan weer, hoor ons, is die mens in sy geloof so weifelend, so feilbaar. Tyd om weer by die altaar die Naam van die Here aan te roep...

Lees ook:

http://www.bible-architecture.info/Housing.htm

TENTS were used by
     * nomadic people, who followed their flocks to pasture and water, and moved around according to the seasons
     * semi-nomadic people, who were based in a village but lived part of the year in upper or lower pasture areas.
TWO SEPARATE AREAS
The tents were larger than most modern tents, and had two separate sections.
The front section was used for work. It was the public area of the tent, open to visitors. The men of the family lived here, gathered here with family members or friends, and conducted business here if necessary. The men ate their meals in this area. The front part of the tent would be left open in warm weather.

The second or rear part of the tent was private. A dividing curtain separated it from the front area. It was here that the women, children and babies lived and slept. 
MANUFACTURE OF TENTS
These tents were made from goats' hair or dark sheep's wool, woven in rectangular strips on large looms. Women wove the fabric for the tents, stitched them together, and kept them in good repair. They also made the ropes that tethered the tents to the ground. In effect, they were the craftspeople who produced the housing. 

 SETTING UP THE TENT
They also set up the tents each time the clan/tribe moved to a new site.  They selected a suitable site - on hilltops in summer to capture the breeze, and in winter on the leeward side of valleys, just above the base where flash floods could occur. They used wooden mallets and tent pegs they hoisted up and secured the unwieldy tents. When it was time to move on, they took down the tents, folded them and stowed to for the journey. This would seem heavy work to us, but the Hebrew women were sturdy and skilled, and they worked as a group.