Die mistieke ervaring: deurwerking as lakmoestoets

Die boeiende skildery van die onthoofding van Johannes die Doper is van Pierre Puvis de Chavannes (1824-1898) en hang in die Barber Institute of Fine Arts, Birmingham, England.




Die ervaring van God se mistieke aanraking, bring ‘n mens tot die innerlike besef van ‘n intieme eenheid met God. In baie gevalle kan met mens dan gebeur dat jy wil skuil in daardie besonder en unieke oomblikke en dit vir jouself wil hou of opeis. Of dit kan ‘n hele lewensstyl by jou wakker roep soos toe die woestynvaders in die begin van die Christelike tydvak hulle van die wêreld onttrek het om God te gaan opsoek in stilte en afsondering. Vir hulle het God hulle aangeraak as hulle hul eie wêreld ontvlug het.

Johannes die Doper het ook daardie mistieke oomblikke in die woestyn gehad. Mense het na hom gestroom om God se aanraking in die doop te ervaar. Sommiges, soos die Fariseërs en Sadduseërs het ook die woestyn-ervaring opgesoek en saam met duisendes gegaan om gedoop te word. Maar Johannes was onverbiddellik kwaai en het kwaai vir hulle (Mt.4:10) gesê: wie nie vrugte dra wat by die bekering pas nie, sal ‘n verskriklike oordeel ondergaan.

Die mistieke ervaring word getoets aan die vrug wat dit voortbring. Deur die geskiedenis heen was die lakmoes-toets vir baie mistici vir die mistieke ervaring of dit transformatief is: as dit ‘n ervaring is wat op jouself gerig is, is dit nie van God nie. Dit moet jou innerlik en na buite omvorm. Dit moet jou die woestyn inneem en dit moet jou die wêreld invat.

Nie dat ‘n mens maklik kan oordeel of iemand se mistieke ervaring eg was of nie. ‘n Mens moet maar baie versigtig wees daaroor. Die mistieke ervaring is iets baie, baie kosbaars en moenie ligtelik beoordeel word nie.

Waar twee dinge gebeur altyd waar God se Gees werk: ‘n mens word innerlik skoongebrand en nuut gemaak. God kom woon in jou met God se heerlike teenwoordigheid. Waar God is, kom woon goedheid ook in jou. Die mens word ‘n plek waar skoon waters van God vloei en alle uitskot en onreinheid afwas. Van binne uit word jy nuut gemaak.

Maar die waters kan jy nie in jou opdam nie. Die waters in jou dam uit na ander. Wat jy doen as iemand wat innerlik skoon is, maak ‘n verskil waar jy ook al werk, praat, die lewe geniet, stil is of saam met ander is.

‘n Mens het nie éérs ‘n mistieke ervaring waarin God jou aanraak en dán leef jy hierdie ervaring na buite uit nie. Die ervaring van God word eg wanneer dit in jou en in jou lewe ook gebeur en voortgesit word en ‘n werklikheid word. Die mistieke ervaring begin met God se aanraking van die mens in sy innerlike en duur voort in God se aanraking van die mens in sy eie, unieke ervaring van die lewe rondom hom.

God se aanraking gebeur nie net in die woestyn nie. Johannes die Doper het dit besef: die doop, die mistieke ervaring vind sy vrug in die mens se lewe in die wêreld. Wat in die woestyn begin, in stilte, in afsondering, word voltooi in die woeligheid van die gewone, alledaagse lewe. Die een kan nie sonder die ander. “Wat moet ons doen” vra die gedooptes vir Johannes in die woestyn (Lukas 3:10-14). Hulle doen reeds, hulle kom vra al, maar hulle weet hulle moet meer doen. Johannes help hulle: deel julle kos (ontferm julle), moeni skelm en korrup wees nie (loop ‘n reguit pad), moenie gewelddadig gierig wees nie (tevredenheid en dankbaarheid). As God ‘n mens aanraak, raak God ook aan hoe jy jou mond, jou beursie, jou hart in hierdie wêreld uitleef.

Hiermee sluit ek die bespreking van die verskillende dimensies van die mistieke ervaring af. Die eerste keer het ek 'n heel letterlike lees van Waaijman se weergawe gegee (sien hier onder) en toe het ek elk van die tien dimensies meer vrylik en toegepas bekyk.